Zdrowie psychiczne młodych matek drastycznie się pogarsza. Badanie wykazało niepokojącą tendencję

Obszerne badanie prowadzone wśród 198,417 matek w latach 2016-2023 miało na celu monitorowanie ich stanu zdrowia fizycznego i psychicznego oraz ustalenie, czy wraz z upływem lat wsparcie ze strony najbliższych oraz opieka oferowana przez państwo mogą przyczynić się do poprawy ich jakości życia. Ankietowane odpowiadały na szereg pytań, używając do oceny swojego samopoczucia jednego z czterech określeń: wyśmienicie, bardzo dobrze, dobrze oraz źle (oryg. excellent, very good, good, fair/poor). Wyniki okazały się niepokojące: jedynie 25,8 proc. ankietowanych oceniło swój stan zdrowia psychicznego jako wyśmienity, co stanowi wyraźny spadek w porównaniu z wynikami sprzed dziewięciu lat, gdy wskaźnik ten wyniósł 38,4 proc. Wyboru najniższej z podanych ocen dokonało 8,5 proc. badanych, czyli o 3 proc więcej niż w 2016 roku, gdy rozpoczynano obserwację.

Jak wyjaśniono w opublikowanej na łamach „JAMA Internal Medicine” analizie badania, na zaniżoną ocenę stanu zdrowia wśród ankietowanych mają wpływ takie czynniki jak między innymi: samotne rodzicielstwo, brak możliwości zdobycia ubezpieczenia zdrowotnego, trudności finansowe czy konieczność łączenia obowiązków zawodowych z opieką nad dzieckiem. O innych trudnościach, które odciskają swoje piętno na zdrowiu psychicznym mam, nierzadko prowadząc przy tym do depresji poporodowej, rozmawiamy z dr n. med. Barbarą Mazurkiewicz, wiceprzewodniczącą Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Warszawie.

Czytaj więcej

Psychologia

Poczucie winy wśród pracujących matek: w jaki sposób można mu zaradzić?

Poczucie winy wśród pracujących mam może wynikać z przekonania, że skupienie na karierze zaburza...

Jakie najczęstsze syndromy depresji poporodowej obserwuje się u matek cierpiących na to schorzenie?

Warto zaznaczyć, że wiele kobiet po porodzie ma obniżony nastrój. Obniżony nastrój w tym okresie, czyli ok 2-5 dni po porodzie określany jest jako „baby blues” i może on dotyczyć nawet 80 proc. kobiet. Dopiero objawy, które utrzymują się dłużej, a nawet się nasilają, mogą być początkiem depresji poporodowej (ang. postpartum depression, postnatal depression, PPD), która ujawnia się zwykle od 4 do 8 tygodnia po porodzie. Zaburzenia mogą wystąpić do 3 miesięcy od urodzenia dziecka lub w ciągu roku od porodu. Czas trwania zaburzenia natomiast określa się na około 6 miesięcy. Objawów tego okresu jest dużo, a ich nasilenie będzie różne u różnych kobiet. Najczęściej występującymi objawami są: obniżenie nastroju, przygnębienie występujące przez większą część dnia, uczucie smutku, poczucie winy, zaburzenia koncentracji, utrata zainteresowania życiem, spadek odczuwania przyjemności z aktywności, nadmierna senność lub bezsenność, apatia, trudności w podejmowaniu decyzji, trudności w nawiązywaniu więzi emocjonalnej z dzieckiem, w skrajnych przypadkach myśli samobójcze.

Czy takie czynniki jak niepożądane zachowania domowników, niepochlebne komentarze ze strony innych matek, trudne warunki finansowe czy mieszkaniowe, mogą ten stan pogłębiać?

Wszystko, co pani wymieniła ma znaczenie w powstaniu choroby, ale też długości i intensywności jej przebiegu. Czynniki, które wpływają na ten stan możemy podzielić na kilka grup, czyli:

• związane ze stanem zdrowia przed ciążą: depresja przebyta w przeszłości, depresja lub zaburzenia lękowe w czasie ciąży,

• związane z ciążą i porodem: poród przedwczesny lub traumatyczne doświadczenia w trakcie porodu, problemy związane z karmieniem piersią, dziecko z wadami wrodzonymi, chore lub też wymagające intensywnej opieki poporodowej, niechciana ciąża, ciąża mnoga i jej poród, a także cukrzyca ciążowa, która wymaga intensywnego leczenia np. wymaga włączenia insulinoterapii (podawania iniekcji z insuliny),

• brak wsparcia męża/partnera lub trudne relacje między nimi, brak wsparcia społecznego i/lub rodziny,

• problemy finansowe/niski status socjoekonomiczny, brak zatrudnienia,

• doświadczenie przemocy.

Czytaj więcej

Biznes i prawo

Praca zdalna na różnych etapach kariery kobiet. Zbadano, kto zyskuje, a kto traci

Badanie wykazało, że praca zdalna ma różny wpływ życie zawodowe kobiet w zależności od tego, na j...

W jaki sposób należy sobie radzić z tak poważnym schorzeniem i, dla przeciwwagi, jakie działania mogą okazać się szkodliwe?

Sposób postępowania na pewno należy rozpocząć od diagnostyki, która będzie podstawą do podjęcia leczenia a także wskaże zakres wsparcia jakiego kobieta potrzebuje. Niewątpliwie bardzo ważna jest pomoc bliskich, rodziny lub osób, które będą przy młodej matce w celu wsparcia jej, ale także w opiece nad dzieckiem. Nowa sytuacja wymaga przeorganizowania życia rodzinnego, dlatego bliscy powinni obserwować młodą matkę i okazywać jej zrozumienie. Doceniać podejmowane przez nią nowe wyzwania, aby czuła wsparcie, a nie presję bycia doskonałą mamą. Poprzez stały kontakt będziemy widzieli, jak sobie radzi w czynnościach dnia codziennego i czy nie ukrywa swoich problemów. Działania, których należy unikać, to ocenianie, a szczególnie porównywanie do innych mam, które rzekomo lepiej sobie radzą. Często też chcemy chwalić się nowym członkiem rodziny poprzez media, gdzie zamieszczane zdjęcia czy filmiki „muszą” być doskonałe, co wymaga dodatkowego wysiłku włożonego w przygotowanie takiej sesji. A młoda mama, szczególnie w początkowych tygodniach, potrzebuje odpoczynku i regeneracji po czasie ciąży i porodu.

Czy w Polsce prowadzi się statystyki na temat osób, które doświadczają depresji poporodowej?

W Polsce prowadzi się statystyki i, tak jak podaje na swojej stronie Ministerstwo Zdrowia, liczba kobiet doświadczających depresji poporodowej wynosi 10-22 proc., jednak tylko co druga z tych kobiet trafia do specjalisty. Ta duża rozbieżność danych związana jest z tym, iż kobiety korzystają z prywatnych wizyt i nie wszystkie przypadki są zgłaszane.

Czytaj więcej

Styl życia

Kobiety potrzebują więcej snu niż mężczyźni? Psycholog wyjaśnia

Badanie przeprowadzone przez naukowców z Loughborough University wykazało, że kobiety potrzebują...

Czy pierwsze objawy mogą pojawiać się jeszcze zanim dziecko przyjdzie na świat?

Tak, pierwsze symptomy mogą ujawniać się już w czasie ciąży dlatego też w standardzie opieki okołoporodowej wskazano, iż należy dokonać oceny ryzyka i nasilenia objawów depresji w I i III trymestrze ciąży a także do 8 tygodnia po porodzie. By rozpoznać depresję tego okresu, można wykorzystać narzędzia diagnostyczne, takie jak Kwestionariusz Rozpoznawania Symptomów Depresji Poporodowej (Postpartum Depression Screening Scale – PDSS) oraz Edynburska Skala Depresji Poporodowej (EPDS). Pozwalają one ocenić nasilenie objawów depresji i pomagają w diagnozie oraz w monitorowaniu stanu psychicznego kobiety w czasie ciąży i po porodzie.

Czy z pani obserwacji wynika, że kobiety obecnie częściej sięgają po specjalistyczną pomoc, gdy zaobserwują u siebie niepokojące objawy, niż miało to miejsce przed laty?

Niewątpliwie wzrasta świadomość kobiet ciężarnych i będących po porodzie dotycząca zmian w ich stanie psychicznym. Związane jest to z wprowadzoną wiele lat temu zagwarantowaną bezpłatną edukacją przedporodową dla każdej kobiety ciężarnej. Należy zaznaczyć, że również położne, a także lekarze przeszli szereg szkoleń aktualizujących ich wiedzę dotyczącą stanu zdrowia psychicznego kobiet. Te działania przyczyniły się do podniesienia świadomości, a także do uwrażliwienia personelu medycznego w tym zakresie. Zmieniły się też postawy społeczne dotyczące korzystania z pomocy psychologa, psychoterapeuty czy lekarza psychiatry. Osoby korzystające z ich usług nie są stygmatyzowane, jak miało to miejsce kilka lat wcześniej. Duże znaczenie odegrały też media, za pośrednictwem których znane osoby mogą otwarcie opowiedzieć o swoich zmaganiach z depresją. Temat ten już nie jest tabu.