Reklama

Coraz więcej gmin chętnych do obsługi Czystego Powietrza

Po wielu miesiącach problemów w końcu rośnie liczba gmin, które są chętne do obsługi programu termomodernizacji budynków Czyste Powietrze. Na ich barkach będzie spoczywać wiele obowiązków, ale przewidziano świadczenia pieniężne za dodatkową pracę.

Publikacja: 29.07.2025 17:34

Rośnie liczba gmin, które są chętne do obsługi programu termomodernizacji budynków Czyste Powietrze

Rośnie liczba gmin, które są chętne do obsługi programu termomodernizacji budynków Czyste Powietrze

Foto: AdobeStock

Operatorem jest, niejako z urzędu, każdy z szesnastu Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Ministerstwo Klimatu i Środowiska, a także Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska, przy modernizacji programu w ubiegłym roku zaproponowały jednak, aby to także gminy, których jest 2479, wzięły odpowiedzialność za program. Po pierwsze, chodziło o to, że gminy, które z zasady są bliżej mieszkańców i ich problemów, sprawniej mogą zarządzać obsługą programu i realną pomocą, a po drugie, chodziło o odciążenie WFOŚiGW.

Według danych pozyskanych z NFOŚiGW, z dnia 21 lipca 2025 r., wynika, że 1413 gmin zgłosiło deklaracje przystąpienia do Porozumienia Operatorskiego, a w przypadku 1259 gmin nastąpiło już nawet podpisanie porozumień. Do końca roku 2025 r. został przedłużony termin zgłaszania się gmin do pełnienia roli operatora. W pierwszej kolejności funkcję operatorów pełnią gminy, które zgłosiły chęć uczestnictwa w programie. W przypadku ich braku, zadania te pełni właściwy WFOŚiGW.

Czyste Powietrze z gminami. Są dodatkowe pieniądze

W nowej odsłonie programu Czyste Powietrze, która ruszyła z końcem marca, wprowadzono mechanizm operatorów. – Ich zadaniem jest kompleksowe wsparcie beneficjentów, szczególnie tych ubogich energetycznie, oraz osób starszych. Współpraca z operatorem jest obowiązkowa w przypadku prefinansowania i najwyższego poziomu dofinansowania, a opcjonalna przy podwyższonym poziomie dofinansowania bez prefinansowania. Operatorzy pomagają beneficjentom na każdym etapie realizacji przedsięwzięcia – od decyzji o modernizacji, przez realizację inwestycji, aż po jej rozliczenie – tłumaczy biuro prasowe NFOŚiGW.

Czytaj więcej

Nowe „Czyste Powietrze”. Zawarto już umowy na ponad 100 mln zł

Operatorami programu mogą zostać wszystkie gminy, które podejmą się tej roli. Należy wysłać deklarację o chęci podpisania porozumienia operatorskiego na adres mailowy regionalnego WFOŚiGW, a następnie zawrzeć z nim porozumienie. Gminy, które podpiszą porozumienie z WFOŚiGW na pełnienie funkcji, mogą liczyć na pakiet szkoleń z wdrażania operatorów w programie Czyste Powietrze. Aby zachęcić gminy do uczestnictwa w programie, oferowane są dodatkowe świadczenia za obsługę wniosków. Łącznie to 1700 zł w formie zryczałtowanego dofinansowania za jedno przedsięwzięcie doprowadzające do wymaganego standardu energetycznego. Na to świadczenie składa się 500 zł po zawarciu umowy o dofinansowanie przedsięwzięcia realizowanego przez beneficjenta oraz 1200 zł po rozliczeniu wniosku o płatność końcową.

Reklama
Reklama

Rodzą się jednak pytania, czy takie stawki są odpowiednią zachętą. NFOŚiGW informuje, że wynagrodzenie za zadania operatorskie było konsultowane m.in. z Bankiem Światowym przed uruchomieniem pilotaży w woj. małopolskim i świętokrzyskim (rozpoczęły się w IV kw. 2023 r.). – Następnie w szerokich konsultacjach społecznych nowej odsłony programu Czyste Powietrze pod koniec 2024 r. pytaliśmy też o to gminy w ogólnopolskiej ankiecie – informuje NFOŚiGW. Fundusz przyznaje, że nie da się jednoznacznie skalkulować takiej zachęty, bo obsługa jednego beneficjenta nie jest porównywalna do drugiego – każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie. – Według naszych dotychczasowych doświadczeń 1700 zł to kwota adekwatna do potrzeb zaangażowania się gminy w rolę operatora. Jeśli gmina chce i potrafi pomóc swoim mieszkańcom, to nasza oferta powinna być tylko dodatkową korzyścią – zapewnia Fundusz.

Co ważne, NFOŚiGW uspokaja, że gminy otrzymują ryczałt za realizację swoich zadań, nie współpracują z wykonawcami, ale np. nie potwierdzają możliwości wypłaty zaliczki, jeśli faktura nie jest zgodna z umową między beneficjentem i wykonawcą. – Zadania operatorów są podzielone na dwa etapy z odrębnym wynagrodzeniem – informuje Fundusz.

Zadania gmin jako operatorów programu Czyste Powietrze

Zadania gminnych operatorów podzielono na etapy. Etap pierwszy, terenowy – najważniejszy, który kulał w poprzednich edycjach – to dotarcie do mieszkańców, którzy potrzebują wsparcia przy wymianie źródła ciepła i termomodernizacji domu. W ramach tego etapu to także prezentowanie możliwych rozwiązań w ramach programu Czyste Powietrze. Operator pomaga (na prośbę beneficjenta) w wyborze audytora energetycznego i potencjalnych wykonawców, w tym przy podpisywaniu umów prefinansowania. Pomaga przy wstępnej ocenie potrzeb budynku i ocenie poziomu dofinansowania dostępnego dla danego mieszkańca. Operator pomaga wreszcie w wypełnieniu i złożeniu wniosku o dofinansowanie.

Czytaj więcej

Miasta stawiają na odnawialne źródła energii. I wspierają w tym mieszkańców

Etap drugi, administracyjny, dotyczy przekazania i wyjaśnienia warunków umowy o dofinansowanie, pomocy (na prośbę beneficjenta) przy wyborze i podpisaniu umowy z wykonawcami, pomocy we wnioskowaniu o zaliczkę, a także wsparcia w realizacji umowy, uzyskiwaniu finansowania i prefinansowania na kolejnych etapach. Operator ma pomóc także przy zbieraniu dokumentów niezbędnych do rozliczenia przedsięwzięcia. W razie potrzeby pomaga przy aktualizacji dokumentacji takiej jak między innymi audyt energetyczny oraz w wystąpieniu o zmianę warunków umowy dotacji z WFOŚiGW. Na prośbę beneficjenta powinien także pomóc w wyborze wykonawcy świadectwa charakterystyki energetycznej budynku. Dalej gmina powinna także pomóc w przygotowaniu wniosku o płatność oraz w rozliczeniu końcowym projektu i w zapewnieniu pełnej dokumentacji przedsięwzięcia.

Kluczowym pytaniem dla gmin jest, kiedy otrzymają środki. WFOŚiGW mają wedle zapewnień rozliczać się z gminami w terminach ustalonych w podpisanym porozumieniu o współpracy i zgodnie ze stanem faktycznym (na podstawie zawartych za pośrednictwem operatora umów i wniosków o płatność końcową).

Ekologia
Sieć powiązań błękitno-zielonej infrastruktury. Jak Mikołów działa na rzecz klimatu
Ekologia
Żeby woda nie uciekała. "Trzeba uczyć mieszkańców prostych nawyków"
Ekologia
Rozwój OZE nabiera rozpędu. A polskie gminy zarabiają na tym miliony
Ekologia
Nowa ustawa odblokuje inwestycje w wiatraki oraz biometan
Ekologia
Michałowo walczy o neutralność klimatyczną. Rząd nie ułatwia zadania
Reklama
Reklama