Najem senioralny osobom starszym może nie pomóc, a gminy mogą mieć z nim problem

Wprowadzenie tzw. najmu senioralnego przewiduje projekt nowelizacji ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, który jest obecnie konsultowany.

Najem senioralny – na jakich zasadach będzie działać?

Tzw. najem senioralny ma być nowym rozwiązaniem skierowanym do osób starszych, zamieszkujących w przestrzeni, która ogranicza ich samodzielność. Problem ten jest poważny, a jego skala jeszcze wzrośnie ze względu na postępujące starzenie się społeczeństwa. Dlatego rząd przygotował rozwiązania dla „więźniów czwartego piętra”, bo seniorzy mieszkający w blokach bez wind i mający ograniczenia ruchowe, nie mogą samodzielnie funkcjonować.

Umowa najmu senioralnego byłaby zawierana z gminą i dawałaby możliwość przeniesienia się osobom starszym do lokalu bez barier architektonicznych.

Seniorzy, którzy zdecydują się na skorzystanie z tego rozwiązania, oddadzą tymczasowo swoje mieszkania do użytkowania gminie, a w zamian otrzymają takie, które będzie dostosowane do ich potrzeb. Co samorządy dostaną w zamian? Będą mogły podnajmować wynajęte od osoby starszej mieszkanie stanowiące jej własność. Jeśli senior zrezygnuje z wynajmu od gminy, mieszkanie stanowiące jego własność zostanie mu zwrócone.

Zainteresowani tym rozwiązaniem będą jednak musieli spełnić kilka warunków. I tak, o umowę najmu senioralnego będą mogły się starać osoby starsze (60+) zamieszkujące we własnych mieszkaniach umiejscowionych w budynkach bez windy, na co najmniej czwartej kondygnacji naziemnej (czyli co najmniej na 3. piętrze).

Co ważne, nie będzie ich dotyczyło kryterium dochodowe.

Czytaj więcej

Nieruchomości

Seniorzy mogą mieć poważny problem. Chodzi o nowy rodzaj najmu

Projekt najmu senioralnego w obecnym kształcie wzbudza wątpliwości, a w dłuższej perspektywie cza...

Samorządy krytykują rozwiązania odnoszące się do najmu senioralnego

Do propozycji sporo uwag mają samorządowcy.

W swoim stanowisku Unia Metropolii Polskich (UMP) punktuje projekt w kilku obszarach. I tak, zwraca uwagę, że zadaniem gminy jest zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych gospodarstw domowych o niskich dochodach. Tymczasem projekt przewiduje zawieranie umów najmu senioralnego lokalu bez stosowania kryterium dochodowego z osobami będącymi właścicielami mieszkań. W ocenie UMP, jeżeli ktoś posiada kapitał w postaci lokalu, to może zamienić go na inny dogodniejszy dla siebie, bez konieczności pomocy ze strony gminy. Efekt? Zdaniem organizacji, rozwiązanie to stoi w sprzeczności z istotą najmu lokali komunalnych, które powinny być dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji mieszkaniowej i materialnej. W rezultacie nowe przepisy będą prowadzić do nieefektywnego i niesprawiedliwego rozdysponowania zasobu. W sytuacji, gdy jest on mocno ograniczony, oznacza to zachwianie równowagi w kontekście pomocy mieszkaniowej, która powinna być adresowana do tych osób, które nie są w stanie zaspokoić swoich potrzeb własnymi siłami.

Z kolei zdaniem Instytutu Rozwoju Miast i Regionów, sama granica wieku (60+) nie wystarcza – potrzebne jest kryterium funkcjonalne, żeby trafność instrumentu pomocowego (tj. lokal senioralnego) była większa i by nie kwalifikować osób bez ograniczeń.

UMP zwraca też uwagę, że istnieje ryzyko, że osoby oczekujące na zapewnienie lokalu przez gminę nie będą chciały zamieszkać w takim, który stanowi własność osoby fizycznej, gdyż nie będzie to rozwiązanie stabilne. Powód? Senior w każdej chwili może się rozmyślić, a w takim wypadku gmina będzie zmuszona wypowiedzieć umowę podnajemcy.

W ocenie organizacji, w praktyce realizacja celu ustawy może być również znacząco utrudniona, bowiem większość zasobu komunalnego znajduje się w budynkach bez wind.

UMP wskazuje też, że wbrew założeniom projektodawcy projekt nie jest bezkosztowy i pojawią się skutki finansowe obciążające budżety gmin. Założono bowiem, że ma ona wynajmować lokal od właściciela. Nie wiadomo jednak na jakich zasadach (i z jakim czynszem) i czy będzie mogła odmówić realizacji umowy najmu senioralnego, jeżeli właściciel będzie oczekiwał zbyt wysokich należności za swój lokal. UMP ma nawet rozwiązanie tej sytuacji. Jak wskazuje, należałoby dodać dodatkowe ograniczenie, aby czynsz za lokal będący własnością osoby starszej był równy temu, jaki senior miałaby płacić gminie. Ponadto, jak podkreśla UMP, samorządy zostaną też obciążone kosztami remontów lokali (zarówno przed ich wynajęciem jak i przed ich zwrotem właścicielowi), dostosowania mieszkań do potrzeb seniora, ewentualnymi przeprowadzkami, a także wydatkami związanymi z postępowaniami sądowymi i egzekucyjnymi w zakresie opróżnienia lokalu przez lokatora i obsługą administracyjną nowych procedur.

Zdaniem UMP, projektowane przepisy należy także doprecyzować w zakresie procedury rozpatrzenia wniosku i założyć sytuację, w której do zawarcia umowy najmu senioralnego nie dojdzie z uwagi na to, że senior nie będzie akceptował propozycji lokalu wskazanego przez gminę.

Organizacja uważa ponadto, że niejasne jest, czy oferta najmu powinna uwzględniać powierzchnię dotychczasowego lokalu osoby starszej.

Instytut Rozwoju Miast i Regionów krytykuje też przygotowaną przez projektodawców ocenę skutków regulacji (OSR). W ich ocenie, bez rzetelnej OSR rośnie dla gmin ryzyko nieoczekiwanych wydatków i problemów praktycznych.

Czytaj więcej

Nieruchomości

Najem senioralny budzi wątpliwości. Może zabraknąć odpowiednich mieszkań

Seniorzy zamieszkujący lokale położone na wyższych kondygnacjach w budynkach bez wind, będą mogli...

Sami seniorzy niezadowoleni z najmu senioralnego

Polski Związek Emerytów i Rencistów, chociaż uważa, że projekt reguluje ważny społecznie problem, to nie jest pozbawiony wad.

Po pierwsze, zdaniem organizacji, jest on skierowany do ograniczonej grupy osób starszych będących prawnymi właścicielami lokali. Tym samym pomija seniorów zamieszkujących w mieszkaniach niedostosowanych do potrzeb i ograniczających ich samodzielność, ale nie posiadających prawa własności. Może to rodzić u części osób starszych poczucie wykluczenia, nierównego traktowania, czy prowadzić do konfliktów między mieszkańcami gminy, a także konflikty w relacjach samorząd–obywatele. Zresztą samo Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej postuluje rozszerzenie tego katalogu.

PZEiR zwraca też uwagę, że projekt zakłada aktywne zaangażowanie gmin w proces najmu, ale nie przewiduje adekwatnego wsparcia finansowego, logistycznego, kadrowego itp. Można zatem mieć obawy, że nie wszystkie samorządy są do tego przygotowane, co może ograniczyć ich zainteresowanie nowymi regulacjami.