Agnieszka Warso-Buchanan: Klimatyczne milczenie kandydatów

Przed nami ostatnie dni kampanii prezydenckiej. Kandydaci, zarówno przed pierwszą turą, jak i teraz, na jej finiszu, chętnie dyskutują o tym, jak zapewnić Polsce bezpieczeństwo. Wciąż jednak definiują je według kryteriów XX wieku, a żyjemy przecież w zupełnie innej rzeczywistości. Bezpieczeństwo klimatyczne – nasze i przyszłych pokoleń – jest wielkim nieobecnym tej kampanii.

Ekstremalne upały, powodzie oraz pożary

Dzieje się tak mimo alarmistycznych w tonie opracowań ekspertów NATO. W raporcie z 2024 r. twierdzą oni, że rośnie zależność między zmianą klimatu a tradycyjnymi ryzykami dla bezpieczeństwa sojuszników. Wzrasta także skala i tempo, w jakich wyzwania związane ze zmianą klimatu wpływają na środowisko operacyjne NATO. Co istotne, eksperci sojuszu podkreślają, że wyzwania środowiskowe związane ze zmianą klimatu, takie jak ekstremalne upały, powodzie oraz pożary lasów i pól, są potęgowane przez dezinformację klimatyczną.

Eksperci NATO nie pozostawiają wątpliwości, że znani aktorzy sceny międzynarodowej starają się osłabić presję publiczną i wolę polityczną do prowadzenia ambitnej polityki klimatycznej oraz propagują negacjonizm klimatyczny wśród obywateli państw sojuszu. Ma to doprowadzić do wykolejenia polityk prowadzących do ograniczania emisji gazów cieplarnianych i wydobycia paliw kopalnych oraz zahamowania inwestycji w nowoczesne, zeroemisyjne technologie.

Czytaj więcej

Prawo w Polsce

Czy można siłą powstrzymać ekologów? Rząd ma problem

Premier wzywa służby do zdecydowanego działania wobec aktywistów blokujących drogi, politycy już...

Podobnie ryzyka związanie z dezinformacją klimatyczną w Polsce identyfikują autorzy raportu z 2025 r. przygotowanego przez zespół ds. dezinformacji Komisji ds. Badania Wpływów Rosyjskich i Białoruskich, powołanej przy Ministerstwie Sprawiedliwości. Wskazują oni, że celem pośrednim działań dezinformujących jest „odwrócenie uwagi i zasobów od działań, które mogłyby łagodzić zmiany klimatyczne”, a głównym „osłabienie infrastruktury militarnej należącej do NATO oraz zmniejszenie skuteczności operacyjnej”. Dodatkowo autorzy stwierdzają, że wskazane działania „zmierzają do podważania zielonej polityki, propagują teorie spiskowe oraz dążą do atakowania bezpośrednio aktywistów klimatycznych”. Niepokojące jest stwierdzenie z raportu, że „obecnie Komisja nie dysponuje informacjami o działaniach rządu neutralizujących te zagrożenia”.

Analizując wskazane wyżej ryzyka związane z bezpieczeństwem Polek i Polaków, warto zadać pytanie, dlaczego kandydaci na urząd prezydenta nie formułowali postulatów, które choćby w minimalnym stopniu odpowiadałyby na pytanie, jak uchronić nas od skutków zmiany klimatu? Wraz z kwestiami militarnym i niezależnością energetyczną działania adaptacyjne oraz mitygacyjne stanowią system naczyń połączonych, bez których nie może być mowy o bezpiecznej Polsce i Europie. Czy pomijanie tak ważnego tematu to efekt braku wiedzy, czy błędnej kalkulacji politycznej?

Rozwiązania prawne leżą na stole

Jesteśmy i w Polsce, i w Europie w krytycznym momencie definiowania kierunków rozwoju oraz politycznych priorytetów na najbliższe lata. Zmiana klimatu jest jednym z najważniejszych cywilizacyjnych wyzwań naszych czasów. Nie możemy dłużej chować głowy w piasek i być pasażerem na gapę. Tym bardziej że na działania w dziedzinie klimatu Komisja Europejska w latach 2014–2020 wydała ok. 144 mld euro, na lata 2021–2027 zaplanowała podwyższenie tej kwoty o 30 proc., a polska gospodarka już teraz traci miliardy na usuwanie skutków ekstremalnych zjawisk pogodowych, których przyczyną jest właśnie zmiana klimatu. Ochrona Polek i Polaków oraz polskiej gospodarki wymaga regulacji prawnych, które pozwolą stawić czoła temu wyzwaniu.

Po pierwsze, w krajowych przepisach określić należy prawnie wiążący cel osiągnięcia neutralności klimatycznej do roku 2050, który wyznaczy kierunek działań władz publicznych, co ma znaczenie przy planowaniu strategii biznesowych oraz inwestycji na poziomie krajowym, jak i samorządowym.

Po drugie, należy przyjąć przepisy określające całościowy system adaptacji do zmiany klimatu na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym, uwzględniający rozwiązania oparte na przyrodzie (nature-based solutions). Co istotne, aby wzmocnić wpływ lokalnych społeczności na kształt planów adaptacji do zmiany klimatu, powinny stanowić one akty prawa miejscowego.

Czytaj więcej

Prawo karne

Sąd: aktywiści Ostatniego Pokolenia zapłacą karę za blokowanie koncertu Taylor Swift

Aktywiści Ostatniego Pokolenia mają zapłacić grzywny w wysokości od 200 do 400 zł - tak zdecydowa...

Po trzecie, w budżecie państwa należy zagwarantować minimalny, wynoszący co najmniej 1proc. PKB, poziom wydatków na szeroko rozumiane działania proklimatyczne, w szczególności na adaptację i wsparcie samorządów, a także rozwój energetyki rozproszonej i lokalnych społeczności energetycznych.