Dużo kontrowersji wzbudza katalog naruszeń, które mogą być przedmiotem zgłoszenia sygnalisty. Ostatecznie nie znalazło się w nim np. prawo pracy. Eksperci przekonują, że jeszcze nic straconego. – Pracodawcy sami będą mogli zdecydować się na ujęcie prawa pracy w procedurach wewnętrznych. Ustawa tego nie zakazuje, a nawet wprost wskazuje, że firma może uwzględnić w katalogu zgłoszeń naruszenia jej regulacji wewnętrznych lub standardów etycznych mających oparcie w przepisach prawa powszechnie obowiązującego – zaznacza Gniewomir Wycichowski-Kuchta, prawnik z kancelarii DZP.
W efekcie, jak tłumaczy ekspert, jeżeli pracodawcy będą chcieli przyjmować doniesienia o pogwałceniu np. regulaminu pracy, bhp czy o mobbingu, to nie ma przeszkód, aby ujęli to w tworzonych procedurach zgłoszeń wewnętrznych.
Zakres katalogu obligatoryjnego
Jeżeli jednak pracodawca się na taki krok już zdecyduje, będzie musiał zajmować się takimi sprawami tak samo jak tymi, które dotyczą katalogu obligatoryjnego. Z taką różnicą, że nie będą mogły być przedmiotem zgłoszeń zewnętrznych.
Zakres katalogu obligatoryjnego określa z kolei art. 3 ustawy. Wymieniono w nim dziedziny, w których działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem lub mające na celu jego obejście może być przedmiotem zgłoszenia. Chodzi o: korupcję; zamówienia publiczne; usługi, produkty i rynki finansowe; przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu; bezpieczeństwo produktów i ich zgodność z wymogami; bezpieczeństwo transportu; ochronę środowiska; ochronę radiologiczną i bezpieczeństwa jądrowe; bezpieczeństwo żywności i pasz; zdrowie i dobrostan zwierząt; zdrowie publiczne; ochronę konsumentów; ochronę prywatności i danych osobowych; bezpieczeństwo sieci i systemów teleinformatycznych; interesy finansowe Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz UE; rynek wewnętrzny UE, w tym publicznoprawne zasady konkurencji i pomocy państwa oraz opodatkowanie osób prawnych; konstytucyjne wolności i prawa człowieka i obywatela – występujące w stosunkach jednostki z organami władzy publicznej.
Kwestie związane z ochroną środowiska oraz zdrowiem i dobrostanem zwierząt
Wydaje się, że najbardziej enigmatyczne są tutaj kwestie związane z ochroną środowiska oraz zdrowiem i dobrostanem zwierząt. – W tym drugim przypadku będą to np. nieprawidłowości związane z wykorzystywaniem zwierząt w badaniach klinicznych. Mogą to być też sytuacje dotyczące bezpieczeństwa ich żywienia, tj. stosowanie niewłaściwych pasz czy też warunków, w jakich są trzymane. Objęte tym zakresem będą też działania związane z chorobami zwierząt – mówi Wycichowski-Kuchta.
Jak wskazuje, w przypadku środowiska dobrym przykładem mógłby być przypadek zanieczyszczenia Odry, który miał miejsce jakiś czas temu.
– Na pewno też w ten zakres wchodzą kwestie związane z odpadami czy wydobywaniem surowców. A także sytuacje, gdy firma wypuszcza produkt szkodliwy dla środowiska – dodaje ekspert.
Podstawa prawna: ustawa o sygnalistach; DzU z 2024 r., poz. 928
Czytaj więcej:
