24 października 2018 r. Sejm uchwalił ustawę o ustanowieniu Święta Narodowego z okazji Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej. Projekt, mimo prostych założeń – czyli ustanowienia dnia 12 listopada 2018 r. uroczystym Świętem Narodowym (art. 1 ustawy), będącego zarazem dniem wolnym od pracy (art. 2 ustawy) – wzbudził wiele kontrowersji związanych z zakresem jego stosowania.

Czytaj także: Dni wolne od pracy: 12 listopada będzie kosztowny dla firm

Tajemnice 12.11.- kto będzie pracował, a kto będzie miał wolne

12 listopada wolny od pracy - prezydent podpisał ustawę

Sejm zdecydował: 12 listopada dniem wolnym od pracy

Z handlem czy bez

Zgodnie z art. 3 projektu, dnia 12 listopada 2018 r. nie miały obowiązywać zasady dotyczące ograniczenia handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem w placówkach handlowych w niedziele i święta, o których mowa w ustawie z 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni. Jednak w trakcie procesu legislacyjnego – już w Senacie – do ustawy zostały wprowadzone poprawki. Senatorowie m.in. usunęli kontrowersyjny art. 3. Zgodnie z uzasadnieniem do zmian poprawka została wniesiona, aby 12 listopada obowiązywały ogólne przepisy dotyczące ograniczenia handlu analogiczne do tych, które obowiązują w niedziele i inne dni świąteczne. Tym samym Senat podzielił opinię partnerów społecznych reprezentujących pracowników handlu (m.in. NSZZ „Solidarność"), że pracownicy handlu nie mogą być traktowani gorzej niż pracownicy innych działów gospodarki.

Zaproponowana przez Senat poprawka nie zmieniła co do zasady sytuacji pracowników zatrudnionych w placówkach handlowych w stosunku do projektu sejmowego. Zgodnie bowiem z art. 3 pkt 6 ustawy o ograniczeniu handlu przez „święto" należy rozumieć dni wymienione w art. 1 pkt 1 ustawy z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy, a 12 listopada 2018 r. w tej ustawie nie figuruje. Należy zatem uznać, że w odniesieniu do 12 listopada 2018 r. przepisy ustawy o ograniczeniu handlu nie znajdują zastosowania.

Brak definicji

Co ważne, ustawa w żaden sposób nie definiuje i nie precyzuje charakteru prawnego „dnia wolnego od pracy" w odniesieniu do 12 listopada 2018 r. Brak definicji dla tego pojęcia spowodował, że ustawodawca musiał wprowadzić szczególne wyłączenia w odniesieniu do funkcjonowania ambulatoryjnej opieki zdrowotnej i ogólnodostępnych aptek, których projektowany „dzień wolny od pracy" nie obejmuje.

Zgodnie z art. 151

9

§ 1 kodeksu pracy dniami wolnymi od pracy są niedziele i święta określone w przepisach o dniach wolnych od pracy. Ustawodawca w tym przepisie nie ustanawia zamkniętego katalogu dni wolnych od pracy. Pozwala to na stwierdzenie, że również w odniesieniu do 12 listopada 2018 r. uznanego w art. 2 ustawy za dzień wolny od pracy zastosowanie znajdą przepisy art. 151

9

-151

12

k.p.

Kodeksowe wyjątki

Ustalenie, czy praca w placówkach handlowych będzie legalna 12 listopada, pozostaje jednak nadal dylematem interpretacyjnym. Zgodnie z senackimi poprawkami ustawa o ograniczeniu handlu nie będzie miała już zastosowania do pracy w tym dniu, a zatem pracodawców obowiązują przepisy ogólne – tj. kodeks pracy. Ustawa o ograniczeniu handlu w niedziele zawiera katalog 33 „wyłączeń" spod ogólnego zakazu prowadzenia handlu i wykonywania czynności związanych z handlem w placówkach handlowych (np. dla placówek pocztowych), które nie znajdują odzwierciedlenia w przepisach k.p.

Zgodnie z art. 151

10

k.p. praca w niedziele i święta jest dozwolona wyłącznie w przypadku wystąpienia wskazanych w tym przepisie okoliczności, takich jak m.in.:

- konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,

- praca zmianowa,

- praca w ruchu ciągłym,

- wykonywanie prac ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności (w szczególności w zakładach świadczących usługi dla ludności, gastronomii, w zakładach hotelarskich, zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku),

- praca w transporcie i komunikacji.

Wydaje się zatem, że o ile dany pracodawca organizuje pracę np. w systemie zmianowym (zgodnie z zasadami ogólnymi), taki sklep będzie mógł być otwarty w najbliższy poniedziałek. Ze względu na wątpliwości, przedsiębiorcy (m.in. Polska Rada Centrów Handlowych) zwrócili się do PIP z prośbą o pilną interpretację projektowanych przepisów.

72 godziny na organizację

Po uchwaleniu ostatecznej treści omawiany projekt (najprawdopodobniej 7 listopada, po godzinie 14), aby stać się obowiązującym prawem, musi zostać podpisany przez Prezydenta. Ustawa wejdzie w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia. Zważywszy na harmonogram obrad Sejmu, pracodawcy mogą poznać obowiązujące prawo na mniej niż 72 godziny przed jego wejściem w życie. Tymczasem naruszenie przepisów o czasie pracy stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika i podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł. ?

Zdaniem autorki

Weronika Papucewicz, adwokat, wspólnik w kancelarii Chajec, Don-Siemion & Żyto

Wprowadzenie nowego święta spowoduje problemy organizacyjne w zasadzie w każdym zakładzie pracy. Po pierwsze pracodawcy będą musieli na nowo ustalić obowiązujący pracowników wymiar czasu pracy w okresie rozliczeniowym. Podobnie jak pozostałe święta przypadające w innym dniu niż niedziela, 12 listopada 2018 r. obniży bowiem wymiar czasu pracy o 8 godzin. W konsekwencji wymiar ten w listopadzie będzie wynosił 160, a nie 168 godzin.

Jeśli pracodawca poleci zatrudnionym pracę w tym dniu, będzie musiał im udzielić innego dnia wolnego od pracy. Co więcej, gdyby 12 listopada 2018 r. pracownik wykonywał zadania dłużej niż przez 8 godzin, to „nadwyżka" będzie stanowiła pracę nadliczbową, z tytułu której należy się albo dodatkowe wynagrodzenie powiększone o 100 proc. dodatek, albo czas wolny od pracy.

Innym problemem będą udzielone na ten dzień urlopy. Jeśli pracownik złożył już wniosek o udzielenie urlopu wypoczynkowego obejmujący 12 listopada, co do zasady pracodawca nie będzie mógł mu udzielić urlopu na ten dzień. W takim przypadku konieczne będzie ustalenie w porozumieniu z zatrudnionym nowego terminu jego wykorzystania. Urlopu na ten dzień można udzielić jedynie osobom, dla których praca w święta jest dozwolona i 12 listopada jest ich normalnym dniem pracy.

Kolejną kwestią będzie konieczność skorygowania współczynnika urlopowego. Zmieni się bowiem liczba dni świątecznych uwzględnianych przy jego wyliczeniu. W związku z tym pracodawcy będą musieli przeliczyć ekwiwalenty urlopowe wypłacone w 2018 r.