Rzeczywistość gospodarcza, prawna i społeczna dla wielu przedsiębiorstw w przeciągu ostatniego roku, bardzo się zmieniła. Stabilność i płynność finansowa uległy w wielu firmach zachwianiom. Cześć z nich ma również problem z terminowym regulowaniem zobowiązań wobec pracowników i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).

Rzecznik małych i średnich przedsiębiorstw wystąpił do ministra rodziny i polityki społecznej z wnioskiem o wydanie objaśnień dotyczących zasad umorzenia całości lub części składek na ubezpieczenia społeczne w uzasadnionych przypadkach, w przypadku braku ich całkowitej nieściągalności przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).

CZYTAJ TEŻ: Składki ZUS 2021 r. to już prawie 1500 zł

Od marca 2020 r. sytuacja wielu przedsiębiorców z różnych branż uległa pogorszeniu. Wielu z nich zmuszonych było do ograniczenia prowadzonej działalności lub jej zawieszenia. Rzecznik małych i średnich przedsiębiorstw podkreśla, że chociaż wzrosła liczna wniosków o umorzenie w stosunku do 2019 roku liczba pozytywnych dla podatnika rozpatrzeń zmalała.

Które przepisy ZUS objaśnił?

Rzecznik małych i średnich przedsiębiorstw wystąpił z wnioskiem o wyjaśnienie przepisów:

  • art. 28 ust.1, ust. 3a i ust. 3b ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych: „Należności z tytułu składek mogą być umarzane w całości lub w części przez Zakład, z uwzględnieniem ust. 2–4  3a. Należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne ubezpieczonych będących równocześnie płatnikami składek na te ubezpieczenia mogą być w uzasadnionych przypadkach umarzane pomimo braku ich całkowitej nieściągalności. 3b. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady umarzania, o którym mowa w ust. 3a, z uwzględnieniem przesłanek uzasadniających umorzenie, biorąc pod uwagę ważny interes osoby zobowiązanej do opłacenia należności z tytułu składek oraz stan finansów ubezpieczeń społecznych.”
  • § 3 ust.1  pkt 1-3 rozporządzenia Ministra Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej z 31 lipca 2003r. w sprawie szczególnych zasad umarzania należności z  tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. ,, 1. Zakład może umorzyć należności z tytułu składek, jeżeli zobowiązany wykaże, że ze względu na stan majątkowy i sytuację rodzinną nie jest w stanie opłacić tych należności, ponieważ pociągnęłoby to zbyt ciężkie skutki dla zobowiązanego i jego rodziny, w szczególności w przypadku” gdy:

– zapłata składek mogłaby pozbawić zobowiązanego i jego rodziny środków do życia (możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych);

– zobowiązany poniósł straty w wyniku klęski żywiołowej lub innego nadzwyczajnego zdarzenia, które powoduje, że opłacenie należności z tytuły składek, mogłoby spowodować brak możliwości kontynuowania prowadzenia działalności;

– zobowiązany cierpi na przewlekłą chorobę lub sprawuje opiekę nad przewlekle chorym członkiem rodziny, gdy sytuacje ta pozbawia zobowiązanego, możliwości uzyskiwania dochodu umożliwiającego opłacenie należności.

W odpowiedzi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 25 lutego 2021 r. podkreślono, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych może umorzyć należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, jedynie w przypadku wystąpienia konkretnych wskazanych w przepisach prawa przesłanek.

CZYTAJ TEŻ: Ile można dorobić na emeryturze? ZUS podał nowe dane

Umorzenie takie, może nastąpić tylko w sytuacji całkowitej nieściągalności lub wystąpienia ważnego interesu osoby zobowiązanej. Ważny interes osoby zobowiązanej oznacza, że ZUS może umarzać należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne ubezpieczonym, którzy są jednocześnie płatnikami tych składek. To na zobowiązanym, który ubiega się o umorzenie ciąży obowiązek wykazania ciężkich skutków dla niego i jego rodziny.

ZUS zobowiązany jest do działania zgodnie z przepisami ustawy i rozporządzenia i nie może samodzielnie rozszerzać stosowania określonych przepisów. ZUS analizując sprawę kieruje się nie tylko kryteriami określonymi we wspomnianych przepisach, ale również analizą dowodów przedstawionych przez ubiegającego się o umorzenie.

CZYTAJ TEŻ: ZUS zwróci składki, ale konieczna może być korekta kosztów

W odpowiedzi na pismo Rzecznika małych i średnich przedsiębiorstw podkreślono, że umorzenie należności ,,jest instytucją o wyjątkowym charakterze”. W odpowiedzi podkreślono, że występująca obecnie sytuacji związana z wirusem COVID-19 i wywołana nim pandemia, nie stanowi sama w sobie przesłanki, pozwalającej na umorzenie należności. A wystąpienie zdarzenia losowego lub klęski żywiołowej nie jest automatycznie podstawą umorzenia należności.