Już od kilku lat polskie przepisy pozwalają przedsiębiorcom, którzy chcą zająć się dzieckiem, zawiesić działalność gospodarczą, z gwarancją, że – jeśli spełnią przewidziane prawem warunki – będzie to dla nich okres składkowy. Takie zawieszenie może trwać do 3 lat, a w razie sprawowania opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym, nawet 6 lat (nie dłużej niż do osiągnięcia przez nie pełnoletności). To znacznie dłużej niż maksymalne, 24-miesięczne, zawieszenie w normalnym trybie.
Z tego uprawnienia przedsiębiorca może skorzystać w całości jednorazowo lub w nie więcej niż 4 częściach. Przy czym od 1 stycznia br. zawieszenie to jest możliwe w dłuższej perspektywie czasowej, tj. do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko obchodzi 6. urodziny.
Wcześniej granicę czasową wyznaczało ukończenie przez dziecko 5-ciu lat. Jednak ubiegłoroczna nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, która zmieniła definicję osoby sprawującej osobistą opiekę nad dzieckiem poprzez wydłużenie okresu opieki do końca roku, w którym dziecko kończy 6 lat, pociągnęła za sobą konieczność dostosowania w tym zakresie również przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Aby skorzystać z możliwości zawieszenia działalności w celu sprawowania opieki nad dzieckiem, należy spełnić dwa warunki. Po pierwsze, przedsiębiorca nie może zatrudniać pracowników. Uważa się przy tym, że chodzi o pracowników w rozumieniu kodeksu pracy, tj. osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. To ograniczenie nie dotyczy zatem przedsiębiorców współpracujących ze zleceniobiorcami czy osobami świadczącymi pracę na podstawie umowy o dzieło. Drugim warunkiem jest konieczność prowadzenia działalności gospodarczej przez co najmniej 6 miesięcy przed zawieszeniem. Przedsiębiorca nie może więc zawiesić biznesu w celu opieki nad dzieckiem, jeśli bezpośrednio przedtem korzystał z zawieszenia w normalnym trybie.
Przedsiębiorcy, który zawiesza działalność w celu sprawowania opieki nad dzieckiem, przysługują dodatkowe korzyści w porównaniu z sytuacją, gdyby zawiesił ją w normalnym trybie. Ma bowiem prawo do objęcia go ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi bądź tylko emerytalnym, a składki finansuje w całości budżet państwa za pośrednictwem ZUS.
Warunkiem objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi jest to, aby z tytułu działalności przedsiębiorca opłacał składki nieprzerwanie przez 6 miesięcy bezpośrednio przed dniem rozpoczęcia sprawowania opieki nad dzieckiem. Wówczas podlega on również ubezpieczeniu zdrowotnemu, jeśli nie jest nim objęty z innego tytułu. Przy stażu ubezpieczeniowym krótszym niż 6 miesięcy, budżet państwa opłaca za rodzica wyłącznie składki na ubezpieczenie emerytalne. Nie podlega on wówczas ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Prawo do objęcia ubezpieczeniami z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem przysługuje tylko jednemu z rodziców. Drugi rodzic nie może podlegać ubezpieczeniom z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem, przebywania na urlopie wychowawczym ani pobierania zasiłku macierzyńskiego. Przedsiębiorca nie może przy tym mieć ustalonego prawa do emerytury i renty ani też posiadać innego tytułu rodzącego obowiązek ubezpieczeń społecznych.
Autorka jest radcą prawnym w SOŁTYSIŃSKI KAWECKI & SZLĘZAK
