- Prowadzę działalność gospodarczą, w której wykorzystuję samochód. Czy w przypadku kolizji, w której nie ponoszę winy, zawsze mogę liczyć na naprawę samochodu przez ubezpieczyciela OC sprawcy?

Uszkodzenie samochodu podczas kolizji, w której nie budzi wątpliwości, kto jest sprawcą, jest kwalifikowane przez jego ubezpieczyciela OC jako szkoda częściowa lub całkowita. Od tej klasyfikacji może zależeć, czy samochód zostanie naprawiony.

Szkoda częściowa ma miejsce wówczas, gdy uszkodzony pojazd  nadaje się do naprawy lub  jej koszty nie przekraczają jego wartości sprzed kolizji. Ze szkodą częściową będziemy mieć do czynienia najczęściej przy niewielkich stłuczkach, np. w kolizjach parkingowych, przypadkowych uderzeniach podczas stania w korku. Uszkodzenia pojazdów nowych (czyli takich, które będą miały wysoką wartość przed zaistnieniem szkody) również będą z reguły kwalifikowane jako szkoda częściowa.

Szkodą całkowitą jest natomiast tak istotne uszkodzenie samochodu, że nie nadaje się już do naprawy lub jej koszty przekroczyłyby wartość pojazdu sprzed wypadku. Taka sytuacja ma szczególnie miejsce przy uszkodzeniach wieloletnich pojazdów o znacznym przebiegu i niskiej wartości. Naprawa jest wówczas nieopłacalna z tego względu, że już wymiana kilku kluczowych części na nowe znacznie przekroczy wartość takiego pojazdu. Ubezpieczyciel może wtedy podjąć decyzję o odmowie naprawy. Podstawą prawną takiego działania jest art. 363 § 1 kodeksu cywilnego. Przepis ten stanowi, iż „naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednak gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu".

Ubezpieczyciel ma zatem prawo w pewnych przypadkach odmówić naprawienia pojazdu (czyli nie przywracać stanu poprzedniego) i zamiast tego zapłacić odpowiednią sumę pieniężną. Obliczając wysokość odszkodowania, ubezpieczyciel posługuje się tzw. metodą dyferencyjną (inaczej różnicową). Polega ona na tym, że najpierw oblicza się wartość pojazdu sprzed kolizji (bierze się wtedy pod uwagę markę, model, wiek, przebieg, wyposażenie, czy pojazd ulegał wcześniejszym kolizjom itp.) oraz wartość uszkodzonego samochodu (wraku), który przecież wciąż stanowi własność poszkodowanego. Wartość wraku można ustalić np. poprzez wystawienie go na aukcjach internetowych i poszukiwanie najkorzystniejszej (najwyższej) oferty. Kwotą odszkodowania jest różnica pomiędzy wartością samochodu sprzed wypadku a wartością wraku. Niektórzy ubezpieczyciele oferują pomoc poszkodowanemu w sprzedaży pozostałości ich samochodu lub po prostu wskazują dane podmiotu, który zaoferował daną cenę za wrak. Przy obliczaniu wartości pojazdu pojawia się problem uwzględniania wysokości VAT. Należy pamiętać, że ubezpieczyciel będzie podejmował w tym zakresie decyzję, biorąc pod uwagę hipotetyczną możliwość odliczenia przez poszkodowanego przedsiębiorcę podatku VAT – niezależnie od faktu, czy skorzystano z takiego uprawnienia. Jeżeli zatem poszkodowany jest zarejestrowanym podatnikiem VAT i jednocześnie ma prawo do odliczenia tego podatku od zakupionego na potrzeby działalności pojazdu, to nie będzie mógł się ubiegać od ubezpieczyciela, aby odszkodowanie przy szkodzie całkowitej było ustalane według cen brutto.

—Michał Pastewka, prawnik, Dittmajer i Wspólnicy