Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu (sygn. akt I SA/Op 49/16), uchylając decyzję prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o odmowie umorzenia należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy.
O umorzenie 16 tys. zł zaległych składek zwróciła się do ZUS w Opolu Halina T. (dane zmienione). Motywowała to ciężką sytuacją finansową, zdrowotną i rodzinną. Wychowuje samotnie dwójkę dzieci, z czego jedno jest niepełnosprawne, a drugie przewlekle chore. Od 2000 r. regularnie i terminowo opłacała składki. Obecnie, na skutek zdarzeń losowych, utraciła płynność finansową i zaprzestała regulowania należności. Opłacenie zaległych składek pozbawi jej rodzinę możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb.
Dyrektor ZUS w Opolu odmówił umorzenia zaległości. Potwierdził to prezes ZUS. W uzasadnieniu decyzji stwierdzono, że ściągnięcie zaległości nie zagrozi egzystencji rodziny. Halina T. prowadzi nadal działalność gospodarczą, posiada dwa samochody (jeden 16-letni, drugi sześcioletni), jest właścicielką i współwłaścicielką nieruchomości. A nawet gdyby należność okazała się nieściągalna, powinna wykazać, że ze względu na stan majątkowy i sytuację rodzinną nie jest w stanie opłacić należności, gdyż spowodowałoby to zbyt ciężkie skutki dla niej i jej rodziny.
Halina T. osiąga aktualnie dochód jedynie z prowadzonej jednoosobowej działalności. Ma długi u prywatnych osób, zaległe podatki i 122 tys. zł kredytów firmowych. Pomimo to prezes ZUS stwierdził, że nie wypełnia przesłanki ubóstwa. Dysponuje bowiem majątkiem ruchomym i nieruchomym, który może być zabezpieczeniem długu.
W skardze do WSA w Opolu Halina T. zarzuciła, że ZUS wadliwie ocenił jej sytuację finansowo-materialną. Sąd uwzględnił skargę. Stwierdził, że organ ZUS nie wyjaśnił rzetelnie, czy sytuacja materialna Haliny T. pozwala na spłacanie zaległych składek bez uszczerbku dla egzystencji. Nie porównał jej dochodów (1,5 tys. miesięcznie z tytułu działalności gospodarczej), wysokości kosztów utrzymania rodziny i zobowiązań cywilnoprawnych z realną możliwością uregulowania zadłużenia wobec ZUS.
Punktem odniesienia przy ocenie, czy spłata zadłużenia zagraża egzystencji, powinna być analiza minimum socjalnego oraz minimum egzystencji – podkreślił WSA. Taka analiza powinna być przeprowadzona przez ZUS w ramach ponownego rozpatrzenia sprawy.
