- Zakładam nową firmę i okazało się w ZUS, że mam stare długi z poprzedniej działalności, które są przedawnione. ZUS twierdzi, że nawet mimo przedawnienia muszę je uregulować. Czy faktycznie tak jest z długami składkowymi, jak ze zwykłymi handlowymi z działalności, że choć są przedawnione, zobowiązanie nie wygasa? Co zrobić, gdybym otrzymał decyzję ZUS? – pyta czytelnik.

Przedawnienie zadłużenia składkowego wobec ZUS ma inne następstwa dla dłużnika niż przedawnienie zwykłych należności cywilnoprawnych handlowych. Jak wynika z art. 31 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej ustawa o sus), do należności ze składek stosuje się odpowiednio m.in. art. 59 § 1 pkt 9 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa. Z kolei z tego ostatniego przepisu wynika, że zobowiązanie podatkowe wygasa w całości lub w części wskutek przedawnienia. Skoro więc ten przepis stosuje się odpowiednio do należności składkowych, to niewątpliwie z powodu przedawnienia zobowiązanie przedsiębiorcy ze składek po prostu wygasło.

Skutek upływu terminu przedawnienia jest inny dla zobowiązań cywilnoprawnych (np. wobec kontrahentów). W tych przypadkach przedawnienie ogranicza jedynie możliwość dochodzenia takiego zobowiązania, jeśli dłużnik podniesie zarzut przedawnienia (art. 117 kodeksu cywilnego). W tych też przypadkach zobowiązanie nie wygasa automatycznie jak przy długach składkowych.

Zobowiązanie składkowe, które już się przedawniło, wygasa na podstawie art. 59 § 1 pkt 9 ordynacji podatkowej, stosowanego do należności ze składek z mocy art. 31 ustawy o sus. Przedawnienie należności ze składek unormowane przepisami prawa ubezpieczeń społecznych, ze względu na odesłanie do prawa podatkowego w zakresie przedawnienia, prowadzi zatem do wygaśnięcia zobowiązania i zakończenia stosunku prawnego bez zaspokojenia wierzyciela. Ponadto, jak wskazał Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 16 stycznia 2013 r. (III AUa 1158/12), zobowiązanie, które wygasło, żadną miarą nie tylko nie może zostać spełnione, ale wobec wygaśnięcia nie ma też podstaw do jego ustalenia. Następuje tzw. prekluzja ustalania składek należnych, nie można więc dokonać wymiaru składek, które wygasły. Celem wymiaru składek w takim stanie rzeczy nie jest ich pobór. Ich ustalenie jest zatem bezpodstawne i niedopuszczalne.

W myśl wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 10 grudnia 2008 r. (III SA/Wa 2431/08) upływ terminu przedawnienia zobowiązania składkowego wyznacza granicę czasową, poza którą niemożliwa staje się egzekucja zobowiązania podatkowego, a jego dobrowolne uiszczenie powoduje nadpłatę. Dlatego płatnik składek, czyli przedsiębiorca, nie może nawet zrzec się przedawnienia zobowiązania składkowego, co jest dopuszczalne przy długach cywilnoprawnych.

Gdyby ZUS wydał decyzję ustalającą wysokość podstawy wymiaru składek społecznych przedsiębiorcy, choć już się one przedawniły, należy odwołać się do właściwego miejscowo sądu okręgowego wydziału pracy i ubezpieczeń społecznych i wykazać przesłanki wygaśnięcia zobowiązania wskutek jego przedawnienia.

podstawa prawna: art. 31 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 121 ze zm.)

podstawa prawna: art. 59 § 1 pkt 9 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. DzU z 2012 r., poz. 749 ze zm.)