Na takim stanowisku stanął Sąd Najwyższy 28 marca 2012 r., wydając wyrok II UK 170/11.
Analizując obowiązujące regulacje, SN podkreślił, że obowiązek naliczenia odsetek za zwłokę nie jest zależny od okoliczności powstania zaległości składkowej ani od woli stron stosunku ubezpieczeniowego. Powstają one z mocy prawa, bez względu na to, czy płatnik dysponuje wiedzą na temat powstania zaległości w opłacaniu składek.
ZUS ma obowiązek gromadzić na kontach rzetelne oraz kompletne informacje dotyczące płatników składek. Jednak nawet błąd naruszenia tego obowiązku przez organ rentowy nie usprawiedliwia naruszenia obowiązków płatnika składek. To na nim spoczywa obowiązek prawidłowego obliczenia należnych składek i następnie terminowego ich opłacenia.
Obowiązki płatnika
SN przypomniał, że zgodnie z prawem płatnik składek ma obowiązek samodzielnie obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy. Rozliczenie składek oraz wypłaconych przez płatnika w tym samym miesiącu zasiłków podlegających rozliczeniu na poczet opłat na ZUS następuje w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA według ustalonego wzoru.
Płatnik musi przesyłać w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłacać składki za dany miesiąc. Nie może zatem budzić wątpliwości, że zarówno sporządzenie tych wszystkich dokumentów (zgłoszeń do ubezpieczeń, deklaracji, czy raportów), a także obliczenie należnych składek i ich terminowe przekazanie do organu rentowego spoczywa wyłącznie na płatniku składek, czyli np. przedsiębiorcy.
Więcej o procent
Po stronie płatnika powstaje także obowiązek obliczenia i zapłaty odsetek ustawowych. Żeby poznać naturę odsetek od zaległych należności składkowych, trzeba sięgnąć do przepisów ordynacji podatkowej. Ona właśnie przewiduje, że od zaległości nalicza się odsetki za zwłokę. Nalicza się je od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin płatności podatku lub termin, w którym płatnik miał obowiązek dokonać wpłaty na rachunek ZUS. Jeśli więc zobowiązany nie zapłacił składek w terminie – niezależnie od powodu – musi liczyć się z tym, że zostaną mu naliczone odsetki.
Zatem obowiązek naliczenia odsetek za zwłokę nie jest zależny od okoliczności powstania zaległości składkowej ani od woli stron stosunku ubezpieczeniowego. Błąd ZUS, który wydał zaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu składek, nie może tu mieć decydującego znaczenia.
Gdyby bowiem składki od początku zostały opłacone w prawidłowej wysokości – co należy do płatnika – problem w ogóle by nie powstał. Już we wcześniejszym orzecznictwie SN zwracał uwagę na to, że obowiązek zapłaty odsetek od nieuiszczonych w terminie składek nie jest uzależniony od winy płatnika (wyrok SN z 9 maja 2007 r., I UK 362/06).
Przykład
Firma „Alfa" zalegała z płatnościami składek. Gdy jej sytuacja finansowa się ustabilizowała, zwrócono się do ZUS o podanie, jaką kwotę należy uregulować. Po wpłaceniu całej sumy organ rentowy wydał zaświadczenie o braku zaległości.
Po jakimś czasie wykryto błąd pracownika, który źle odczytał deklarację składkową „Alfy". ZUS zwrócił się do firmy z wezwaniem do zapłaty kwoty zaległych należności wraz z odsetkami. Takie działanie ZUS jest uprawnione, a przedsiębiorca nie może się zasłaniać otrzymanym zaświadczeniem.
OŚWIADCZENIE WIEDZY, A NIE WOLI
SN podkreślił, że dla oceny sprawy, w kontekście powyższych wywodów, nie może mieć znaczenia to, że organ rentowy wystawił zaświadczenie, z którego wynika, że dana osoba nie zalega ze składkami.
Jest to tylko oświadczenie wiedzy, a nie woli. Zatem nie zwalnia zainteresowanego z obowiązku opłacenia należnych składek. Płatnik składek w świetle przepisów ustawy ma znać wysokość swego zobowiązania, zaś zaświadczenie organu rentowego jest tyko potwierdzeniem wiedzy organu w tym przedmiocie, wydanym na żądanie tego płatnika.
Nawet jeśli przedsiębiorca nie ponosi żadnej winy w tym, że odsetki narosły, i tak musi je zapłacić.
—Łukasz Prasołek asystent sędziego w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego
