Powstanie stosunku pracy pracownika samorządowego jest procesem sformalizowanym, co w przypadku części stanowisk odnosi się zarówno do samej procedury związanej z poszukiwaniem kandydatów do pracy, jak i do podstawy zatrudnienia, która jest ściśle związana ze stanowiskiem na którym ma dojść do zatrudnienia.
Punktem wyjścia do dalszych analiz jest wskazanie, że ustawodawca w ustawie o pracownikach samorządowych (dalej „u.p.s.”) nie stworzył nowych podstaw zatrudnienia, ale oparł się na ogólnych przepisach kodeksu pracy (dalej „k.p.”). Zgodnie z art. 2 k.p., pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Obowiązująca ustawa o pracownikach samorządowych odwołuje się do trzech, spośród wyżej wskazanych podstaw zatrudnienia, tj. powołania, wyboru i umowy o pracę, choć ta ostatnia jest niewątpliwie najszerzej stosowana. Z historycznego punktu widzenia, nastąpiła rezygnacja z zatrudnienia na podstawie mianowania.