Trybunał Konstytucyjny zdecydował się na to pierwsze w swojej historii pytanie do TSUE, rozpatrując skargę rzecznika praw obywatelskich. Sędziowie zauważyli, że zróżnicowanie stawek na podobne towary „prowadzi do naruszenia zasady neutralności podatkowej w ten sposób, że różnicuje stawki VAT w odniesieniu do towarów podobnych i konkurencyjnych wobec siebie". W skardze znalazł się też inny zarzut. Sięgnięto do historii tworzenia dyrektywy i VAT i wskazano, że jej projekt nie był należycie skonsultowany z Parlamentem Europejskim.

Wyrok europejskiego Trybunału zapadnie zapewne nie wcześniej niż za rok. Średni czas postępowania w sprawach pytań prejudycjalnych wynosi tam bowiem ok. 15 miesięcy. Ale werdykt może być precedensem. Może dojść nawet do uchylenia dyrektywy. Tak stało się np. w kwietniu 2014 r., gdy do kosza poszła dyrektywa 2006/24/WE, dotycząca danych zbieranych przez firmy telekomunikacyjne (wyrok w sprawie Digital Rights Ireland, sygn. C-293/12).

5 proc.

- wynosi w Polsce stawka podatku od towarów i usług na książki papierowe i audiobooki

TSUE już dwukrotnie zajmował się sprawą opodatkowania e-booków. W marcu 2015 r. uznał, że niskie stawki VAT wprowadzone we Francji i Luksemburgu naruszają dyrektywę. Wcześniej, bo we wrześniu 2014 r. sugerował, że z zasady neutralności podatkowej wynika potrzeba wprowadzenia ujednoliconego opodatkowania zarówno książek elektronicznych, jak też tradycyjnych. Ale w żadnej z tych spraw nie doszło do zakwestionowania samej dyrektywy.

– Właśnie dlatego może to być precedens. Trybunał będzie musiał się wypowiedzieć o legalności samej dyrektywy. Dotychczas w sprawie e-booków żaden sąd krajowy nie miał odwagi o to zapytać – uważa Roman Namysłowski, doradca podatkowy i partner w Crido Taxand.

Werdykt w sprawie legalności przepisów o e-bookach może mieć także wpływ na opodatkowanie innych wydawnictw elektronicznych, w tym prasy. Tu problem jest bowiem identyczny: elektroniczne wersje gazet i czasopism są również uważane za usługi elektroniczne, podlegające podstawowej stawce VAT.

– Obecne przepisy hamują rozwój technologiczny rynku prasy, na którym coraz większa część czytelników korzysta z nośników elektronicznych, a nie z papieru – uważa Maciej Hoffman, dyrektor Izby Wydawców Prasy. Dodaje, że bariera podatkowa może szczególnie źle wpływać na czytelnictwo prasy i książek wśród młodzieży. – Przecież dziś młody człowiek o wiele chętniej sięga po książkę elektroniczną, a dotyczy to także podręczników szkolnych. Mówimy więc o barierze dla edukacji – zauważa Hoffman.

23 proc.

- taką stawką VAT są obciążone e-booki, uważane za „usługę elektroniczną"

Niezależnie od rozstrzygnięcia Trybunału, może dojść do zmiany dyrektywy z inicjatywy Komisji Europejskiej. Prace nad tym trwają już od dawna, choć na razie bez większych efektów.

Zrównania podatków na e-booki i książki tradycyjne domagali się szefowie ponad 30 organizacji wydawców z różnych krajów członkowskich (w tym Federacji Wydawców Europejskich), którzy w marcu br. napisali list otwarty do władz UE. „Wartość książki nie zależy od jej postaci ani od sposobu, w jaki korzysta z niej czytelnik" – napisali wydawcy.