Jednym z głównych obciążeń podatkowych przedsiębiorców prowadzących działalność sezonową jest opłata targowa. Jej wysokość może istotnie wpływać na opłacalność prowadzenia biznesu. Od wielu lat stosowanie przepisów związanych z opłatą targową budzi wątpliwości. Warto więc poznać obecne stanowisko organów podatkowych oraz sądów.
W drodze na plażę...
Artykuł 15 ust. 1 ustawy ?z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 95, poz. 613 ze zm.; dalej: ustawa) stanowi, że opłatę targową pobiera się od osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, dokonujących sprzedaży na targowiskach, z zastrzeżeniem ust. 2b (określającym, że opłacie targowej nie podlega sprzedaż, która odbywa się w budynkach lub w ich częściach). Z kolei ust. 2 tego artykułu definiuje targowisko jako wszelkie miejsca, w których jest prowadzona sprzedaż.
Oznacza to, że opłatę targową należy uiścić nie tylko, gdy sprzedaż jest prowadzona na bazarach, ale również np. gdy przedsiębiorca oferuje swoje towary ze stoiska ustawionego przy drodze prowadzącej na plażę.
Dotychczas nie było jasne, czy pojęcie „sprzedaż na targowiskach" oznacza tylko sprzedaż towarów czy też obejmuje ono również świadczenie usług.
W piśmie z 17 kwietnia 2014 r. (PL/LS/838/1/MGS/14/RD-37635) dyrektor Departamentu Podatków Lokalnych Ministerstwa Finansów wyjaśnił, że: „Jedynie zawieranie umów sprzedaży w rozumieniu ?art. 535 k.c. nakłada na podmioty wykonujące te czynności obowiązek uiszczenia opłaty targowej. Tym samym opłacie nie podlegają podmioty, które na targowisku nie dokonują sprzedaży, lecz świadczą wyłącznie usługi".
... tatuaż z henny
Oznacza to, że osoby, które np. zajmują się w turystycznych miejscowościach wykonywaniem tatuaży z henny lub zaplataniem kolorowych warkoczyków, nie muszą płacić opłaty targowej. Za taką wykładnią opowiedział się również WSA w Gdańsku w wyroku z 24 kwietnia 2012 r. (I SA/Gd 223/12, orzeczenie prawomocne). Wskazał w nim: „Ustawodawca nie określił, co należy rozumieć przez zwrot »dokonywanie sprzedaży« dlatego też należy wyjaśnić ten termin zgodnie z zasadami wykładni językowej i systemowej. W myśl art. 535 k.c. przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy ?i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. ?A zatem »dokonujący sprzedaży« to nie tylko te osoby i jednostki, które sprzedały towar, ale również ci, których zamiarem była sprzedaż (niezrealizowana) na targowisku.
Tym samym, w ocenie sądu, prawidłowe jest stanowisko, że nie podlegają opłacie targowej podmioty, które na targowisku nie dokonują sprzedaży, lecz świadczą wyłącznie usługi".
Takie samo stanowisko zajął WSA w Szczecinie w wyroku ?z 6 listopada 2013 r. (I SA/Sz 539/13).
Produkty spożywcze
Pismo dyrektora nie rozwiewa jednak wszystkich wątpliwości. Nadal mogą występować problemy z rozgraniczeniem sprzedaży produktów spożywczych od świadczenia usług gastronomicznych. ?W piśmie MF zawarte są bowiem jedynie ogólne wskazówki w tym zakresie: „Co prawda usługi gastronomiczne w swoim zakresie obejmują także zawieranie umów sprzedaży, gdyż sprzedawca ostatecznie przenosi na nabywcę własność posiłku i mu ten posiłek wydaje, a nabywca odbiera posiłek i płaci cenę. Jednak usługa gastronomiczna zawiera w sobie także przygotowanie posiłku i jego podanie. Usługa gastronomiczna jest zatem pojęciem zakresowo szerszym od sprzedaży i składa się z wielu czynności, w skład których wchodzi także sprzedaż". Dalej dodano: „Jednakże sprzedaż gotowych wyrobów (napojów, słodyczy itp.) bezspornie należy zaliczyć do działalności handlowej (sprzedaży) podlegającej opłacie targowej".
Uwaga! Pismo z 17 kwietnia 2014 r., mimo że stanowi ważne źródło interpretacyjne, to nie ma charakteru wiążącego dla organów podatkowych.
Wystawa na zewnątrz budynku
Jeszcze niedawno niektóre organy podatkowe uważały, że nawet jeśli sprzedaż jest prowadzona w budynku (budowli), ale towar jest eksponowany poza nim, to przedsiębiorca powinien płacić opłatę targową. Twierdziły bowiem, że ?w tym przypadku nie ma zastosowania ani:
Organy podatkowe kwalifikowały bowiem ekspozycję towaru poza budynkiem jako miejsce, gdzie realizowana jest sprzedaż. W konsekwencji uważały, że występuje obowiązek zapłaty opłaty targowej. Problemem tym zajął się Naczelny Sąd Administracyjny, ?który w wyroku z 24 lutego ?2011 r. (II FSK 1500/2009) stwierdził, że: „Dostrzeżone ?i przyjęte przez Wojewódzki Sąd Administracyjny rozróżnienie sprzedaży od ekspozycji towaru (zaprezentowania oferty), powiązane z konstatacją, że opłata targowa pobierana jest »od sprzedaży«, a nie »od zajęcia dodatkowej powierzchni targowiska«, zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego jest trafne. Nie sposób bowiem zakwestionować spostrzeżenia, że w opisanych w sprawie warunkach skarżący w istocie dokonywał sprzedaży w wynajmowanym boksie, zawierając tam umowy sprzedaży towarów wyeksponowanych także przed boksem, z cywilnoprawnym skutkiem przeniesienia własności rzeczy na nabywcę. Sporny teren przed boksem przeznaczony był zatem tylko na ekspozycję towaru, którym handlowano już w boksie. Ujmując to zagadnienie inaczej – wskutek wyjścia z ofertą poza określony regulaminem targowiska teren boksu skarżący nie dokonywał na targowisku innej sprzedaży poza tą, której dokonywał w boksie. Zajęcie dodatkowej powierzchni targowiska nie prowadziło więc do zmiany sposobu sprzedaży i podjęcia jej dodatkowo – jak określa to uchwała Rady Miejskiej Grudziądza – z ręki, ze skrzyni, z wiadra, z wózka ręcznego, ze stołu, z ławy; ?w dalszym ciągu była to sprzedaż »z boksu«".
Takie samo stanowisko zajęło Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Gdańsku w decyzji ?z 11 stycznia 2012 r. (69/12). Organ podatkowy stwierdził ?w niej, że: „Dowody zgromadzone w niniejszym postępowaniu pozwalają na przyjęcie, że R.G. dokonywał sprzedaży w sklepie prasowym, zawierając tam umowy sprzedaży okularów przeciwsłonecznych, które stanowiły ekspozycję przed jego sklepem. Kratka z okularami przeciwsłonecznymi umieszczona przed sklepem stanowiła formę ekspozycji, ?a nie była odrębną formą sprzedaży dokonywanej na targowisku. Zastosowanie więc w niniejszej sprawie ?art. 15 ust. 1 ustawy o opłatach i podatkach lokalnych i dodatkowe opodatkowanie ekspozycji towarów opłatą targową nie było prawidłowe i wynikało z błędnej wykładni tego przepisu".
Abonament niedopuszczalny
Na uwagę zasługuje również próba wprowadzania przez organy gmin zryczałtowanej opłaty targowej za cały miesiąc. Taka praktyka jest niezgodna z prawem, co potwierdziło Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Bydgoszczy ?w uchwale z 15 grudnia 2006 r. (XXX/42/06). W przywołanej uchwale organ podatkowy stwierdza: „Ustalenie przez Radę Gminy opłaty targowej płatnej z góry jest sprzeczne ?z art. 19 pkt 1 lit. a w związku ?z art. 15 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Ustawowy obowiązek uiszczania opłaty targowej, wynikający z art. 15 ust. 1 ww. ustawy, powstaje z tytułu dokonywania sprzedaży na targowisku. Zatem uiszczanie tej opłaty z góry za cały miesiąc za dokonywanie sprzedaży jest nieprawidłowe". W wyroku z 4 stycznia 2008 r. (III SA/Wa 1512/07, wyrok prawomocny) WSA w Warszawie orzekł, że: „(...) strona skarżąca zasadnie podnosiła w toku postępowania podatkowego oraz w skardze, że opłata targowa nie może być pobierana w formie abonamentu zupełnie oderwanego od faktu prowadzenia przez podatnika sprzedaży na targowisku".
Liczą się czynności przygotowawcze
Kolejny problem przy ustalaniu obowiązku uiszczenia opłaty targowej jest następujący: czy sprzedawca musi zawrzeć choćby jedną umowę sprzedaży w ciągu dnia, aby organ mógł nakazać obowiązek jej uiszczenia? Czy jeżeli sprzedawca nic nie sprzeda, to będzie z niej zwolniony?
Zagadnieniem tym zajął się WSA w Kielcach w wyroku ?z 15 stycznia 2009 r. (I SA/Ke 428/08, wyrok prawomocny). Stwierdził w nim, że: „Istotnym dla wykładni tego przepisu jest, że pojęcie sprzedaży należy rozumieć szeroko ?m.in. również jako czynności przygotowawcze". W wyroku ?z 6 sierpnia 2008 r. (I SA/Sz 166/08, wyrok prawomocny) WSA w Szczecinie uznał, że: „obowiązek podatkowy z tytułu opłaty targowej powiązany został z korzystaniem ?z targowiska w celu sprzedaży towarów, nie zależy natomiast w żadnej mierze od stwierdzenia, że doszło do zawarcia konkretnych transakcji sprzedaży w rozumieniu kodeksu cywilnego. W przeciwnym razie ustawodawca zamiast używać pojęcia »dokonujących sprzedaży« posłużyłby się bowiem pojęciem »zawierających umowy sprzedaży«".
Nie ma zatem znaczenia fakt zawarcia umowy sprzedaży, tylko korzystanie z targowiska w celu realizowania sprzedaży.
Także z prywatnej posesji
Opłata targowa powinna być pobierana co do zasady wszędzie, gdzie dochodzi do sprzedaży na targowisku ?(z wyłączeniem jednak sytuacji, gdzie zastosowanie ma zwolnienie uregulowane ?w art. 15 ust. 2b oraz art. 16 ustawy). Prowadzenie sprzedaży na prywatnej posesji nie pozbawia tego miejsca cech targowiska i nie wyklucza obowiązku ponoszenia opłaty (por. decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego ?w Gdańsku z 5 listopada 2012 r., 3168/12).
W uchwale z 22 listopada 2011 r. Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie (25.295.2011) stwierdziło, że: „opłata targowa winna być pobierana od sprzedaży nie tylko z wyznaczonych miejsc. Zawężenie miejsc sprzedaży do targowisk miejskich, ?w których pobierana jest opłata targowa stanowi naruszenie art. 15 ust. 2 ustawy ?o podatkach i opłatach lokalnych". Podobnie orzekł NSA ?w wyroku z 15 maja 1997 r. (I SA/Po 936/96) uznając, że: „skoro zgodnie z art. 15 ust. 2 targowiskami są wszelkie miejsca, w których prowadzona jest sprzedaż, to chodzi o miejsca, w których lokalizację wyznacza gmina, jak i każde inne miejsce, mimo że formalnie nie jest ono przez gminę oznaczone jako targowisko".
Należy jednak dodać, że jeżeli rada gminy nie uchwali stawek opłaty targowej (zarówno dla całej gminy, jak ?i konkretnych ulic), bądź uchyli taką uchwałę, to prowadzący sprzedaż nie będą mieli obowiązku uiszczenia daniny publicznej.
Kacper Kanka jest konsultantem ?w kancelarii KNDP Kolibski Nikończyk Dec & Partnerzy
Możliwe jest zróżnicowanie stawki
Zgodnie z art. 19 ustawy rada gminy w drodze uchwały określa zasady ustalania i poboru oraz terminy płatności i wysokość stawek opłat, z tym że stawka opłaty targowej nie może przekroczyć 764,62 zł dziennie. Zgodnie z punktem 3 tego artykułu rada gminy może wprowadzać inne niż wymienione w ustawie zwolnienia przedmiotowe od opłat lokalnych. Wiele gmin w Polsce, prowadząc własną politykę gospodarczą, ustanawia zmodyfikowane stawki opłaty targowej, stosując różne kryteria. Co do zasady takie zróżnicowanie jest możliwe, jednak wprowadzenie własnej stawki musi być dostatecznie uzasadnione:
„(...) opłata targowa pobierana jest od osób fizycznych, osób prawnych, jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej – dokonujących sprzedaży na targowiskach, a nie – od wartości sprzedawanych towarów. Wprowadzenie kryterium wartości towaru stanowi więc, w ocenie Kolegium Izby, naruszenie upoważnienia ustawowego udzielonego Radzie Gminy, na podstawie art. 19 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych".
„Jako kryterium różnicowania przyjąć można zarówno lokalizację targowiska, jak i dzień tygodnia, w którym dokonywana jest sprzedaż".
„(...) nie ma podstaw do przyjęcia, że ustawodawca pozbawił radę gminy możliwości zróżnicowania stawek opłaty targowej ?w zależności np. od położenia targowiska, rodzaju sprzedawanych towarów i sposobu sprzedaży".
„Należy podkreślić, że ustalenie stawki opłaty targowej w różnej wysokości dla różnych targowisk w obrębie gminy wynika wprost ?z ustawy. Ustawodawca nie uzależnia ustalenia stawki opłaty targowej od celu, jakiemu ma służyć zróżnicowanie stawek. W toku postępowania Miasto O. konsekwentnie wskazywało na powody różnicowania stawek na poszczególnych targowiskach i twierdzeniom tym nie można zarzucić braku logiki, czy spójności. Nie można zatem w tym kontekście twierdzić, że poprzez zróżnicowanie stawek opłaty targowej doszło do naruszenia interesów podmiotu prowadzącego jedno z targowisk w kontekście zasady równości, wynikającej z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP. Faktem bowiem powszechnie znanym jest większa dochodowość działalności handlowej prowadzonej w centrum każdego ośrodka miejskiego".