Zadatek może pełnić funkcję zaliczki na poczet wynagrodzenia za przyszłe dostawy towarów lub usługi oraz zabezpieczać wykonanie kontraktu. Od standardowej przedpłaty czy zaliczki, które są zwracane w przypadku rezygnacji z wykonania umowy przez jedną ze stron, zadatek różni się tym, że gdy do realizacji umowy nie dojdzie z powodów leżących po stronie nabywcy, sprzedawca go zatrzymuje. Natomiast jeżeli to dostawca zrezygnował z wykonania umowy, niedoszłemu nabywcy należy się kwota zadatku w podwójnej wysokości.
Skutki zatrzymania zadatku budziły – na gruncie ustawy o VAT – wątpliwości przedsiębiorców. Kontrowersje dotyczyły np. odpowiedniego sposobu traktowania zadatku na potrzeby rozliczeń VAT, a więc czy zatrzymany zadatek stanowi część wynagrodzenia za wyświadczoną w pewnym stopniu usługę i podlega w związku z tym opodatkowaniu czy ma charakter odszkodowawczy i jako taki pozostaje poza zakresem ustawy o VAT.
[srodtytul]Rozstrzygnięcie Trybunału[/srodtytul]
Zagadnieniem tym zajmował się [b]Europejski Trybunał Sprawiedliwości (orzeczenie z 18 lipca 2007 r. w sprawie C-277/05 Société thermale)[/b]. W tym przypadku zadatek był wpłacany na potrzeby rezerwacji pobytu w ośrodkach termalnych. Trybunał stwierdził, że w razie odwołania rezerwacji przez klientów zatrzymane przez hotelarza zadatki nie stanowią wynagrodzenia za świadczenie usług, lecz ryczałtowe odszkodowanie pozostające poza zakresem opodatkowania VAT. Moim zdaniem wyrok ten zasługuje na aprobatę. Przyniósł on zresztą pozytywny skutek, przyczyniając się do rozstrzygnięcia wątpliwości pojawiających się w podobnych sytuacjach w praktyce polskich podatników działających nie tylko w branży turystycznej, ale także tam, gdzie zadatki są powszechnie stosowaną formą zabezpieczenia wykonania umowy.
[srodtytul]Prawo do korekty[/srodtytul]
Uważam, że na potrzeby rozliczeń podatkowych instytucję zadatku należy interpretować w taki sposób, że w momencie zapłaty kwota zadatku pełni w sensie ekonomicznym funkcję zaliczki płaconej na poczet przyszłych dostaw towarów lub świadczenia usług. W związku z tym otrzymanie zadatku skutkuje obowiązkiem wykazania VAT według stawki właściwej dla dostawy (usługi), której dotyczy. Natomiast jeżeli w związku z odstąpieniem kontrahenta od umowy ostatecznie nie dochodzi do wykonania dostawy (usługi), zatrzymana kwota zadatku ma charakter odszkodowawczy i nie podlega opodatkowaniu. Dlatego też podatnik jest uprawniony do skorygowania wykazanego uprzednio VAT od zadatku, ponieważ nie stanowi on już kwoty należnej z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług.
[srodtytul]Co na to fiskus[/srodtytul]
Znajduje to potwierdzenie w aktualnej praktyce organów podatkowych, które jednomyślnie uznają, że zapłata zadatku powoduje powstanie obowiązku podatkowego w VAT (jako zaliczka na poczet przyszłego zobowiązania). Jednakże w przypadku odstąpienia od umowy zatrzymany zadatek (lub zwrócony w podwójnej wysokości) pełni funkcję zryczałtowanego odszkodowania i nie podlega opodatkowaniu. Podatnik natomiast jest uprawniony do skorygowania uprzednio wykazanej kwoty należnego podatku. Wynika tak m.in. [b]z interpretacji Izby Skarbowej w Katowicach z 15 stycznia 2008 r. (IBPP2/443-205/07/EJ), Izby Skarbowej w Katowicach z 9 stycznia 2008 r. (IBPP2/443-188a/07/BWo), a także Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 28 grudnia 2007 r. (ITPP1/443-510A/07/MN)[/b].
W interpretacjach tych organy podatkowe uznały stanowisko podatników za nieprawidłowe, bo wnioskodawcy w interpretacji wyroku ETS posunęli się o krok za daleko. Uznali, że zadatek nie powinien być opodatkowywany w momencie jego otrzymania, lecz wyłącznie w sytuacji finalnego zawarcia i realizacji umowy.
[i]Autor jest doradcą podatkowym w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy[/i]
