Ustawa osłonowa (tzw. tarcza antykryzysowa) przewiduje specjalne zasady dotyczące możliwości uwzględniania w rozliczeniu podatku dochodowego darowizn przekazywanych na cele walki z epidemią koronawirusa. Szczególne zasady opodatkowania mają zastosowanie także w podatku od towarów i usług. Przysłowiowy diabeł jak zwykle jednak tkwi w szczegółach, dlatego przed przekazaniem darowizny warto sprawdzić, czy i jakie skutki podatkowe będzie ona miała dla darczyńcy.

Już w trakcie roku

Zgodnie z wprowadzonym ustawą osłonową art. 38g ustawy o CIT (odpowiednio art. 52n ustawy o PIT), podatnicy mogą odliczać od podstawy opodatkowania, w celu obliczenia podatku lub zaliczki, nieodliczone darowizny przekazane w terminie od 1 stycznia do 30 września w 2020 r. na przeciwdziałanie COVID-19.

Czytaj także:

Tarcza antykryzysowa - poradnik prawny dla firm na czas epidemii koronawirusa

Co do zasady, darowizny przekazane na szeroko rozumiane cele dobroczynne podlegają uwzględnieniu dopiero w rocznym rozliczeniu podatku dochodowego. Ustawa osłonowa przewiduje natomiast, że darowizny przekazane na przeciwdziałanie COVID-19 w okresie 1 stycznia – 30 września 2020 r. mogą być uwzględnione w celu obliczenia podatku lub zaliczki na podatek dochodowy już w trakcie roku podatkowego.

Cztery przesłanki

Aby skorzystać z preferencji:

1. Po pierwsze, darowizna musi być celowa – przekazana na przeciwdziałanie COVID-19, tzn. na wszelkie czynności związane ze zwalczaniem zakażenia, zapobieganiem rozprzestrzenianiu się, profilaktyką oraz zwalczaniem skutków, w tym społeczno-gospodarczych, choroby zakaźnej wywoływanej przez wirus SARS-CoV-2. Należy o tym pamiętać decydując o tym, co chcemy przekazać (składniki majątku czy pieniądze) i przy zawieraniu samej umowy.

2. Po drugie – darowizna musi być przekazana na rzecz konkretnego podmiotu, tzn.:

- podmiotu wykonującego działalność leczniczą, wpisanego do specjalnego wykazu prowadzonego przez właściwego miejscowo dyrektora oddziału wojewódzkiego NFZ w porozumieniu z wojewodą, albo;

- Agencji Rezerw Materiałowych z przeznaczeniem na cele wykonywania zadań ustawowych, albo

- Centralnej Bazy Rezerw Sanitarno-Przeciwepidemicznych z przeznaczeniem na cele wykonywania działalności statutowej.

Nie jest zatem tak, że każdy szpital czy stacja pogotowia ratunkowego może przyjąć darowiznę w trybie ustawy osłonowej, ze wszystkimi tego preferencyjnymi konsekwencjami dla darczyńcy. Preferencja podatkowa jest bowiem możliwa do zastosowania tylko w odniesieniu do darowizn na rzecz jednostek ujętych w wykazie. Wykazy są dostępne na stronach internetowych regionalnych oddziałów NFZ i są na bieżąco aktualizowane.

Co jest całkowicie niezrozumiałe, wykazy nie uwzględniają w ogóle domów pomocy społecznej, w których sytuacja związana z epidemią jest – zgodnie z ostatnimi doniesieniami – katastrofalna.

3. Po trzecie – darowizna przekazywana w trybie ustawy osłonowej musi być rzeczywiście „przekazana", a jej wysokość powinna być udokumentowana dowodem wpłaty na rachunek płatniczy obdarowanego lub jego rachunek w banku, inny niż rachunek płatniczy, a w przypadku darowizny innej niż pieniężna - dokumentem, z którego wynika wartość tej darowizny, oraz oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu.

4. Po czwarte – darowizna nie mogła zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów na zasadach ogólnych.

Decyduje termin

Jeżeli ww. warunki zostaną spełnione, to darczyńca może odliczyć:

- 200 proc. wartości darowizny przekazanej do 30 kwietnia 2020 r.;

- 150 proc. wartości darowizny przekazanej w maju 2020 i;

- 100 proc. wartości darowizny przekazanej między 1 czerwca a 30 września 2020 r.

Co ważne, do darowizn przekazanych w trybie ustawy osłonowej nie ma zastosowania limit odliczenia, tj. do 10 proc. dochodu (6 proc. w PIT).

Jeżeli przedmiotem darowizny są towary opodatkowane podatkiem od towarów i usług, za kwotę darowizny uważa się wartość towaru wraz z podatkiem od towarów i usług, w części przekraczającej kwotę podatku naliczonego, którą podatnik ma prawo odliczyć zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej darowizny.

Zanim przejdziemy do omawiania preferencji w VAT dotyczących darowizn na walkę z epidemią, warto wskazać, że co do zasady wszelkie darowizny towarów, jeśli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych podlegają opodatkowaniu VAT.

Od reguły tej ustawa o VAT przewiduje pewne wyłączenia dotyczące próbek oraz prezentów małej wartości. Wyłączenia te jednak w praktyce nie będą mieć zastosowania w przypadku nieodpłatnych przekazań na walkę z epidemią ze względu na ich, co do zasady, marketingowo – promocyjny charakter.

Kwestię darowizny towarów na potrzeby walki z epidemią reguluje wydane niedawno rozporządzenie z 25 marca 2020 r. sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych.

Czasowe korzyści w zakresie stawki

Zerowa stawka VAT przewidziana jest jednak tylko czasowo – w okresie do końca sierpnia 2020 r. Co jednak ciekawe, pomimo że rozporządzenie jest z 25 marca br., to również darowizny dokonane przed jego wejściem w życie, tzn. od 1 lutego br. będą korzystać ze stawki zero proc. Istotne jest jednak, aby spełnione były określone warunki co do towaru będącego przedmiotem przekazania na cele związane ze zwalczaniem zakażenia, zapobieganiem rozprzestrzenianiu się, profilaktyką oraz zwalczaniem skutków choroby zakaźnej wywołanej wirusem SARS-CoV-2 oraz podmiotu obdarowanego (warunki przedmiotowo – podmiotowe).

Tylko określone towary

Obniżoną do wysokości zero proc. stawkę podatku stosuje się tylko do dostawy towarów, której przedmiotem są:

- wyroby medyczne w rozumieniu ustawy z 20 maja 2020 r. o wyrobach medycznych;

- szkło laboratoryjne i aparatura laboratoryjna;

- produkty lecznicze oraz substancje czynne w rozumieniu ustawy – Prawo farmaceutyczne;

- produkty biobójcze – wyłącznie środki dezynfekujące;

- specjalistyczne testy diagnostyczne;

- środki ochrony indywidualnej – wyłącznie maski, osłony/szyby ochronne na twarz, gogle, okulary ochronne, kombinezony, ochraniacze na buty, czepki i rękawice.

Status obdarowanego również jest ważny

Analogicznie jak w podatkach dochodowych, obniżona stawka VAT przy darowiźnie tych towarów będzie mieć zastosowanie w przypadku gdy zostanie dokonana na rzecz określonych podmiotów. Katalog tych podmiotów jest zbieżny w katalogiem obowiązującym dla celów podatków dochodowych.

Podatnik chcący korzystać z zerowej stawki VAT przy darowiźnie, powinien również pamiętać o odpowiednim udokumentowaniu przekazania. Obniżoną stawkę podatku stosuje się bowiem pod warunkiem zawarcia pisemnej umowy darowizny między podatnikiem dokonującym dostawy towarów oraz podmiotem obdarowanym. Natomiast w przypadku darowizn dokonanych przed 25 marca br. darowizna powinna co najmniej być potwierdzona na piśmie.

Opisane warunki przedmiotowo – podmiotowe znacznie ograniczają możliwość stosowania do darowizn stawki zero proc. z prawem do odliczenia podatku naliczonego. Nie wszystkie towary czy sprzęt, który bez wątpienia może być wykorzystany na walkęz COVID-19, będzie więc podlegał zerowej stawce VAT.

Przykład

Samochody osobowe, które podatnik chciałby darować z przeznaczeniem na wykorzystanie ich do przewożenia personelu medycznego, próbki albo nawet dystrybucja sprzętu medycznego do poszczególnych szpitali / placówek medycznych zaangażowanych w walkę z epidemią nie skorzystają z zerowej stawki VAT. Samochody takie co do zasady nie spełniają definicji wyrobu medycznego w rozumieniu ustawy o wyrobach medycznych. Bez wątpienia jednak będą one wykorzystywane w ramach walki z epidemią.

Z tych względów jest to dla podatników zdecydowane ograniczenie w możliwości skorzystania z preferencji w VAT.

Bartosz Głowacki jest doradcą podatkowym i partnerem w MDDP

Magdalena Jaworska doradca podatkowy, radca prawny i starszy menedżer w MDDP

Warunki darowizny warto dobrze przemyśleć

Ograniczenie stosowania zerowej stawki VAT tylko do wybranych towarów, w tym spełniających ustawową definicję wyrobów medycznych, znacznie zawęża możliwość skorzystania z preferencji.

Tylko darowizny określonych przedmiotów na rzecz wybranych podmiotów mogą więc korzystać z preferencji w podatku dochodowym i nie wiążą się z negatywnymi konsekwencjami w VAT. Dlatego trzeba pamiętać, żeby każdorazowo sprawdzić szczegóły. Może się bowiem okazać, że łatwiej i korzystniej będzie przekazać pieniądze, niż określone przedmioty.

Podstawa prawna: art. 38g ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. DzU z 2019 r. poz. 865 ze zm.)

art. 146d ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2020 r. poz. 106 ze zm.)

§ 10 rozporządzenia ministra finansów z 25 marca 2020 r. sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych (DzU z 2020 r. poz. 527)