- Spośród kilkuset zatrudnionych przez nas pracowników dwóch jest zaangażowanych jako kierowcy. Pozostali pracują w stałym rozkładzie od poniedziałku do piątku (administracja) oraz w dwuzmianowym (produkcja), także od poniedziałku do piątku. Kierowcy wykonują przede wszystkim przewozy rzeczy małymi pojazdami (busy do 3,5 t), niekiedy wożą ludzi autem osobowym. Czy w regulaminie pracy można w zakresie czasu pracy wyodrębnić grupę zawodową kierowców? Jak ustalać ich harmonogramy czasu pracy, gdy zazwyczaj ich pracy nie da się do końca przewidzieć? – pyta czytelnik.

Jak najbardziej w regulaminie pracy można wprowadzać różne rozwiązania (systemy czasy pracy, okresy rozliczeniowe, rozkłady czasu pracy itp.) w odniesieniu do pracy na poszczególnych stanowiskach. Szczególnie może to być ważne przy zatrudnianiu kierowców, nawet jeżeli jest to jedna czy dwie osoby spośród kilkuset zaangażowanych pracowników >patrz ramka.

Specyfika pracy szofera powiązana jest często z dużo większą nieprzewidywalnością zapotrzebowania na nią niż u osób zatrudnionych na innych stanowiskach. Wiąże się to zarówno z różnymi porami świadczenia pracy, jak i różną jej długością w ciągu dnia.

Z czego wynika

Do wskazanych w pytaniu kierowców nie stosuje się rozporządzenia (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 561/2006 z 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (DzUrz UE L 102). Regulacje szczególne wobec kodeksowych dotyczące czasu pracy wynikać więc będą jedynie z ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (tekst jedn. DzU z 2012 r., poz. 1155 ze zm., dalej: ustawa). Przy czym także nie odnoszą się do nich wszystkie jej przepisy (zob. art. 22 ustawy). W zakresie interesującym czytelnika należy wskazać przede wszystkim na dwie regulacje z ustawy – wyłączającą konieczność tworzenia rozkładów czasu pracy oraz pozwalającą na stosowanie indywidualnych rozkładów czasu pracy (odpowiednik zmiennych bądź ruchomych rozkładów czasu pracy z art. 1401 k.p.).

Na podstawie art. 11 ust. 2a ustawy rozkładów czasu pracy nie ustala się dla kierowcy wykonującego przewóz rzeczy lub okazjonalny przewóz osób. Z tego postanowienia wynika, że szef nie musi planować pracy szoferów z wyprzedzeniem. Zatrudnionych kierowców nie obowiązuje art. 129 § 3 k.p., zgodnie z którym rozkład czasu pracy pracownika (harmonogram czasu pracy) tworzy się na co najmniej miesięczny okres.

Ustawa o transporcie drogowym wskazuje, że przewóz okazjonalny to przewóz osób, który nie stanowi przewozu regularnego, przewozu regularnego specjalnego albo przewozu wahadłowego. Zasadniczo zatem kierowca samochodu osobowego – szofer zatrudniony w firmie czy instytucji – wykonuje właśnie przewozy okazjonalne. Wskazani w pytaniu kierowcy wykonują zaś niekiedy takie właśnie przeswozy osobowe oraz przede wszystkim przewozy rzeczy.

Ważne! Jeśli w regulaminie pracy nie wyodrębniono kierowców i nie ma postanowień wyłączających stosowanie wobec nich stałego rozkładu czasu pracy lub tworzenie na okresy miesięczne harmonogramów czasu pracy, nie obowiązuje regulacja z ustawy o czasie pracy kierowców zwalniająca z wymogu tworzenia grafików. Regulamin nakłada określone rozwiązania wobec wszystkich pracowników. A ponieważ to regulacja korzystniejsza niż ustawowa (lepiej znać z wyprzedzeniem godziny pracy, niż dowiadywać się o nich z dnia na dzień), ma pierwszeństwo stosowania przed ustawową.

Co bardzo istotne, na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o czasie pracy kierowców wyłączenie dotyczące obowiązku tworzenia grafików odnosi się też do szoferów zatrudnionych w równoważnym czasie pracy.

Dla każdego inaczej

Artykuł 8 ustawy wprowadza możliwość stosowania wobec szoferów indywidualnych rozkładów czasu pracy. Jaką korzyść osiąga przy tym pracodawca? Nie musi kwalifikować jako nadgodzin pracy ponownie wykonywanej w tej samej dobie pracowniczej (czyli przed upływem 24 godzin od godziny rozpoczęcia pracy poprzedniego dnia, zgodnie z rozkładem czasu pracy), jeśli podjęta została po wykorzystaniu w prawidłowym wymiarze czasowym odpoczynku.

Indywidualny rozkład czasu pracy trzeba wprowadzić z zachowaniem narzuconej procedury. Pracodawca musi w tym zakresie zawrzeć porozumienie z zakładową organizacją związkową, a jeżeli taka u niego nie działa – po porozumieniu z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u tego pracodawcy. Może to być stały reprezentant załogi, jeśli na jego wybór wpływ mieli pracownicy, a nie np. wyznaczył go jednostronnie pracodawca.

Przykładowe postanowienia regulaminu pracy

1. Pracownicy zatrudnieni na stanowiskach pracy kierowców pracują w systemie równoważnego czasu pracy, w którym dopuszcza się wydłużenie czasu pracy do 12 godzin na dobę przy odpowiednim skróceniu czasu pracy w innych dniach lub dodatkowych dniach wolnych od pracy.

2. Ze względu na rodzaj przewozów wykonywanych zgodnie z art. 11 ust. 2a ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (tekst jedn. DzU z 2012 r., poz. 1155 ze zm.) dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach kierowcy nie ustala się rozkładów czasu pracy.

3. Godziny rozpoczęcia pracy oraz liczbę godzin pracy kierowców wyznacza przełożony, przekazując kierowcy tę informację najpóźniej do końca wykonywania przez kierowcę pracy poprzedzającego dnia roboczego.

4. Na podstawie zawartego z przedstawicielami zakładowej organizacji związkowej porozumienia pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy kierowców obejmuje się indywidualnym rozkładem czasu pracy.

5. Wprowadzenie indywidualnego rozkładu czasu pracy oznacza możliwość planowania przez przełożonego różnych godzin rozpoczynania i kończenia pracy, przy czym ponowne rozpoczęcie pracy w tej samej dobie pracowniczej nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych.

6. Kolejny dzień pracy kierowcy może rozpocząć się bezpośrednio po zakończeniu wykorzystywania prawidłowego dziennego lub tygodniowego okresu odpoczynku.