Pracownicy młodociani siłą rzeczy muszą być przez przepisy traktowani nieco łagodniej w zakresie zatrudnienia. I nie chodzi tu tylko o rodzaj wykonywanych prac, który ze względu na wiek tych osób nie może obejmować pewnych grup czynności. Występuje tu daleko idąca specyfika w zakresie czasu pracy oraz urlopów wypoczynkowych.
Z zasady zdolność pracowniczą ma osoba, która ukończyła 18 lat. Możliwe jest jednak – na szczególnych zasadach dotyczących właśnie młodocianych – zatrudnianie osób, które tego wieku nie osiągnęły, ale mają ukończone przynajmniej 16 lat.
W dwóch formach
Młodocianego zatrudnia się:
• do wykonywania prac lekkich, albo
• na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego – według szczególnych zasad zatrudnienia przypisanych do tej formy świadczenia pracy.
Uwaga!
Jeśli młodociany nie posiada kwalifikacji zawodowych, nie może być zatrudniony do wykonywania lekkich prac.
Pracodawca musi prowadzić ewidencję pracowników młodocianych, niezależnie od rodzaju zawieranych z nimi umów.
Warunki i wyjątki
Podstawowe wymogi warunkujące możliwość zatrudnienia młodocianego określa art. 191 k.p. Można zatrudnić niepełnoletniego, który spełnia łącznie dwa warunki:
• ukończył co najmniej gimnazjum,
• przedstawi świadectwo lekarskie stwierdzające, że dana praca nie zagraża jego zdrowiu.
Od tych reguł obowiązują wyjątki dotyczące wieku i prac wykonywanych przez młodocianych. Określa je rozporządzenie MPiPS z 5 grudnia 2002 r. w sprawie przypadków, w których wyjątkowo jest dopuszczalne zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum, osób niemających 16 lat, które ukończyły gimnazjum oraz osób niemających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum (DzU nr 214, poz. 1808).
Nauczanie jeszcze młodszego
Przykładowo z osobą niemającą 16 lat, która nie ukończyła gimnazjum, można zawrzeć umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy (§ 3 rozporządzenia), pod warunkiem:
• wyrażenia na to zgody przez przedstawiciela ustawowego lub opiekuna tej osoby,
• przedstawienia zaświadczenia lekarza, uprawnionego do przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników, stwierdzającego, że praca danego rodzaju nie zagraża zdrowiu tej osoby,
• przedstawienia pozytywnej opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej,
• uzyskania zezwolenia dyrektora gimnazjum, w którego obwodzie mieszka ta osoba, na spełnianie obowiązku szkolnego poza szkołą.
