Długi czas opieki nad dzieckiem podczas urlopu wychowawczego dla wielu rodziców oznacza utratę kontaktu z zakładem pracy czy wykonywanym zawodem. Skutkuje to później utratą części kwalifikacji i utrudnionym powrotem do pracy. Sposobem na uniknięcie tych negatywnych skutków może być praca w obniżonym wymiarze czasu pracy, czyli na część etatu.
Zgodnie z przepisami kodeksu pracy pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy wniosek o obniżenie jego wymiaru czasu pracy. Oznacza to, że rodzic, który wychowuje dziecko w wieku dającym prawo do urlopu wychowawczego, może wybrać takie rozwiązanie. Przypominamy, że z urlopu wychowawczego można korzystać w wymiarze do trzech lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko czwartego roku życia. W przypadku dzieci wymagających osobistej opieki ze względu na orzeczoną niepełnosprawność urlop ten, w wymiarze do trzech lat, może być wykorzystany do czasu ukończenia przez dziecko 18. roku życia.
Pracodawca jest związany wnioskiem pracownika i musi się zgodzić, by pracował on przez jakiś czas na część etatu. To uprawniony do urlopu, a nie szef firmy, decyduje o tym, o ile krócej będzie wykonywana praca. Trzeba tylko pamiętać, że przepisy kodeksu pracy stanowią, iż pracownik nie może się domagać pracy w wymiarze krótszym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy.
Pracownik powinien wystąpić do szefa z pisemnym wnioskiem w tej sprawie, by w razie konfliktu z pracodawcą, np. dotyczącego wnioskowanego przez rodzica okresu niepełnowymiarowej pracy, istniał dowód. Przepisy nie określają, z jakim wyprzedzeniem ma on trafić do pracodawcy.
Wniosek o urlop wychowawczy należy składać na dwa tygodnie przed jego rozpoczęciem, dzięki temu pracodawca może wprowadzić niezbędne zmiany organizacyjne w firmie. Dlatego, mimo że prawo nie określa tego terminu, dobrze jest złożyć wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy z pewnym wyprzedzeniem. Powinno się w nim określić okres, w jakim pracownik chce pracować na część etatu, i o ile wymiar czasu ma zostać obniżony.
Oczywiście wraz ze skróceniem dnia pracy proporcjonalnie obniżone zostaje pierwotne wynagrodzenie uzgodnione w umowie o pracę. Po zakończeniu umówionego okresu, w którym pracownik pracował na część etatu, powraca on do pracy na pełen etat. Nie trzeba w tej sprawie składać odrębnych wniosków.
W czasie urlopu wychowawczego zatrudniony korzysta ze szczególnej ochrony stosunku pracy. Oznacza to, że tylko w szczególnych przypadkach pracodawca może zwolnić go z pracy, np. przy ogłoszeniu upadłości lub likwidacji zakładu pracy. Jednak z przywileju tego nie korzystają osoby uprawnione do urlopu wychowawczego pracujące, na swój wniosek, na część etatu. Do Sejmu trafił rządowy projekt nowelizacji przepisów kodeksu pracy, który obejmował szczególną ochroną przed zwolnieniem te osoby, jednak posłowie nie zdążyli go przyjąć przed samorozwiązaniem parlamentu.
Na podstawie art. 1867 kodeksu pracy pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy wniosek o obniżenie jego czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru. Wniosek może opiewać maksymalnie na trzy lata, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko czwartego roku życia. Pracownik musi dokonać wyboru, czy chce skorzystać z tego udogodnienia, czy też z urlopu wychowawczego. Wydaje się, iż uprawnienia te nie mogą się przeplatać, mają one charakter alternatywny. Nie przeszkadza to jednak, aby pracodawca umożliwił pracownikowi skorzystanie z urlopu wychowawczego i okresowej pracy na część etatu.
