Ustawa o opiece nad dziećmi do lat trzech
, która weszła w życie 4 kwietnia, ma na celu przede wszystkim uproszczenie zasad tworzenia żłobków.
Dotychczas żłobek był zakładem opieki zdrowotnej. Zgodnie z art. 32b ustawy o zakładach opieki zdrowotnej „udziela on świadczeń zdrowotnych, które obejmują swoim zakresem działania profilaktyczne i opiekę nad dzieckiem w wieku do 3 lat”.
Rozwiązanie to powodowało, że koszt utworzenia żłobka był bardzo wysoki, wskutek czego praktycznie nie były one zakładane nie tylko przez inwestorów prywatnych, ale także gminy. Według danych GUS tylko 16 proc. gmin posiada żłobek.
Nowa ustawa o opiece nad dziećmi do lat trzech ułatwia tworzenie żłobka, dzięki czemu otwiera nowe możliwości inwestorom. Pozycja wyjściowa Polski, jak wskazują dane, jest tak słaba, że nawet przy niskim wzroście demograficznym daje duże możliwości rozwoju biznesu.
Cztery formy opieki
Ustawa ustanawia cztery możliwości opieki nad dziećmi. Trzy z nich – żłobek, dzienny opiekun i niania – będą wychowywać dzieci od 20 tygodnia życia, a klub dziecięcy – dzieci od roku życia.
Żłobek i klub dzienny są formami zinstytucjonalizowanymi, dzienny opiekun i niania to bardziej elastyczne i mniej formalne formy opieki nad dziećmi do lat trzech. Te pierwsze dają możliwości inwestorom, te drugie osobom przedsiębiorczym.
Żłobek i klub dziecięcy
Żłobki i kluby dziecięce mogą tworzyć gminy, osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej.
Do zadań żłobka należy zapewnienie dziecku opieki w warunkach bytowych zbliżonych do warunków domowych, zagwarantowanie mu właściwej opieki pielęgnacyjnej i edukacyjnej, a także prowadzenie zajęć opiekuńczo-wychowawczych i edukacyjnych, uwzględniających rozwój psychomotoryczny dziecka.
Każdy żłobek i klub dziecięcy musi mieć statut, regulujący kluczowe kwestie dotyczące zasad funkcjonowania.
Przede wszystkim powinna się w nim znaleźć informacja o nazwie, miejscu prowadzenia, a także celach i sposobie ich wykonania oraz zasadach przyjmowania dzieci. W statucie należy także określić sposób ustalenia opłat za pobyt i wyżywienie w przypadku nieobecności dziecka. Oprócz statutu należy przygotować regulamin organizacyjny, nad którego przestrzeganiem będzie czuwać odpowiedzialny dyrektor.
Powinny w nim zostać określone organizacja wewnętrzna żłobka (klubu dziecięcego) i godziny otwarcia. Przy czym zgodnie z ustawą żłobek musi zapewniać opiekę nad każdym dzieckiem przez nie mniej niż dziesięć godzin dziennie. Na wniosek rodzica i za dodatkową odpłatnością czas ten może zostać wydłużony.
Zadaniem klubu dziecięcego jest natomiast zabezpieczenie opieki nad dzieckiem przez pięć godzin dziennie; przepisy nie przewidują możliwości przedłużenia tego okresu. Ponadto przedsiębiorca, który chce założyć żłobek, ma zapewnić wyżywienie wychowankom, a lokal powinien spełniać określone wymagania techniczne.
Nowe formy opieki
- żłobek – opieka nad dzieckiem od 20 tygodnia życia, w wymiarze do 10 godzin dziennie
- klub dziecięcy – opieka nad dzieckiem od ukończenia pierwszego roku życia, w wymiarze do 5 godz. dziennie
Warunki lokalowe
Żłobek musi składać się z co najmniej dwóch pomieszczeń, w tym jednego przeznaczonego na odpoczynek. Natomiast klub dziecięcy ze względu na krótszy czas opieki powinien mieć przynajmniej jedno pomieszczenie, jednak z możliwością zapewnienia miejsca odpoczynku.
Szczegółowe parametry techniczne lokalu określa rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej w sprawie wymagań lokalowych i sanitarnych dotyczących żłobków i klubów dziecięcych. Wielkość pomieszczenia w przypadku opieki nad trójką – piątką dzieci powinna wynosić nie mniej niż 16 mkw.
W przypadku wychowywania więcej niż pięciorga dzieci na każde kolejne dziecko w żłobku należy zabezpieczyć dodatkowe 2,5 mkw., w klubie dziecięcym 2 mkw. Wysokość pomieszczeń nie może być niższa niż 2,5 m. Lokal przeznaczony na zinstytucjonalizowane formy opieki nad dziećmi musi być okresowo remontowany, a jego wyposażenie powinno umożliwiać utrzymanie czystości i porządku.
Ściany w pomieszczeniach sanitarnych powinny być pokryte powierzchnią zmywalną do wysokości 2 m, musi być zapewniony dostęp do w pełni wyposażonej łazienki (toaleta i urządzenia niezbędne do utrzymania higieny osobistej dzieci). Temperatura w pomieszczeniach nie może być niższa niż 20 st. C, pościel i leżaki muszą być wyraźnie oznakowane i przypisane do konkretnego dziecka.
Ponadto w lokalu musi być miejsce do przewijania dzieci, miejsce do przechowywania sprzętu i środków utrzymania czystości, które będzie zabezpieczone przed dostępem dzieci. Co najmniej 50 proc. powierzchni okien powinno mieć możliwość otwarcia, a oświetlenie – odpowiadać Polskiej Normie. Lokal należy wyposażyć w podstawowe środki opatrunkowe.
Przedsiębiorca musi też zadbać, aby wszystkie meble były ergonomiczne, a całe wyposażenie pomieszczenia, łącznie z zabawkami, miało odpowiednie certyfikaty bezpieczeństwa.
Po przygotowaniu lokalu według powyższych wytycznych pomieszczenie pozytywnie opiniuje komendant powiatowej (miejskiej) Państwowej Straży Pożarnej oraz właściwy terytorialnie państwowy inspektor sanitarny.
Ponadto rozporządzenie zaleca takie zlokalizowanie żłobka, aby była możliwość bezpośredniego wyjścia na teren otwarty wyposażony w plac zabaw. Lokal musi spełniać wymagania określone w przepisach techniczno-budowlanych oraz przepisach o ochronie przeciwpożarowej dla kategorii zagrożenia ludzi ZL II.
Jacy pracownicy
Żłobek i klub dziecięcy musi zatrudniać odpowiednio wyszkoloną kadrę. Dyrektorem żłobka może być tylko osoba mająca albo wyższe wykształcenie i trzy lata doświadczenia zawodowego, albo wykształcenie średnie i pięć lat doświadczenia w pracy z dziećmi.
Jednocześnie osoba pełniąca tę funkcję musi dawać rękojmię należytej opieki nad dziećmi, nie może być pozbawiona władzy rodzicielskiej (nie może być też zawieszona ani ograniczona), musi wypełniać obowiązek alimentacyjny, jeśli taki na niej ciąży, a także nie może być skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne.
W żłobku i klubie dziecięcym jeden opiekun może sprawować opiekę nad ośmiorgiem dzieci.
Jeśli zdecydujemy się na utworzenie żłobka dla ponad 20 dzieci, należy zatrudnić pielęgniarkę lub położną. Opiekunem w żłobku (klubie dziecięcym) może być osoba mająca kwalifikacje pielęgniarki, położnej, opiekunki dziecięcej, nauczyciela wychowania przedszkolnego, nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej lub pedagoga opiekuńczo-wychowawczego.
Osoba ta ponadto musi mieć co najmniej średnie wykształcenie oraz co najmniej dwuletnie doświadczenie w opiece nad dziećmi do lat trzech lub musi przejść 280-godzinne przeszkolenie (w tym 80 godzin praktycznych). Przy sprawowaniu opieki nad dziećmi mogą pomagać wolontariusze po 40-godzinnym przeszkoleniu.
Konieczna rejestracja
Prowadzenie żłobka lub klubu dziecięcego jest działalnością regulowaną w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, w związku z czym należy je zgłosić i wpisać do odpowiedniego rejestru. Prowadzi go wójt, burmistrz lub prezydent miasta. W tym celu należy złożyć do odpowiedniego organu administracji publicznej wniosek zawierający imię i nazwisko lub nazwę, adres, NIP i REGON podmiotu prowadzącego żłobek (lub klub dziecięcy).
Należy także dołączyć oświadczenie o posiadaniu lokalu spełniającego odpowiednie warunki lokalowe. W przypadku osób fizycznych powinno się także dostarczyć oświadczenie o niekaralności za przestępstwo umyślne. Do wglądu przedsiębiorca przedstawia tytuł prawny do lokalu, w którym ma być sprawowana opieka, a osoba fizyczna – dowód osobisty i dowód opłaty. Wpis do rejestru podlega opłacie, której wysokość w uchwale określa rada gminy.
Ustawa przewiduje, że nie może być ona wyższa niż 50 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę. Przed dokonaniem wpisu odpowiedni organ rejestrujący ma obowiązek przeprowadzić wizytację lokalu. Wpisanie do rejestru jest decyzją administracyjną i zostaje potwierdzone zaświadczeniem.
Rejestr jest jawny i podlega publikacji w Biuletynie Informacji Publicznej. Istnieje ograniczona możliwość odmowy wpisania do tego rejestru – może tak się stać, gdy przedsiębiorca nie spełnia warunków ustawowych lub ma prawomocne orzeczenie zakazu wykonywania działalności gospodarczej objętej wpisem.
Nadzór administracji
Nadzór nad żłobkiem sprawuje wójt, burmistrz lub prezydent miasta. W razie przypuszczalnego występowania nieprawidłowości jednostki administracji mają relatywnie duże możliwości przeprowadzenia kontroli ze względu na bezpieczeństwo dzieci. Ich przedstawiciele mogą wejść na teren placówki, żądać wyjaśnień ustnych lub pisemnych, uzyskać dostęp do dokumentacji pracowniczej.
W razie faktycznego stwierdzenia nieprawidłowości organ sprawujący nadzór może zażądać ich usunięcia. Podmiot prowadzący żłobek (klub dziecięcy) w ciągu siedmiu dni może zgłosić zastrzeżenia do ustaleń organu kontrolnego. Wobec nieuwzględniania wyjaśnień organ administracji informuje o tym przedsiębiorcę i ma prawo sprawdzać, czy zalecenia pokontrolne są odpowiednio realizowane.
Może zapłacić gmina
Podmioty tworzące żłobek lub klub dziecięcy samodzielnie ustanawiają wysokość opłaty za pobyt. Ustawa umożliwia częściowe lub całkowite pokrycie tych kosztów przez gminę. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta ma także możliwość zlecenia utworzenia i prowadzenia żłobka lub klubu przez podmiot zewnętrzny.
Ustawodawca preferuje ulgę podatkową na tworzenie przyzakładowych żłobków, przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego, które będą mogły być finansowane ze środków zgromadzonych w zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.
Ponadto w przypadku utworzenia żłobka lub klubu dziecięcego pracodawcy, którzy przeznaczą więcej niż 7,5 proc. odpisu na fundusz, będą mogli o ten procent go podwyższyć. Należy pamiętać, że odpisanie i przekazanie pieniędzy na odrębny rachunek funduszu jest kosztem uzyskania przychodu dla przedsiębiorstwa.
Komentarz
Grzegorz Byszewski, konsultant Pracodawców RP
Skomplikowane przepisy prawne spowodowały, że w Polsce odsetek dzieci uczęszczających do żłobków jest jednym z najmniejszych w Unii Europejskiej. Z tej formy opieki skorzystało tylko 2 proc. dzieci. Dla porównania średnia unijna wynosi ok. 24 proc.
Nowa ustawa daje duże szanse i nadzieje dla młodych matek na możliwość rozwoju żłobków lub klubów dziecięcych, dzięki czemu będzie im łatwiej wrócić do pracy.
Polski nie stać na dezaktywizację zawodową młodych kobiet. Jest to szansa dla przedsiębiorców na wypełnienie niszy rynkowej, zarówno w zakresie otwarcia i prowadzenia żłobka na własne ryzyko lub na zlecenie gminy, jak i doradztwa w jego utworzeniu na zlecenie przedsiębiorstw, które w tym celu skorzystają z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Jest szansa, że żłobki staną się normą przy większych przedsiębiorstwach.
Jak zorganizować żłobek
1. Założyć firmę.
2. Znaleźć odpowiedni lokal spełniający wymagania techniczno-budowlane oraz wynająć go.
3. Przystosować lokal na potrzeby żłobka (klubu dziecięcego) zgodnie z wymogami.
4. Uzyskać pozytywną opinię komendanta powiatowej (miejskiej) Państwowej Straży Pożarnej i właściwego terytorialnie państwowego inspektora sanitarnego.
5. Złożyć wniosek o wpis do rejestru.
6. Znaleźć dyrektora i pracowników spełniających wymagania określone w rozporządzeniach.
7. Rozpocząć działalność.
Autor jest konsultantem Pracodawców RP
Czytaj też:
Zobacz:
» Firma » Zakładanie firmy » Pomysł na biznes » Żłobek i przedszkole
» Pomysł na biznes » Opieka nad dziećmi
Zobacz poradnik:
» Samorząd » Poradniki prawne » Nowa ustawa żłobkowa