Staż ubezpieczeniowy a nowa emerytura od 2022 r.

Nowa emerytura nie może być niższa od tej najniższej, jeżeli ubezpieczony ukończył podwyższony powszechny wiek emerytalny. Musi też udowodnić okresy składkowe i nieskładkowe z ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 1440, dalej: ustawa emerytalna).

Płeć ma znaczenie

W myśl jej art. 87, gdy emerytura przysługująca z FUS urodzonym po 31 grudnia 1948 r., łącznie z okresową emeryturą kapitałową albo dożywotnią kapitałową, jest niższa od najniższej, emeryturę z FUS, w tym tę ustaloną ze zwiększeniem za: okresy opłacania składek na Fundusz Emerytalny Rolników, Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników i ubezpieczenie emerytalno-rentowe, o których mowa w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników, podwyższa się w taki sposób, aby suma tych świadczeń nie była niższa od najniższej emerytury. Trzeba jednak spełnić dodatkowe warunki:

1) mężczyzna – osiągnąć podwyższony wiek emerytalny i mieć co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy,

2) kobieta – osiągnąć podwyższony wiek emerytalny i mieć okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej:

- 21 lat – od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2015 r.,

- 22 lata – od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2017 r.,

- 23 lata – od 1 stycznia 2018 r. do 31 grudnia 2019 r.,

- 24 lata – od 1 stycznia 2020 r. do 31 grudnia 2021 r.

Od 1 stycznia 2022 r. staż ubezpieczeniowy uprawniający do podwyższenia nowej emerytury do najniższej emerytury będzie jednakowy dla kobiet i mężczyzn – 25 lat.

Przykład

Urodzona 15 czerwca 1954 r. pracownica złożyła pod koniec 2014 r. wniosek o emeryturę. Obawia się, że może być ona niższa od tej najniższej. Jakie warunki ma spełnić, aby ZUS podwyższył jej świadczenie do najniższego poziomu?

Jeżeli pracownica spełni warunki nabycia prawa do emerytury, tj. osiągnie podwyższony wiek emerytalny (60 lat i sześć miesięcy) oraz udokumentuje 21 lat okresów składkowych i nieskładkowych, a wyliczona przez ZUS emerytura będzie niższa od najniższej, zostanie podniesiona do minimalnej stawki.

Oprócz okresów z art. 6 ustawy emerytalnej przy ustalaniu stażu emerytalnego uwzględnia się też:

- okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które przyznano zwiększenie,

- nie więcej niż 10 lat okresów kontynuowania ubezpieczenia w myśl ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa o sus) po ustaniu ubezpieczeń osób objętych:

– obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi,

– dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi na podstawie art. 7 pkt 3 ustawy o sus.

Przykład

Kobieta była objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi od 1 stycznia 1999 r. do 31 grudnia 2007 r. (dziewięć lat). Od 1 stycznia 1982 r. do 31 grudnia 1998 r. opłacała rolnicze składki społeczne (17 lat). Za jaki okres ZUS ustali zwiększenie emerytury? Obliczając emeryturę z FUS, ZUS ustali zwiększenie z opłacania składek społecznych rolników za cały okres ubezpieczenia.

Od 1 stycznia 1999 r.

Przy obliczaniu okresów składkowych przypadających po 31 grudnia 1998 r. do celów podwyższenia emerytury miesiące, w których składki emerytalne i rentowe obliczono od podstawy wymiaru niższej od minimalnego wynagrodzenia pracowników, uwzględnia się w części odpowiadającej proporcji tej podstawy do minimalnego wynagrodzenia. Tej zasady nie stosuje się, jeżeli zmniejszenie podstawy składek poniżej minimalnego wynagrodzenia nastąpiło na skutek pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wypłaconego na mocy kodeksu pracy, zasiłków i świadczenia rehabilitacyjnego z ubezpieczenia chorobowego lub z ubezpieczenia wypadkowego. Zasady tej nie stosuje się też, jeżeli podstawę wymiaru składek emerytalnych i rentowych stanowiła kwota zasiłku stałego z pomocy społecznej, świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego, określonych w przepisach o świadczeniach rodzinnych, oraz do:

- pracowników, o których mowa w art. 6 ust. 2 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (DzU nr 200, poz. 1679 ze zm.),

- żołnierzy niezawodowych w służbie czynnej,

- ubezpieczonych odbywa- jących służbę zastępczą, a także

- pozostających w służbie kandydackiej funkcjonariuszy policji, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu i Państwowej Straży Pożarnej.

Skąd zwiększenie

Wysokość emerytury ustalonej jako równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia (tj. suma składek emerytalnych zewidencjonowanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego i kapitału początkowego odpowiednio zwaloryzowanych) przez średnie dalsze trwanie życia zwiększa się za okresy opłacania składek na FER, FUSR i ubezpieczenie emerytalno-rentowe rolników. Zwiększenie to ustala się według zasad wymiaru części składkowej emerytury rolniczej przewidzianych w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników na mocy zaświadczenia KRUS o opłacaniu składek.

Zwiększenie to:

- nie przysługuje osobie mającej ustalone prawo do emerytury na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników,

- przyznaje się ubezpieczonemu, który ma okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki, krótsze niż 25 lat.

Kiedy bez podwyższenia

Prawo do podniesienia emerytury nie przysługuje emerytom, którzy osiągają przychód z zatrudnienia, służby lub innej pracy zarobkowej albo prowadzenia pozarolniczej działalności, jeżeli przychód ten przekracza kwotę podwyższenia. Podniesienia emerytury nie będzie też w razie zbiegu prawa do emerytury z FUS z prawem do:

- emerytury wojskowej lub policyjnej, o której mowa w art. 85 ust. 6 ustawy emerytalnej (emerytury wojskowej obliczonej według zasad określonych w art. 15a ustawy z 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin lub do emerytury policyjnej obliczonej według reguł z art. 15a ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin),

- emerytury rolniczej określonej w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników.