W 2012 r. dodatkowy urlop macierzyński wzrósł do czterech tygodni. W tym czasie pracownica może podjąć pracę w swojej firmie, ale w niepełnym wymiarze – maksymalnie na 1/2 etatu. W pozostałej części nadal korzysta z urlopu macierzyńskiego.

Mama nie musi uzasadniać powodu, dla którego częściowo rezygnuje w całodobowego pobytu z dzieckiem. Mogą to być względy finansowe, jak również chęć zaadoptowania się przed pełnoetatowym powrotem do pracy. Niebagatelne znaczenie ma tu również stopniowe przyzwyczajanie się małego dziecka do nowego opiekuna.

- Pracownica 26 września 2011 r. urodziła dziecko. Od tego dnia przebywała na urlopie macierzyńskim. Jego podstawowy okres skończył się 12 lutego br. (140 dni). Zasiłek macierzyński z pełnego etatu liczyliśmy od stałej pensji w wysokości 3480 zł, więc podstawa wymiaru świadczenia (po pomniejszeniu o składki, tj. 13,71 proc.) wynosiła 3002,89 zł.

Na początku lutego pracownica złożyła z wniosek o udzielenie jej dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze czterech tygodni od 13 lutego do 11 marca br. Złożyła także podanie o podjęcie pracy w wymiarze 1/4 etatu w okresie od 1 do 11 marca. Jak należy ustalić wysokość zasiłku macierzyńskiego dla pracownicy w czasie dodatkowego zasiłku macierzyńskiego?

– pyta czytelnik.

Dodatkowy urlop macierzyński, który przedłuża pobyt z noworodkiem, można wykorzystać wyłącznie bezpośrednio po urlopie podstawowym. Zgodnie z art. 1821 § 1 k.p. od 1 stycznia br. do końca 2013 r. przysługuje on przez okres czterech tygodni w razie urodzenia jednego dziecka przy porodzie. Od 2014 r. będzie on już niezmienny i zostanie wydłużony do sześciu tygodni.

Mamy, które urodziły więcej dzieci przy jednym porodzie mogą cieszyć się pociechami do sześciu tygodni dłużej, a od 2014 r. – do ośmiu tygodni. Są to maksymalne okresy korzystania z dodatkowego urlopu. Kobieta może być na nim krócej, ale wolne musi obejmować pełny tydzień lub jego wielokrotność.

W przeciwieństwie do urlopu podstawowego, o dodatkowy pracownica musi sama zawnioskować na piśmie. Ponadto musi złożyć podanie z co najmniej siedmiodniowym wyprzedzeniem. Inaczej szef ma prawo jej odmówić. Jeśli jednak nie zachowa tego terminu, a mimo to pracodawca udzieli jej dodatkowego urlopu macierzyńskiego, będzie miała prawo do zasiłku za ten okres dodatkowej opieki nad dzieckiem.

Kobieta korzystająca z zasiłku macierzyńskiego może pracować. Jeśli jednak jest to okres pobierania świadczenia za podstawowy okres urlopu macierzyńskiego, nie może wrócić na swój etat u macierzystego pracodawcy. Inaczej jest w przypadku, gdy korzysta z urlopu dodatkowego.

Może wówczas pracować u swojego pracodawcy, ale maksymalnie w połowie wymiaru czasu pracy. W ten sposób łączy dodatkowy urlop macierzyński z wykonywaniem pracy w swojej firmie. Dodatkowy urlop przysługuje jej wówczas przez pozostałą część dobowego wymiaru czasu pracy.

Tylko na wniosek

Aby skorzystać z prawa do wykonywania pracy na dodatkowym urlopie macierzyńskim, pracownica musi złożyć pisemny wniosek swojemu pracodawcy. Wskazuje w nim wymiar czasu pracy, w jakim zamierza podjąć pracę oraz okres, przez który będzie łączyć korzystanie z dodatkowego urlopu z wykonywaniem pracy. Do pracodawcy powinien on dotrzeć w terminie nie krótszym niż siedem dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy. Ten wówczas nie może odmówić pracownicy powrotu na część etatu.

W sytuacji łączenia urlopu dodatkowego z wykonywaniem pracy zatrudniona objęta jest obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z obu tytułów. Jeśli to pracodawca wypłaca jej zasiłek macierzyński, musi rozliczać składki od pensji z tytułu pracy na niepełnym etacie oraz od kwoty świadczenia. Ale te drugie finansuje oczywiście budżet państwa za pośrednictwem ZUS.

Kilka uprawnień

Podstawowy urlop macierzyński pracownicy czytelnika skończył się 12 lutego br. Z odpowiednim wyprzedzeniem złożyła ona wniosek o urlop dodatkowy w wymiarze czterech tygodni, które przypadają bezpośrednio po podstawowym. Jednocześnie wskazała, że od 1 do 11 marca br. chce świadczyć pracę na 1/4 etatu. Pracodawca musi ten wniosek uwzględnić, bo został złożony w wymaganym terminie. Za okres łączenia urlopu z pracą zatrudniona otrzyma zasiłek macierzyński.

Podstawy wymiaru do wyliczenia tego świadczenia nie należy ustalać na nowo. Jest to ta sama kwota co zasiłku za podstawowy okres urlopu macierzyńskiego, ale trzeba ją odpowiednio zmniejszyć. Konieczne jest ustalenie proporcji wymiaru czasu pracy podjętej w okresie dodatkowego urlopu do etatu, na jaki kobieta wykonywała obowiązki przed urlopem macierzyńskim.

Skoro pracownica przed urodzeniem dziecka pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy, a w czasie dodatkowego urlopu macierzyńskiego będzie pracować na 1/4 etatu, to wysokość przysługującego jej zasiłku macierzyńskiego w okresie wykonywania pracy, a więc od 1 do 11 marca br., należy zmniejszyć o 1/4 (1/4 : 1 = 1/4).

Za ten okres pracownica otrzyma więc zasiłek macierzyński w kwocie 825,77 zł, zgodnie z wyliczeniem:

• pełna dzienna kwota zasiłku macierzyńskiego:

3002,89 zł : 30 dni = 100,10 zł

• pomniejszenie zasiłku za część etatu, na jakiej będzie wykonywana praca:

100,10 zł x 1/4 = 25,03 zł

• obniżona dniówka zasiłku:

100,10 zł – 25,03 zł = 75,07 zł

• zasiłek za 11 dni marca (brutto) 75,07 zł x 11 dni = 825,77 zł.

Odpłatna absencja

W razie niezdolności do pracy lub konieczności sprawowania opieki podczas łączenia urlopu dodatkowego z wykonywaniem pracy pracownica nabędzie prawo do wynagrodzenia za okres choroby, zasiłku chorobowego albo zasiłku opiekuńczego. Okres niezdolności do pracy, za który otrzyma te świadczenia, trzeba wliczać do okresu ich pobierania na ogólnych zasadach.

Przykład

Pani Jadwiga, zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy, 2 lutego br. wystąpiła z wnioskiem o udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego na okres od 10 lutego do 8 marca br. oraz o wyrażenie zgody na świadczenie pracy w tym okresie na pół etatu. Podstawą wymiaru zasiłku macierzyńskiego była kwota 1984,67 zł (po potrąceniu 13,71 proc. z tytułu składek).

Za pracę na 1/2 etatu wynagrodzenie pracownicy wyniosło 1121,77 zł (po potrąceniu 13,71 proc.). Pracownica przedłożyła zwolnienie lekarskie ZLA, stwierdzające konieczność sprawowania opieki nad chorym dzieckiem w okresie od 20 do 25 lutego br. (sześć dni).

Za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego od 10 lutego do 8 marca br. pracownica powinna otrzymać zasiłek macierzyński zmniejszony o 1/2 (1/2 : 1 = 1/2), według następującego wyliczenia:

• pełna dzienna kwota zasiłku macierzyńskiego: 1984,67 zł : 30 dni = 66,16 zł

• część stawki za etat, w jakim jest wykonywana praca:  66,16 zł x 1/2 = 33,08 zł

• obniżona dniówka zasiłku:  66,16 zł – 33,08 zł = 33,08 zł

• zasiłek za czas dodatkowego urlopu:

33,08 zł x 28 dni = 926,24 zł.

Natomiast za czas opieki nad dzieckiem pracownicy przysługuje zasiłek opiekuńczy w kwocie 179,46 zł

1121,77 zł (podstawa wymiaru zasiłku) : 30 dni = 37,39 zł

37,39 zł x 80 proc. = 29,91 zł (dzienna kwota zasiłku opiekuńczego)

29,91 zł x 6 dni = 179,46 zł.