Niektóre kategorie prac wiążą się z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe, negatywne skutki zdrowotne. Są to prace w szczególnych warunkach, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości – ograniczony w wyniku starzenia się organizmu jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego.
Inne prace wymagają natomiast od pracowników szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej. Tu również możliwości ich wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejszają się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej. Są to prace o szczególnym charakterze.
Coroczne podsumowanie
Zatrudnienie pracowników przy wykonywaniu prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wiąże się dla pracodawców z dodatkowymi obowiązkami. Nie chodzi o szczególne względy i działania podejmowane w celu zapewnienia maksymalnego bezpieczeństwa przy wykonywaniu takich prac czy odprowadzania składek ubezpieczeniowych. Dodatkowe obowiązki o szczególnym charakterze wynikają z przepisów ustawy o emeryturach pomostowych. Jednym z nich jest przekazanie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych informacji ZSWA.
Ta coroczna informacja o okresach pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze nie może mieć formy dowolnej – składa się ją na obowiązującym formularzu, który można otrzymać w placówce ZUS.
Dla osób ceniących sobie szybkość i prostotę postępowania istnieje możliwość wydrukowania takiego formularza ze strony internetowej Zakładu.
Okresy wliczane i pomijane
Kluczowym elementem przekazywanej informacji jest wykazanie okresów pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze. Ustalając te okresy pracodawca nie powinien uwzględniać okresów niewykonywania przez ubezpieczonego pracy, za które otrzymał on wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy bądź świadczenie z ubezpieczenia społecznego w razie choroby lub macierzyństwa. W zgłoszeniu ZUS ZSWA nie należy zatem podawać okresów pobierania przez pracownika wynagrodzenia chorobowego, zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego i zasiłku opiekuńczego, jak również świadczenia rehabilitacyjnego. W zgłoszeniu nie uwzględnia się ponadto okresów:
- urlopu wychowawczego,
- urlopu bezpłatnego,
- urlopu szkoleniowego,
- służby wojskowej.
W tym czasie z oczywistych względów prace szczególne nie mogły być bowiem wykonywane.
Wiążący termin
Zasadą jest składanie zgłoszenia ZUS ZSWA do 31 marca bieżącego roku za poprzedni rok kalendarzowy. Tylko w wyjątkowych przypadkach dopuszczalne jest przekazanie informacji w innych terminach.
Pierwszy przypadek dotyczy sytuacji, gdy pracownik złoży wniosek o przyznanie emerytury pomostowej przed przekazaniem zgłoszenia ZUS ZSWA za poprzedni rok kalendarzowy. Pracodawcę obowiązuje wówczas 7-dniowy termin na przekazanie formularza, licząc od dnia zgłoszenia wniosku o emeryturę pomostową.
Druga z sytuacji dotyczy ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Dzień przekazania zgłoszeń ZUS ZSWA musi wówczas przypadać najpóźniej w dniu przekazania dokumentu wyrejestrowania płatnika składek.
—Sebastian Kryczka
prawnik, ekspert prawa pracy
masz pytanie, wyślij e-mail: tygodnikpraca@rp.pl
