Niektóre kategorie prac wiążą się z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe, negatywne skutki zdrowotne. Są to prace w szczególnych warunkach, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości – ograniczony w wyniku starzenia się organizmu jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego.
Inne prace wymagają natomiast od pracowników szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej. Tu również możliwości ich wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejszają się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej. Są to prace o szczególnym charakterze.