Wzajemna wymiana obejmie szereg danych, zarówno tych niezbędnych do identyfikacji wskazanej osoby, jak też kwotę zapłaconych przez nią danin i składek. Zakłada tak projekt nowelizacji ustawy o administracji podatkowej oraz systemie ubezpieczeń społecznych, przygotowany przez grupę posłów PiS.

– Być może to pierwszy krok w kierunku połączenia danin, czyli podatku dochodowego oraz składek na NFZ i ZUS –mówi prawnik Marcin Malinowski.

Henryk Kowalczyk, przewodniczący Stałego Komitetu Rady Ministrów, mówił niedawno „Rz" („Na jednolitym podatku budżet nie zyska" z 18 lipca 2016 r.), że zanim dojdzie do planowanego na początek 2018 r. połączenia danin, najpierw powinno dojść do połączenia baz danych ZUS i urzędów skarbowych. Wystarczy w tym celu „drobna zmiana legislacyjna".

Konkret zamiast zbioru

Zgodnie z projektem na żądanie organów podatkowych ZUS udostępni im dane dotyczące ubezpieczonego, takie jak m.in. PESEL, NIP, identyfikator TERYT, a także okres rozliczeniowy, kod tytułu ubezpieczenia, podstawa wymiaru i kwota składek. Poda też informacje dotyczące płatników składek i osób uprawnionych do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz świadczeń wypłacanych przez ZUS na mocy odrębnych przepisów.

Wymiana ma działać także w drugą stronę. Organy podatkowe udostępnią na żądanie ZUS informacje dotyczące m.in. adresu lub siedziby, wysokości podstawy opodatkowania, kwoty podatku należnego i podatku do zapłaty.

Jak czytamy w uzasadnieniu, wprowadzane zmiany mają być podstawą do tworzenia analiz, prognoz i modeli prognostycznych. Wymiana posłuży też weryfikacji danych własnych obu instytucji. ZUS i organy podatkowe mogą już teraz dzielić się informacjami, ale w postaci zanonimizowanych zbiorów bądź zagregowanych danych statystycznych. Tymczasem nowe regulacje mają umożliwić przekazywanie informacji o konkretnych ubezpieczonych, podatnikach i płatnikach. Pozwoli to powiązać jednostkowe dane posiadane przez urzędy skarbowe i ZUS.

Według Marcina Malinowskiego informacje zdobyte z ZUS posłużą organom podatkowym do weryfikacji rozliczeń PIT. Fiskus sprawdzi np., czy podatnik odliczył od dochodu prawidłową kwotę składek na ubezpieczenie społeczne i czy wcześniej je zapłacił.

Podstawa do kontroli

Łukasz Kuczkowski, radca prawny w Kancelarii Raczkowski Paruch, podkreśla, że efektem zmian będzie niewątpliwie lepsza ściągalność danin, zarówno podatku, jak i składek.

– Trudniej będzie uniknąć zapłaty danin. Na celowniku znajdą się przede wszystkim przedsiębiorcy, którzy ze względu na korzystniejsze zasady rozliczeń rejestrują działalność gospodarczą w innym kraju, a de facto prowadzą ją w Polsce. W poprzednich latach popularne były Wielka Brytania i Litwa, ostatnio Czechy. Zdarza się, że podatek rozliczany jest w Polsce, a składki za granicą. Dotychczas wiele takich przypadków było trudnych do wychwycenia. Tymczasem wymiana informacji stanie się podstawą do przeprowadzenia kontroli – mówi mecenas Kuczkowski.

Projekt – jak czytamy – nie wywołuje skutków dla budżetu państwa. Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

etap legislacyjny: przed pierwszym czytaniem

Opinia

Grzegorz Grochowina, menedżer w KPMG w Polsce

Szybsza wymiana informacji między organami podatkowymi i ZUS przełoży się niewątpliwie na lepszą ściągalność podatku oraz składek. Fiskus zweryfikuje na bieżąco, czy dana osoba prawidłowo rozliczyła zeznanie podatkowe. Sprawdzi bezpośrednio w systemie, jaka kwota składek została faktycznie zapłacona do ZUS, co stanowi podstawowy warunek umożliwiający ich odliczenie. Organ nie będzie musiał wówczas wzywać podatnika do stawienia się w urzędzie i składania wyjaśnień osobiście. Dotychczas wiele takich spraw umykało fiskusowi, zwłaszcza gdy w grę wchodziły niskie kwoty, lub były wyjaśniane po dłuższym czasie. Zweryfikuje też prawo podatnika do innych ulg, np. rehabilitacyjnej. Moim zdaniem wszystko wskazuje na to, iż projekt ten stanowi pierwszy krok w kierunku wprowadzenia jednolitej daniny, czyli połączenia PIT ze składkami na NFZ i ZUS.