Z wnioskiem o przyznanie świadczenia przedemerytalnego może wystąpić osoba, która została zwolniona z etatu, ale nie spełnia jeszcze warunków, aby otrzymać emeryturę. Objęci ochroną przedemerytalną mogą z niego korzystać do czasu osiągnięcia podwyższonego wieku emerytalnego.
Krąg uprawnionych
Zgodnie z art. 2 ust. 3 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 170) przysługuje ono osobie, która spełnia szczególne warunki wymagane do jego przyznania, w tym:
- przez co najmniej sześć miesięcy pobierała zasiłek dla bezrobotnych,
- nadal była zarejestrowana jako bezrobotna,
- w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w rozumieniu ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (DzU z 2015 r., poz. 149, dalej: ustawa o promocji zatrudnienia) albo zatrudnienia przy pracach interwencyjnych lub robotach publicznych,
- złożyła wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego sześciomiesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych,
- złożyła wniosek w ciągu 14 dni od ustania zatrudnienia, w tym prac interwencyjnych lub robót publicznych albo innej pracy zarobkowej, jeżeli w okresie pobierania zasiłku wykonywała inną pracę zarobkową lub zatrudnienie w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo była zatrudniona przy pracach interwencyjnych lub robotach publicznych, a wykonywanie jednej z tych prac ustało po sześciomiesięcznym pobieraniu zasiłku dla bezrobotnych.
Od 1 lutego 2011 r. w szczególnie uzasadnionych przypadkach ZUS może przywrócić ten termin na wniosek zainteresowanego.
Niezbędne dokumenty
Do wniosku dołącza się dowody uzasadniające prawo do świadczenia przedemerytalnego, w tym:
- decyzję o utracie prawa do zasiłku dla bezrobotnych lub informację o upływie sześciu miesięcy jego pobierania,
- dokumenty wymagane do ustalenia prawa do emerytury i do jej wysokości,
- dokumenty potwierdzające sposób i przyczynę rozwiązania stosunku pracy.
Gdy brakuje któregokolwiek z tych dokumentów lub nie przedłoży się go w terminie wyznaczonym przez ZUS, organ rentowy odmówi przyznania prawa do świadczenia przedemerytalnego.
Dokumentami wymaganymi do ustalenia wysokości emerytury są: zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (druk ZUS Rp-7), legitymacja ubezpieczeniowa z odpowiednimi wpisami, kserokopie kart wynagrodzeń lub inne dokumenty potwierdzone przez archiwum. Nie zawsze jednak brak tych papierów uniemożliwi uzyskanie świadczenia >patrz ramka 1.
Starania z wyprzedzeniem
Postępowanie o przyznanie emerytury ZUS powinien wszcząć w ciągu dwóch miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym uprawniony osiągnie wiek emerytalny. Do osoby zainteresowanej wyśle formularz wniosku o emeryturę ZUS Rp-1 z informacją o wstrzymaniu wypłaty świadczenia przedemerytalnego od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego. W tym piśmie wyznaczy termin złożenia druku.
Przykład
Była pracownica urodzona 15 października 1954 r. pobiera świadczenie przedemerytalne. Z dniem osiągnięcia przez nią podwyższonego wieku emerytalnego (60 lat i osiem miesięcy), czyli 15 czerwca 2015 r., utraci prawo pobierania tego świadczenia, gdyż będzie spełniała warunki do nabycia emerytury powszechnej. Kto powinien złożyć wniosek o emeryturę – pracodawca w jej imieniu czy pracownica?
Wniosek do ZUS o przyznanie prawa do emerytury w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego składa pracownica.
Kiedy koniec
Prawo do świadczenia przedemerytalnego ustaje:
- na wniosek osoby pobierającej świadczenie przedemerytalne,
- w dniu poprzedzającym dzień nabycia prawa do emerytury,
- z dniem osiągnięcia wieku emerytalnego, o którym mowa w art. 24 ust. 1a i 1b oraz w art. 27 ust. 2 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 1442 ze zm.),
- z dniem nabycia prawa własności lub objęcia w posiadanie (samoistne lub zależne) nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczających 2 ha przeliczeniowe albo współwłasności nieruchomości rolnej, jeżeli udział przekracza 2 ha przeliczeniowe,
- wraz ze śmiercią osoby uprawnionej.
Przykład
Pracownica urodzona 25 października 1954 r. pobiera świadczenie przedemerytalne. Kiedy będzie jej przysługiwała emerytura powszechna? Pracownica będzie mogła na nią przejść od 25 czerwca 2015 r., gdyż od 1 stycznia 2013 r. wiek emerytalny dla kobiet urodzonych od 1 października do 31 grudnia 1954 r. wynosi co najmniej 60 lat i osiem miesięcy.
Potwierdzi ZUS
Jeżeli wnioskodawca ma ustalony kapitał początkowy lub miał ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, w ZUS są dokumenty potwierdzające zarobki osiągnięte w okresie wybranym do ustalenia podstawy wymiaru renty lub kapitału początkowego. Natomiast gdy ubiegający się o świadczenie przedemerytalne podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym po ustaleniu kapitału początkowego lub przyznaniu renty, wystarczy, że ujawni dokumentację uzupełniającą.
Gwarantowane prawa nabyte
Osoby, które 1 stycznia 2013 r. miały ustalone decyzją ZUS prawo do m.in. świadczenia przedemerytalnego na podstawie ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, zachowują te uprawnienia do dnia osiągnięcia wieku emerytalnego z ustawy emerytalnej, chyba że przed tym dniem ustanie lub wygaśnie prawo do świadczenia.
