- W czerwcu 2015 r. pracownik ukończy 60 lat. Od ponad 25 lat pracuje na stanowisku „aparatowy urządzeń technologicznych – ściągacz". Pracę na tym stanowisku zakwalifikowano do rodzaju pracy w warunkach szczególnych wymienionego w poz. 10 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych. Nie mamy jednak pewności, czy ta kwalifikacja była prawidłowa. Do kogo należy wiążąca decyzja o tym, czy pracownik spełnia warunki nabycia prawa do emerytury pomostowej? – pyta czytelnik.
Ustawa z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (DzU nr 237, poz. 1656 ze zm., dalej ustawa) określa jedynie rodzaje prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a nie stanowiska pracy. Te w prawidłowy sposób można wskazać jedynie bezpośrednio w zakładzie. Definicje prac w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze określa art. 3 ustawy, natomiast rodzaje tych prac wymieniają załączniki nr 1 i 2 do ustawy.
Określa szef
O tym, czy praca wykonywana przez konkretnego pracownika, powinna być uznana za pracę w szczególnych warunkach czy o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych, nie powinna decydować nazwa stanowiska pracy, na którym praca ta jest wykonywana. Ważniejsza jest jej charakterystyka zgodna z kryteriami zawartymi w art. 3 ust. 1 i 3 ustawy oraz innymi przepisami nierozerwalnie z nimi związanymi.
O tym, czy wykonywaną przez etatowca pracę można zaliczyć do tej w szczególnych warunkach lub charakterze, decyduje płatnik składek (pracodawca). Wpisuje daną pracę do wykazu stanowisk, na których wykonywana jest ta w szczególnych warunkach lub charakterze oraz wpisuje do ewidencji wykonujących taką pracę.
Przykład
Pan Stanisław 15 czerwca 2015 r. ukończy 60 lat. Udowodnił 30 lat składkowych i dwa lata nieskładkowe. Od 1995 r. jest nieprzerwanie zatrudniony w PKP jako dyżurny ruchu. Czy z chwilą ukończenia 60 lat nabędzie prawo do emerytury pomostowej? Tak, gdyż urodził się po 31 grudnia 1948 r., ma ponad 25-letni staż emerytalny oraz przez co najmniej 15 lat, a także przed 1 stycznia 1999 r. i po 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę wymienioną w poz. 6 załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, tj. „Prace bezpośrednio przy ustawianiu drogi przebiegu pociągów i pojazdów metra (dyżurny ruchu, nastawniczy, manewrowy, ustawiacz, zwrotniczy, rewident taboru bezpośrednio potwierdzający bezpieczeństwo pociągu, dyspozytor ruchu metra, dyżurny ruchu i stacji metra)".
Pomostówka na zasadach ogólnych...
Z możliwości przejścia na emeryturę pomostową na ogólnych zasadach (art. 4 ustawy) skorzysta pracownik, który spełnia łącznie następujące warunki:
- urodził się po 31 grudnia 1948 r.,
- ukończył co najmniej 55 lat (kobieta) lub 60 lat (mężczyzna),
- udowodnił co najmniej 15-letnią pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
- ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn,
- przed 1 stycznia 1999 r. wykonywał (przynajmniej przez jeden dzień) pracę w szczególnych warunkach lub charakterze wymienioną w starych lub w nowych wykazach prac,
- po 31 grudnia 2008 r. wykonywał (przynajmniej przez jeden dzień) pracę w szczególnych warunkach lub charakterze wymienioną w nowych wykazach prac,
- rozwiązał stosunek (stosunki) pracy.
Ustalając, czy ubiegający się o emeryturę pomostową ma co najmniej 15-letnie zatrudnienie w szczególnych warunkach lub charakterze, ZUS sumuje okresy pracy wymienionej:
- w starych wykazach prac, wykonywanej do końca 2008 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy,
- w nowych wykazach prac, realizowanej w pełnym wymiarze czasu pracy, niezależnie od tego, czy to zatrudnienie przypadało przed 1 stycznia 2009 r., czy po 31 grudnia 2008 r.
...i szczególnych
Odrębną możliwość uzyskania emerytury pomostowej (w niższym wieku emerytalnym) przewidziano dla zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub charakterze wymienionych w nowych wykazach prac. Chodzi o świadczenie przysługujące na podstawie art. 5–10 ustawy o emeryturach pomostowych. Jeśli spełni także ten warunek, nie będzie przeszkód w jego przyznaniu.
Przykład
Urodzony w styczniu 1960 r. pracuje w firmie od 20 lat. Do końca 2009 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach, które obecnie wymienia pkt 33 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, tj. prace garbarskie bezpośrednio przy obróbce mokrych skór. Czy nabędzie prawo do emerytury pomostowej po ukończeniu 55 lat? W żadnym z art. 5–10 ustawy o emeryturach pomostowych nie został powołany pkt 33 załącznika nr 1 do tej ustawy. Dlatego osoby, które wykonywały prace garbarskie bezpośrednio przy obróbce mokrych skór, mogą otrzymać emeryturę pomostową wyłącznie na ogólnych zasadach z art. 4 tej ustawy.
—Zygmunt Łobejko
ZUS podważy świadectwo
Składający wniosek o emeryturę pomostową musi dołączyć świadectwa pracy oraz zaświadczenia wydane przez płatników składek potwierdzające wykonywanie pracy uprawniającej do tego świadczenia. Organ rentowy odmówi jednak przyznania go, jeżeli na podstawie przedłożonej z wnioskiem dokumentacji nie może ustalić charakteru czy stanowiska pracy, przynależności resortowej zakładu oraz tego, czy praca była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. ZUS może też zakwestionować świadectwo pracy, gdy nieczytelna jest pieczątka wystawiającej je osoby. To o tyle kłopotliwe, że inne dowody, np. zeznania świadków, dopuszczone są wyłącznie w postępowaniu odwoławczym przed sądem.