Wysokość należnych świadczeń chorobowych zależy od osiąganych przez ubezpieczonego przychodów, od których została opłacona składka na ubezpieczenie chorobowe. Dla pracowników przewidziano gwarantowaną minimalną podstawę wymiaru zasiłku, ustalaną w oparciu o minimalne wynagrodzenie za pracę. Obowiązkiem pracodawcy jest podniesienie podstawy świadczenia, gdy średnia wynagrodzenia przyjęta do ustalenia jej wysokości jest niższa od minimalnej pensji obowiązującej w danym roku.

- Pracownica zatrudniona od 1 lutego 2011 r. przedłożyła zwolnienie lekarskie w związku z opieką nad chorą trzyletnią córką od 24 do 31 sierpnia br. Przysługuje jej stałe wynagrodzenie miesięczne oraz dodatek stażowy, do którego zachowuje prawo za okres pobierania zasiłków. Do 30 grudnia 2011 r. otrzymywała 1150 zł pensji miesięcznej oraz dodatek stażowy w wysokości 230 zł. Od stycznia 2012 r. jej wynagrodzenie miesięczne wynosi 1250 zł i dodatek stażowy 250 zł. Czy w tej sytuacji musimy podnieść jej podstawę wymiaru zasiłku opiekuńczego? - pyta czytelniczka.

Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego oraz zasiłków przysługujących pracownikowi zgodnie z art. 36 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm., dalej ustawa zasiłkowa) stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy. A jeżeli nie przepracował pełnego roku, to jest to średnia z pensji za pełne kalendarzowe miesiące zatrudnienia.

Przez wynagrodzenie rozumie się przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składki chorobowej po odliczeniu potrąconych z poborów zatrudnionego składek na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe i chorobowe (13,71 proc.).

Ważny staż pracy

Podstawa wymiaru zasiłku dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia pomniejszonej o składki społeczne (13,71 proc.). Mówi o tym art. 45 ust. 1 ustawy zasiłkowej i art. 92 § 2 kodeksu pracy.

Zatem najniższa podstawa świadczeń w 2012 r. wynosi:

- 1294,35 zł (100 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę, tj. 1500 zł, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc. tego wynagrodzenia) dla pracownika od drugiego roku pracy,

- 1035,48 zł (80 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę, tj. 1200 zł pomniejszone o 13,71 proc. tego wynagrodzenia) dla osób w pierwszym roku zatrudnienia.

Gdy obok wynagrodzenia zasadniczego pracownik otrzymuje inne składniki (premie, nagrody, dodatki), które nie są wliczane do podstawy wymiaru świadczeń chorobowych, to aby porównać podstawę wymiaru zasiłku z kwotą najniższą, sumuje się te składniki. Ustaloną sumę przyjmuje się tylko do porównania, a nie do ustalenia faktycznej podstawy wymiaru zasiłku.

To, co różnicuje poziom minimalnego wynagrodzenia, to staż pracy. Do niego wlicza się wszystkie okresy, za które była opłacana obowiązkowa składka na ubezpieczenia społeczne lub zaopatrzenie emerytalne, z wyłączeniem zatrudnienia na umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego.

Oznacza to, że przy ustalaniu, ile lat konkretna osoba pracowała, należy uwzględnić np. okresy wykonywania umów-zleceń (ale tylko te, za które zostały odprowadzane składki społeczne) czy prowadzenia działalności gospodarczej. Należy też doliczyć okresy pobierania zasiłków z ubezpieczeń społecznych przysługujących w czasie trwania zatrudnienia, okresy urlopu wychowawczego przypadające po 31 grudnia 1998 r., okresy odbywania czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego oraz pobierania zasiłku macierzyńskiego i zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego.

Nie uwzględnia się natomiast okresów przerw w ubezpieczeniu, za które składki nie są opłacane, np. urlopu bezpłatnego, wychowawczego udzielonego przed 1 stycznia 1999 r., pobierania zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego.

Porównanie z minimum

Aby ustalić, od jakiej kwoty naliczyć zasiłek opiekuńczy należny pracownicy czytelniczki, do obliczonej podstawy jego wymiaru należy doliczyć składniki wynagrodzenia, do których ta osoba zachowuje prawo w okresie pobierania świadczenia, po pomniejszeniu o składki społeczne. Jeżeli tak ustalona kwota jest niższa od minimalnej podstawy wymiaru zasiłku, tj. odpowiedniej kwoty minimalnego wynagrodzenia pomniejszonej o część odpowiadającą 13,71 proc., podstawę wymiaru zasiłku należy podwyższyć o kwotę tej różnicy.

Do ustalenia podstawy wymiaru należy przyjąć przeciętne miesięczne wynagrodzenie od sierpnia 2011 r. do lipca br. po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika bez dodatku stażowego, do którego pracownica zachowuje prawo za okres pobierania zasiłku opiekuńczego.

W podstawie zasiłku uwzględnia się wyłącznie wynagrodzenie zasadnicze, bez dodatku stażowego, do którego pracownica zachowuje prawo za okres pobierania zasiłku chorobowego.

Jak to obliczyć

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru zasiłku wynosi:

1150 zł - 13,71 proc. = 1150 zł - 157,67 zł = 992,33 zł

1250 zł - 13,71 proc. = 1250 zł - 171,38 zł = 1078,62 zł

[(992,33 zł × 5) + (1078,62 zł × 7) : 12] = 1042,67 zł

Składniki wynagrodzenia:

230 zł - 13,71 proc. = 198,47 zł

250 zł - 13,71 proc. = 215,72 zł

[(198,47 zł x 5) + (215,72 zł x 7)] : 12 = 208,53 zł

Suma podstawy zasiłku i składnika wypłacanego za okresy absencji wynosi:

1042,67 zł + 208,53 zł = 1251,20 zł

Kwota ta jest zatem niższa od najniższej podstawy wymiaru wynoszącej 1294,35 zł (minimalne wynagrodzenie za pracę, tj. 1500 zł, po odliczeniu 13,71 proc.).

Dlatego jako postawę wymiaru zasiłku opiekuńczego należy przyjąć kwotę minimalnego wynagrodzenia, pomniejszonego o 13,71 proc. oraz o dodatek stażowy, wypłacany pracownicy za okres pobierania zasiłku:

1294,35 zł - 215,72 zł = 1078,63 zł.

Jakie składniki

Minimalne wynagrodzenie to określona rozporządzeniem kwota, którą pracodawca musi wypłacać pracownikowi, jeżeli zatrudnia go na cały etat.

Zgodnie z listą GUS wszystko, co otrzymuje zatrudniony oprócz wynagrodzenia zasadniczego, czyli dodatki za staż pracy oraz inne dodatki za szczególne właściwości pracy, szczególne kwalifikacje lub warunki pracy, premie i nagrody regulaminowe i uznaniowe, dopłaty (dodatki) wyrównawcze inne, są wliczane do jego minimalnego wynagrodzenia. Nie uwzględnia się tu jedynie nagrody jubileuszowej, odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy oraz wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.