Ubezpieczenie chorobowe nie jest obowiązkowe, przynajmniej dla przedsiębiorców prowadzących pozarolniczą działalność. Ale choć przystąpienie do niego wiąże się z comiesięcznym, terminowym opłacaniem składki (2,45 proc.), to w razie konieczności dzięki temu można uzyskać zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek macierzyński i opiekuńczy.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pani Anna, która prowadzi własną firmę zajmującą się tłumaczeniami, z opóźnieniem opłaciła składki na ubezpieczenia społeczne (w tym chorobową) za luty i marzec 2009 r. Gdy w kwietniu urodziła dziecko i wystąpiła o wypłatę zasiłku macierzyńskiego, ZUS jej odmówił. I nic dziwnego, ponieważ dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki na to ubezpieczenie. Zasiłek macierzyński przysługuje natomiast ubezpieczonej, która w okresie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu urodziła dziecko. Ponieważ pani Anna została wyłączona z tego ubezpieczenia od lutego (składki za ten miesiąc nie zostały opłacone), nie nabędzie prawa do wspomnianego zasiłku. Może oczywiście wystąpić do ZUS o przywrócenie terminu na opłacenie składki na ubezpieczenie chorobowe. [/ramka]

[srodtytul]Gdy właściciel firmy niedomaga...[/srodtytul]

Przypomnijmy, że zasiłek chorobowy można otrzymać dopiero po upływie określonego okresu ubezpieczenia chorobowego – po tzw. okresie wyczekiwania. Ubezpieczeni dobrowolnie przedsiębiorcy nabywają prawo do zasiłku dopiero po upływie 180 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Do wymaganego okresu tego ubezpieczenia wlicza się jednak poprzednie okresy ubezpieczenia – zarówno obowiązkowego, jak i dobrowolnego. Warunkiem jest jednak, aby przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni albo była spowodowana urlopem wychowawczym, bezpłatnym, odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

Od tej zasady są jednak wyjątki. Od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego (bez wyczekiwania) prawo do zasiłku chorobowego przysługuje bowiem:

- absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych,

- jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,

- posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pan Piotr przez trzy miesiące był zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Po dwóch tygodniach od jej rozwiązania rozpoczął prowadzenie własnej firmy. Po czterech miesiącach zachorował. Lekarz stwierdził niezdolność do pracy przez okres dziesięciu dni. ZUS wypłaci mu zasiłek chorobowy. Podlegający ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 180 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Do wymaganego okresu ubezpieczenia wlicza się jednak poprzednie okresy tego ubezpieczenia, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni.

W analizowanej sytuacji można zsumować okresy ubezpieczenia z umowy o pracę i z tytułu prowadzenia własnej firmy, gdyż przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni. Ponieważ pan Piotr był ubezpieczony łącznie przez ponad 180 dni, nabędzie prawo do zasiłku chorobowego.[/ramka]

Biznesmenowi opłacającemu wspomniane składki przysługuje także świadczenie rehabilitacyjne. Jest ono przyznawane ubezpieczonemu, którego dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. Można się o nie ubiegać, gdy wyczerpało się już prawo do zasiłku chorobowego. Przysługuje on bowiem maksymalnie przez okres 182 dni (w przypadku gdy niezdolność została spowodowana gruźlicą – przez 270 dni). Nie jest ono jednak dla każdego. O okolicznościach jego przyznania orzeka lekarz orzecznik ZUS. Na tej podstawie ZUS wydaje decyzję. Omawiane świadczenie przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy.

[srodtytul]...i zajmuje się członkiem rodziny[/srodtytul]

Warto pamiętać, że osoby podlegające dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu mają prawo do zasiłku opiekuńczego (w zakresie ograniczonym w stosunku do ubezpieczonych obowiązkowo). Otrzymają oni wspomniany zasiłek, tylko jeśli osobiście sprawują opiekę albo nad chorym dzieckiem, które nie ukończyło 14 lat, albo nad innym chorym członkiem rodziny (także nad dzieckiem w wieku powyżej 14 lat).

Jest to możliwe jednak tylko pod warunkiem, że w tym samym czasie w domu nie ma innej osoby, która mogłaby się opiekować chorym dzieckiem, o ile skończyło już ono drugi rok życia.

Nie mogą nabyć prawa do tego zasiłku, jeśli sprawować będą opiekę nad zdrowym dzieckiem w wieku do ośmiu lat w określonych ustawowo sytuacjach, m.in. w razie porodu lub choroby małżonka, który zazwyczaj stale opiekuje się dzieckiem.

Z kolei członkowie rodziny to: małżonek, rodzice, teściowie, dziadkowie, wnuki, rodzeństwo, dzieci w wieku powyżej 14 lat.

Przykładowo pracownica w lutym 2009 r. otrzymała zasiłek opiekuńczy za 28 dni. Musiała się zaopiekować chorym sześcioletnim synem. Ponownie, z tego samego powodu, skorzystała z zasiłku w marcu przez 21 dni i w kwietniu przez 11 dni. Gdy pod koniec kwietnia mąż pracownicy prowadzący pozarolniczą działalność, opłacający wszystkie składki, w tym chorobową, wystąpił do ZUS o wypłatę zasiłku opiekuńczego za siedem dni, z powodu opieki nad chorą matką, ZUS mu odmówił. Roczny limit dni, za które przysługuje zasiłek opiekuńczy (bez względu na to, że w analizowanej sytuacji zasiłek przysługiwał na dziecko i rodzica ubezpieczonych i że do zasiłku były uprawnione dwie osoby – pracownica i prowadzący działalność gospodarczą), wynosi bowiem 60 dni i w analizowanej sytuacji został wykorzystany.

[srodtytul]Przerwa na macierzyństwo[/srodtytul]

Przyjęło się, że prawo do urlopu macierzyńskiego przysługuje pracownikom. Jednak krąg osób, które w rzeczywistości mogą skorzystać z tego zasiłku, jest szerszy. O przyznanie tego świadczenia bowiem (przysługuje ono przez okres ustalony w kodeksie pracy jako okres urlopu macierzyńskiego i okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego) mogą się ubiegać także przedsiębiorcy, którzy podlegają ubezpieczeniu chorobowemu.

A zatem wspomniany[b] zasiłek otrzyma zarówno ubezpieczona, która urodziła dziecko, jak i ta (lub ten), która przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do siódmego roku życia[/b], a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do dziesiątego roku życia, i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia.

Prawo to ma również ubezpieczona albo ubezpieczony, jeżeli przyjęli na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem, dziecko w wieku do siódmego roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do dziesiątego roku życia.

Do zasiłku ma też prawo ubezpieczony – ojciec dziecka (a także inny ubezpieczony członek najbliższej rodziny), w sytuacji gdy matka dziecka skróci okres pobierania zasiłku macierzyńskiego, a także w razie porzucenia przez nią dziecka lub jej śmierci. O ile oczywiście w celu osobistej opieki nad dzieckiem przerwie działalność zarobkową.

[ramka][b]Uwaga [/b]

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność, opłacające składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe mogą dobrowolnie przystąpić do ubezpieczenia chorobowego. Konieczne jest złożenie wniosku w tej sprawie.[/ramka]

masz pytanie, wyślij e-mail do autorki [mail=i.rakowska@rp.pl]i.rakowska@rp.pl[/mail]