Czy dziecko może dostać grunt obciążony służebnością? Wyrok SN

To, że darowizna dla małoletniego jest obciążona np. służebnością drogi koniecznej, nie unieważnia takiej umowy darowizny.

Publikacja: 12.05.2025 15:40

Czy dziecko może dostać grunt obciążony służebnością? Wyrok SN

Foto: Adobe Stock

Marek Domagalski

To sedno najnowszego orzeczenia Sądu Najwyższego.

Zwykle darczyńcy odwołują darowiznę, zarzucając obdarowanemu rażącą niewdzięczność, ale sądy niechętnie uwzględniają takie wnioski, a z pewnością nie z powodu typowych niesnasek rodzinnych. W tej sprawia darczyńca powołał się na własne niedopatrzenia prawne przy darowiźnie, by ją odwołać.

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

Sąd Najwyższy: kilkuletniego dziecka nie można pozbawić zachowku

Nie można kilkuletniego dziecka pozbawić zachowku, a sprzedażą części majątku spadkodawcy za zani...

Odwoływanie darowizny po latach

Ojciec przed kilkunastoma laty podarował nieruchomość dwóm synom, a po latach wystąpił (pewnie na tle jakiegoś konfliktu rodzinnego) wraz z jednym synem o odwołanie darowizny (formalnie uzgodnienie księgi wieczystej tej działki), twierdząc, że była ona nieważna, gdyż nie uzyskał zgody sądu na tę darowiznę, czym naruszył art. 101 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Stanowi on, że rodzice małoletniego dziecka nie mogą dokonywać czynności przekraczających zakres tzw. zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko (w praktyce przez rodziców) bez gody sądu opiekuńczego.

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

Wzięła darowiznę i poszła swoją drogą. SN rozstrzygnął spór babci z wnuczką

Obdarowany ma prawo zarządzać otrzymanym majątkiem, tak jak uważa to za stosowne, a nie tak, jak...

Wykładnia tego przepisu m.in. w uchwale Izby Cywilnej z 30 kwietnia 1977 r. (sygn. III CZP 73/76) jest taka, że nabycie nieruchomości na rzecz małoletniego następuje „w stanie wolnym od zobowiązań wobec darczyńcy lub osób trzecich”, co znaczy, że nie pociąga ona po stronie obdarowanego żadnych zobowiązań cywilnych.

Sąd rejonowy wniosek uwzględnił, ale Sąd Okręgowego w Tarnowie powództwo oddalił. Powodowie nie dali za wygraną i w skardze kasacyjnej do SN argumentowali, że ta nieruchomość była obciążana służebnością drogi koniecznej na rzecz każdorazowego właściciela sąsiedniej działki.

Interes dziecka, które otrzymało darowiznę i jego wycena

Sąd Najwyższy nie uwzględnił tego zarzutu, wskazując, że ocena, czy czynność prawna dokonywana przez rodziców w imieniu dziecka może godzić w dobro dziecka i jego interes majątkowy, powinna uwzględniać swoistość danej czynności. Należy mieć zwłaszcza na uwadze, czy zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego czynność ta w przeciętnych i typowych sytuacjach życiowych naraża dobro dziecka i jego interes majątkowy, czy przeciwnie, z reguły leży w jego interesie. Zasady doświadczenia życiowego wskazują zaś, że bezpłatne przysporzenie majątkowe na rzecz dziecka zazwyczaj zgodne jest z jego dobrem.

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

Sąd Najwyższy o odwołaniu darowizny. Ważne terminy

Darowiznę można odwołać z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego. Ale tylko przez rok od jeg...

Ustalenia w tej sprawie pozwalają przyjąć, że obdarowanie pozwanego syna nie stanowiło w żadnym stopniu działania niezgodnego z jego ówczesnym interesem, aby obciążenie nieruchomości służebnością m.in. przejazdu miało jakikolwiek wpływ na naruszenie dobra małoletniego, co też potwierdzał teraz już dorosły pozwany – wskazał SN. – Tego rodzaju służebność nie jest zagrożeniem dla interesu obdarowanego, gdyż nie skutkuje istotnym pomniejszeniem wartości przedmiotu darowizny, tym samym nie było obawy o umniejszenie aktywów obdarowanego.

Sąd okręgowy był władny uznać, że darowizna jest ważna, tym bardziej że ojciec przez wiele lat nie kwestionował darowizny, przeciwnie, deklarował, że ta nieruchomość stanowi majątek synów, co potwierdzili świadkowie – podkreślił w konkluzji uzasadnienia sędzia Tomasz Szanciło.

Sygnatura akt: I CSK 399/25

Opinia dla "Rzeczposolitej"

Prof. Bartosz Rakoczy Uniwersytet Mikołaja Kopernika, radca prawny

Uczynienie przedmiotem darowizny dla małoletniego nieruchomości obciążonej służebnością nie powinno wpływać na ocenę ważności takiej umowy, ponieważ prawo nie wyznacza granic dopuszczalnego obciążenie na rzecz małoletniego. To do sądu w danej sprawie zależy wycena i wyważenie interesów obdarowanego. SN słusznie zwrócił uwagę na znikomy lub niewielki wpływ tej służebności na wartość darowanej nieruchomości. Orzeczenie jest tym ważniejsze, że należy spodziewać się zwiększonej liczby takich sytuacji i sporów ze względu na rosnącą liczbę rozlicznych służebności na prywatnych działkach.