Po stronie polskiej za koordynację współpracy odpowiada Ministerstwo Rozwoju i Technologii, które siłami Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu (PAIH) zajmuje się stroną formalną i praktyczną polskich przygotowań. Organizuje m.in. szkolenia z zakresu prawa zamówień publicznych dla wciąż rosnącej grupy firm, które wyraziły gotowość do udziału w odbudowanie Ukrainy. Pisaliśmy o tym w artykule Na pomoc sąsiadowi. Założenia polskiej oferty.
Czytaj więcej
Polskie firmy działające w Ukrainie dostosowały się do warunków wojennych. Ich doświadczenie pomoże skutecznie odbudować kraj po wojnie.
Na przełomie lutego i marca br. wydany zostanie katalog polskich firm, które chcą uczestniczyć w projektach odbudowy. Na zapytania PAIH w sprawie umieszczenia oferty w katalogu odpowiedziało ponad 500 firm. Katalog dostępny będzie w 3 wersjach językowych (polskiej, ukraińskiej i angielskiej).
Polski biznes dla Ukrainy
Część polskich firm już ma doświadczenie na rynku ukraińskim przy realizacji projektów komercyjnych, a także np. kontraktów w ramach polsko-ukraińskiej umowy międzyrządowej dot. udzielenia kredytu Ukrainie w ramach pomocy wiązanej. Inni zdobywają je dzięki współpracy z ukraińskimi firmami, które zostały zaproszone do polski i na polskim gruncie prowadzą swoją działalność, czekając na zakończenie wojny.
Dlatego już 9 czerwca 2022 r. MRiT i PAIH uruchomiły nabór polskich firm zainteresowanych wznowieniem eksportu i udziałem w odbudowie Ukrainy. Do dziś zgłosiło się ponad 1750 podmiotów reprezentujących różne branże – 30 proc. stanowią firmy budowlane, ale jest także wiele firm z branży maszynowej, IT, farmaceutycznej. PAIH uruchomił dedykowaną stronę internetową: OdbydowaUkrainy, a zarejestrowani przedsiębiorcy otrzymują newsletter z aktualnymi wydarzeniami i informacjami.
- Polska Agencja Inwestycji i Handlu realizuje również projekt pomocy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP oraz Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, którego celem jest rozwój kompetencji biznesowych wśród Ukraińców zainteresowanych prowadzeniem działalności gospodarczej w Polsce – informuje Karol Kubica, kierownik Zagranicznego Biura Handlowego PAIH w Kijowie.
Uczestnikami szkoleń są ukraińskie firmy korzystające z Cowork Ukraina PAIH, zgłaszające chęć relokacji biznesu do Polski, jak również przedsiębiorcy i osoby fizyczne narodowości ukraińskiej rekrutowane przy wsparciu m.in. instytucji regionalnych współpracujących z PAIH. Projekt jest współfinansowany w ramach polskiej współpracy rozwojowej. PAIH zapewnia m.in. firmom z Ukrainy przestrzeń do funkcjonowania z terenu Polski. Ale także umożliwia pracę Centrum Konsultacyjnego Ministerstwa Transformacji Cyfrowej Ukrainy - Diia.Business. W ciągu 3 miesięcy Diia.Business obsłużyła około 2500 zapytań.
- Konsultacje dotyczą zakładania podmiotów gospodarczych, poszukiwania nieruchomości pod biznes, uwarunkowań prawnych prowadzenia biznesu (licencje, sanepid etc.), zagadnień podatkowych w prowadzeniu biznesu, możliwości uzyskania dofinansowania (granty, dotacje, kredyty). Centrum poszukuje także partnerów handlowych dla eksportu z Ukrainy – dodaje Karol Kubica. Od strony prawnej, to w ustawie o pomocy dla obywateli Ukrainy wprowadzone zostały przepisy umożliwiające wszystkim obywatelom Ukrainy, legalnie przebywającym na terytorium RP, zakładanie działalności gospodarczej na takich samych zasadach jak obywatele polscy.
Bezpieczeństwo współpracy
Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych (KUKE), przy wsparciu MRiT, od czerwca 2022 r. wznowiła możliwości ubezpieczania należności krótkoterminowych w kontraktach eksportowych z kontrahentami ukraińskimi. Do końca roku KUKE będzie mogła udzielić limitów kredytowych o wartości 500 mln zł. Na wrzesień planowane jest kolejne posiedzenie Polsko-Ukraińskiej Komisji Międzyrządowej ds. Współpracy Gospodarczej. Jak wyjaśnia Janusz Władyczak, prezes KUKE, zaproponowano też zmiany w ustawie o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych, które umożliwią skuteczne i kompleksowe wsparcie polskich firm zainteresowanych udziałem w odbudowie Ukrainy. Pomogą też kontrolować poziom ryzyka przy istotnie wyższej ekspozycji KUKE na rynku ukraińskim.
- Liczymy, że nowe instrumenty w naszej ofercie zwiększą konkurencyjność polskich firm w pozyskiwaniu kontraktów. To jednocześnie szansa, by jak największa pula międzynarodowych środków przeznaczonych na pomoc Ukrainie „przechodziła” przez polskie podmioty. Naszym celem jest też zachęcenie krajowych banków do uruchomienia środków na projekty infrastrukturalne poprzez zagwarantowanie im spłaty kredytów – zapowiada Janusz Władyczak.
Proponowane zmiany obejmują m.in. zwiększenie ochrony eksporterów również w zakresie zakupu towarów, czyli ubezpieczenia zwrotu zaliczki na poczet dostawy importowej, czy też objęcie ochroną polskich oddziałów firm z zagranicy, które z Polski będą uczestniczyły w odbudowie Ukrainy.
- Nowelizacja umożliwi też reasekurację ryzyk innych ubezpieczycieli, czym chcemy ich zachęcić do ubezpieczania przede wszystkim transportu na terytorium Ukrainy. Z wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów wynika, że przyjęcie projektu regulacji planowane jest na I półrocze br. – zaznacza prezes KUKE.
Wsparcie członkostwa w UE
Ukraina w czerwcu 2022 r. uzyskała status kandydata do Unii Europejskiej. Jest tym samym zobowiązana do dostosowania swojego ustawodawstwa do unijnego, także w dziedzinie gospodarczej i zasad regulujących jednolity rynek europejski. Podczas ostatniego szczytu UE-Ukraina, który odbył się 3 lutego br. w Kijowie, Ukraina zobowiązała się do opracowania Narodowego Programu Przyjmowania Acquis. Polska wspiera członkostwo Ukrainy w UE.
- W naszej ocenie realna perspektywa członkostwa zmobilizuje władze Ukrainy i jej mieszkańców do dalszych reform i eliminowania niepożądanych praktyk. Wsparcie odbudowy to więc także wymiana doświadczeń i know-how. Deklarujemy wsparcie Ukrainy w procesie dostosowań prawodawstwa do wymogów UE. Oczywiście przed Ukrainą jest jeszcze wiele do zrobienia, potrzebne są kolejne reformy gospodarcze i usprawnienia, ale proces zmian już się zaczął i wierzymy, że będzie kontynuowany i zakończy się sukcesem - relacjonuje minister rozwoju i technologii Waldemar Buda.
Niepożądane praktyki, to m.in. korupcja, która dotyka administrację Ukrainy. Ukraińskie władze mają świadomość, że właśnie to może być główną przeszkodą we współpracy na gruncie biznesowym w procesie odbudowy ich kraju. Na ten problem zwraca uwagę także ambasada Polski na Ukrainie, która reaguje na wszelkie zgłaszane jej przypadki nieuczciwej konkurencji wobec polskich przedsiębiorców. Do czasu rozpoczęcia procesu odbudowy Ukrainy, administracja ukraińska musi sobie poradzić z tym zagadnieniem.
- Ukraina jeszcze przed agresją rosyjską była jednym z najbardziej skorumpowanych i najbiedniejszych państw regionu, w zasadzie bez żadnych transparentnych instytucji. Jej odbudowie musi, zatem towarzyszyć implementacja mechanizmów checks and balances. Samokontrola organów państwa lub jej brak, wpływa bezpośrednio na transparentność wydatkowania środków pieniężnych. Bez „tarczy antykorupcyjnej” i bez zewnętrznego nadzoru pomysł powojennej odbudowy Ukrainy może nie wypalić – wyjaśnia prawnik Gabriel Jędrol z kancelarii Sadkowski i Wspólnicy. – Mogą np. oprzeć się na już wypracowanych rozwiązaniach np. z Albanii, gdzie reforma wymiaru sprawiedliwości odbywała się przy wkładzie USA oraz przedstawicielstwa Unii Europejskiej – ocenia ekspert.
Inne działania wspierające Ukrainę
- Uprościliśmy zasady nabywania sprzętu ochronnego na terytorium Polski i jej wywozu oraz tranzytu sprzętu ochronnego na terytorium Ukrainy. Wprowadziliśmy ułatwienia w zakładaniu działalności gospodarczej przez obywateli Ukrainy przebywających w Polsce. Od połowy marca 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. obywatele Ukrainy założyli ponad 17,5 tys. nowych firm. Działa strona internetowa, na której znajdują się informacje o zakładaniu biznesu w Polsce, podejmowaniu pracy i zatrudnianiu obywateli Ukrainy. Wspieramy wszelkie inicjatywy mające pomóc ukraińskim przedsiębiorcom – prawne jak i organizacyjne oraz te mające pomóc polsko-ukraińskim relacjom biznesowym. Cieszę się, że jest ich aż tak wiele – mówi Rp.pl minister Waldemar Buda.
Uproszczenie zasad nabywania sprzętu ochronnego na terytorium RP i wywozu z terytorium RP oraz tranzytu sprzętu ochronnego na terytorium UA odbywa się w ramach ogłoszonej w maju 2022 r. nowelizacji ustawy z 29 listopada 2000 r. o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.
Ponadto Polska podjęła działania na rzecz zwiększenia przepustowości przejść granicznych. Zwiększona została obsada lekarzy weterynarii i kontrolerów pasz na granicy polsko-ukraińskiej. Wprowadzono szereg usprawnień proceduralnych, zrezygnowano z kontroli weterynaryjnych zbóż przeznaczonych na cele paszowe, przewożonych tranzytem do krajów trzecich. Od połowy października 2022 r. na przejściach drogowych z Ukrainą weterynaryjne kontrole urzędowe pasz i pasz leczniczych niezawierających tkanek pochodzenia zwierzęcego, importowanych do państw UE, są przeprowadzone na podstawie analizy ryzyka określanego przez granicznych lekarzy weterynarii.
Przyspieszone zostały prace nad budową nowego drogowego przejścia granicznego Niżankowice-Malhowice, które pierwotnie miało być otwarte w 2025 r. Otwarcie nastąpiło 13 lutego 2023 r.
6 września 2022 r. w Karpaczu podpisane zostało Memorandum o porozumieniu między Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi RP, Ministerstwem Infrastruktury RP oraz Ministerstwem Polityki Rolnej i Żywności Ukrainy i Ministerstwem Infrastruktury Ukrainy w sprawie wspólnego opracowania projektu budowy rurociągu transgranicznego do transportu olejów roślinnych z Ukrainy do Portu Gdańsk. Obecnie opracowywany jest projekt rurociągu przez specjalistyczną firmę.
Ratowanie dziedzictwa Ukrainy
Współpraca Polski i Ukrainy ma miejsce także w obszarze ochrony dziedzictwa kulturowego. Chodzi o jak najszerszą ochronę zabytków przez zniszczeniem i rozkradaniem w czasie działań wojennych, po to, aby mogły wrócić do kraju po jego odbudowie. Stąd, jak wyjaśnia dr hab. Katarzyna Zalasińska, Dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa, Polska rozpoczęła przygotowania do nowych transportów w zakresie dostarczania materiałów służących zabezpieczeniu zbiorów i obiektów zabytkowych oraz ich ochrony przeciwpożarowej.
Ponadto w ramach swoich doświadczeń w walce z przestępczością, przeprowadziła szkolenia dla służb granicznych polskich i ukraińskich dotyczących nielegalnego przemytu dóbr kultury. Podczas toczącej się już od roku wojny zniszczeniu uległa nie tylko infrastruktura wojskowa i cywilna, ale również niezliczona liczba obiektów architektury i budownictwa, z których wiele z nich miało charakter zabytkowy. W związku z tym od wielu miesięcy polscy i ukraińscy specjaliści przygotowują wspólny projekt inwentaryzacji strat obiektów architektury i budownictwa, bazując na najnowszych technologiach i doświadczeniu polskich ekspertów w tym zakresie, zdobytym podczas misji w Iraku i Afganistanie. Wykonanie tej dokumentacji jest pierwszym, niezbędnym krokiem do planowania odbudowy.
- Odbudowa naszego kraju będzie wyzwaniem dla całej społeczności międzynarodowej – mówi Rp.pl ambasador Ukrainy w Polsce Wasyl Zwarycz. - Pracujemy razem z polskim rządem m.in. nad wspólnym memorandum w sprawie odbudowy Ukrainy i jesteśmy już na końcowym etapie przygotowania go do podpisu. Zachęcamy Polskę do jak najszerszego udziału w różnych projektach służących odbudowie – podkreśla ambasador.
