Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej zmieniły regulacje wielu aktów prawnych, w tym kodeksu karnego skarbowego.

Na pozór zmiany są kosmetyczne i dotyczą dostosowania nazewnictwa organów ścigania do tych, które zostały wprowadzone ustawą o Krajowej Administracji Skarbowej. W praktyce, zmiany te mają jednak bardziej donośny skutek – spowodowały m.in. zmianę organów, do których należy złożyć czynny żal.

Zgodnie z założeniami czynnego żalu, nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu.

Organem powołanym do ścigania jest ten organ, który według reguł określających właściwość miejscową i rzeczową zobowiązany jest do prowadzenia postępowania przygotowawczego. Organy postępowania przygotowawczego dzielimy na dwie grupy - finansowe i niefinansowe.

Obecnie finansowymi organami postępowania przygotowawczego są:

- naczelnik urzędu skarbowego, który prowadzi postępowanie m.in. w sprawach o wyłudzenie zwrotu podatku, uchylanie się od opodatkowania, a także o zmianę oznaczenia wyrobu akcyzowego czy też większość czynów przeciwko obowiązkom celnym i organizacji gier hazardowych,

- naczelnik urzędu celno – skarbowego, który jest właściwy m.in. w sprawach o uporczywe niepłacenie podatku czy nieprowadzenie ksiąg oraz

- Szef Krajowej Administracji Skarbowej, który jest właściwy w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe ujawnione w zakresie swojego działania.

Ponadto, postępowanie przygotowawcze mogą prowadzić także niefinansowe organy postepowania przygotowawczego tj.:

- Straż Graniczna, która jest właściwa w sprawach o niektóre przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom akcyzowym i celnym ujawnione w zakresie swojego działania,

- Policja - w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe ujawnione w zakresie swego działania przez Policję,

- Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego – w sprawach o przestępstwa skarbowe ujawnione w zakresie swego działania,

- Żandarmeria Wojskowa – w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe popełnione przez żołnierzy, w zakresie podlegającym właściwości sądów wojskowych,

- Centralne Biuro Antykorupcyjne – w sprawach o przestępstwa skarbowe ujawnione w zakresie swojej właściwości.

Liczba organów ścigania wskazanych w kodeksie karnym skarbowym i często pokrywający się zakres ich właściwości może budzić uzasadnioną niepewność po stronie podatnika, który chce złożyć czynny żal. Ponadto, ostatnie zmiany w katalogu organów ścigania mogą powodować dodatkowe pytania i wątpliwości podatników.

Do kogo zatem składać czynny żal za popełnienie danego przestępstwa lub wykroczenia skarbowego?

Oczywiście najlepiej jest złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego do właściwego organu ścigania, zgodnie z ww. podziałem spraw i właściwością miejscową. Jednak na szczęście, w przypadku złożenia pisma do niewłaściwego organu, ma on obowiązek przesłać pismo właściwemu organowi ścigania. Zatem nawet w przypadku popełnienia przez podatnika błędu w tym zakresie, nie powinien on ponieść negatywnych konsekwencji i czynny żal powinien być skuteczny. Istotne jest jednak, aby żaden organ ścigania w czasie składania czynnego żalu nie posiadał jeszcze udokumentowanej wiadomości o popełnieniu tego czynu.

—Magdalena Chmielewska-Cholewa jest doradcą podatkowym, menedżerem w Zespole Podatków Pośrednich w Dziale Doradztwa Podatkowego EY

—Iga Ohde jest konsultantką w Zespole Podatków Pośrednich w Dziale Doradztwa Podatkowego EY

podstawa prawna: art. 48 pkt 2 lit. c, pkt 6 i pkt 8 ustawy z 16 listopada 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. z 2016 r. poz. 1948)

podstawa prawna: art. 53 § 37 i 38 oraz art. 118, 133 i 134 ustawy z 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 2137 ze zm.)