Sprzedaż udziałów w zakładanych spółkach ze zwolnieniem z VAT

Planuję założenie spółki, której przedmiotem działalności będzie zakładanie innych spółek (spółek komandytowo-akcyjnych, spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółek akcyjnych), a następnie ich sprzedaż – poprzez zbycie udziałów lub akcji – zainteresowanym podmiotom. Czy tego typu działalność podlega opodatkowaniu VAT? Czy założona przeze mnie spółka będzie musiała wystawiać faktury dokumentujące sprzedaż udziałów w założonych spółkach z o.o.?

– pyta czytelniczka.

Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wynika, że sprzedaż udziałów i akcji spółek podlega opodatkowaniu VAT tylko w niektórych przypadkach. Dotyczy to, między innymi, sytuacji, gdy posiadanie akcji lub udziałów w spółkach stanowi bezpośrednie, stałe i konieczne rozszerzenie prowadzenia działalności gospodarczej patrz tabela.

W przedstawionej sytuacji przedmiotem działalności spółki ma być zakładanie w celu odsprzedaży spółek komandytowo-akcyjnych, spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółek akcyjnych (dalej: spółki zakładane). Posiadanie w tych spółkach udziałów i akcji będzie więc istotą działalności spółki, którą zamierza założyć czytelniczka.

Odpłatne świadczenie usług

Prowadzi to do wniosku, że sprzedaż udziałów i akcji w spółkach zakładanych będzie działalnością podlegającą opodatkowaniu VAT (będzie odpłatnym świadczeniem usług podlegającym opodatkowaniu tym podatkiem).

Potwierdzają to organy podatkowe w udzielanych wyjaśnieniach, czego przykładem może być interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 1 października 2014 r. (IBPP2/443-598/14/WN). Czytamy w niej, że „czynność zbycia akcji czy też udziałów w tworzonych spółkach z zyskiem stanowi wykonywanie działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Wnioskodawca wskazał w opisie sprawy, że co prawda nie uczestniczy w zarządzaniu spółkami, których akcje, udziały posiada, jednakże posiadanie i sprzedaż akcji i udziałów stanowi dla wnioskodawcy stałe, bezpośrednie i konieczne rozszerzenie działalności gospodarczej. Powyższe nakazuje więc uznać, że wnioskodawca w tym zakresie działa w charakterze podatnika podatku od towarów i usług".

Nie oznacza to jednak, że od tej sprzedaży zakładana przez czytelniczkę spółka będzie musiała płacić VAT. Należy bowiem zauważyć, że czynności podlegające opodatkowaniu dzielą się na czynności opodatkowane VAT oraz czynności zwolnione od podatku.

Co mówią przepisy

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy o VAT zwalnia się od podatku usługi, w tym także usługi pośrednictwa, których przedmiotem są udziały w spółkach oraz w innych niż spółki podmiotach, jeżeli mają one osobowość prawną (z nieistotnym w omawianej sytuacji wyłączeniem dotyczącym usług przechowywania tych udziałów i zarządzania nimi). Z kolei na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT zwalnia się od podatku usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi (także z nieistotnym w omawianej sytuacji wyłączeniem dotyczącym przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi oraz usług pośrednictwa w tym zakresie).

Na podstawie powyższych przepisów sprzedaż udziałów i akcji przez spółkę zakładaną przez czytelniczkę będzie zwolniona od podatku. W przypadku sprzedaży udziałów w spółkach z o.o. podstawą prawną zwolnienia będzie art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy o VAT, natomiast w przypadku sprzedaży akcji w spółkach komandytowo-akcyjnych oraz spółkach akcyjnych podstawą prawną będzie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT (akcje, w tym akcje w spółkach komandytowo-akcyjnych, są bowiem papierami wartościowymi, a w konsekwencji instrumentami finansowymi, o których mowa w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi).

Potwierdzenie w interpretacjach

Wniosek ten potwierdzają w udzielanych wyjaśnieniach organy podatkowe, czego przykładem może być cytowana już powyżej interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 1 października 2014 r. (IBPP2/443-598/14/WN). W interpretacji tej czytamy, że „zbycie udziałów/akcji posiadanych przez wnioskodawcę w tworzonych spółkach z zyskiem, jako czynność podlegająca opodatkowaniu, korzysta ze zwolnienia od podatku:

- w przypadku udziałów – na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy o VAT,

- w przypadku akcji – na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT".

A zatem sprzedaż udziałów oraz akcji w spółkach zakładanych będzie dla spółki założonej przez czytelniczkę świadczeniem usług podlegających opodatkowaniu VAT, lecz zwolnionych od tego podatku. Spółka nie zapłaci zatem VAT z tytułu tej sprzedaży.

Faktury tylko na żądanie kontrahentów

Sprzedaż zwolniona od podatku musi być dokumentowana fakturami tylko na żądanie nabywców, jeżeli żądanie ich wystawienia zostaje zgłoszone w terminie trzech miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty (zob. art. 106b ust. 2 w zw. z art. 106b ust. 3 pkt 2 ustawy o VAT). Powoduje to, że spółka, którą założy czytelniczka, będzie musiała dokumentować fakturami sprzedaż udziałów oraz akcji tylko na żądanie nabywców tych udziałów i akcji. W pozostałych przypadkach wystawianie faktur dokumentujących tę sprzedaż nie będzie konieczne.

Autor jest doradcą podatkowym

VAT tylko w trzech przypadkach

Sprzedaż udziałów i akcji spółek podlega opodatkowaniu VAT, jeżeli:

1) posiadacz udziałów lub akcji uczestniczy w zarządzaniu spółką (zob. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 20 czerwca 1991 r. w sprawie C-60/90) lub

2) posiadanie akcji lub udziałów w spółkach stanowi bezpośrednie, stałe i konieczne rozszerzenie prowadzenia działalności gospodarczej (zob. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 11 lipca 1996 r. w sprawie C-306/94) lub

3) sprzedaż udziałów lub akcji odbywa się w ramach prowadzonej działalności maklerskiej lub brokerskiej (zob. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 20 czerwca 1996 r. w sprawie C-155/94 oraz z 6 lutego 1997 r. w sprawie C-80/95).