W latach 2006–2010 prowadziłem działalność gospodarczą. Byłem zarejestrowany jako czynny podatnik VAT oraz ewidencjonowałem sprzedaż za pomocą kasy rejestrującej. Od 1 marca 2015 r. zamierzam ponownie podjąć prowadzenie działalności gospodarczej. Czy muszę zarejestro wać się jako podatnik VAT i już od samego początku stosować kasę fiskalną? – pyta czytelnik.
Odpowiedź należy rozpocząć od wyjaśnienia, że każda osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą jest podatnikiem VAT. Nie każda osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą jest natomiast obowiązana do zarejestrowania się jako podatnik VAT. Obowiązku takiego nie mają między innymi osoby fizyczne, u których sprzedaż jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 lub 9 ustawy o VAT (zob. art. 96 ust. 3 ustawy o VAT) >patrz ramka.
Kogo dotyczy zwolnienie podmiotowe z VAT
Na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez:
1) podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150 000 zł (zob. art. 113 ust. 1 ustawy o VAT),
2) podatników rozpoczynających w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu, jeżeli przewidywana przez nich wartość sprzedaży nie przekracza, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, 150 000 zł (zob. art. 113 ust. 9 ustawy o VAT).
Pojawia się pytanie, czy osoby fizyczne, które w przeszłości zlikwidowały działalność gospodarczą, ponownie rozpoczynając prowadzenie działalności gospodarczej mogą korzystać z pierwszego albo z drugiego ze wskazanych w ramce zwolnień.
Kto może korzystać ze zwolnień
Odpowiedzi na to pytanie udzielił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 5 czerwca 2012 r. (I FSK 1398/11). W orzeczeniu tym czytamy: „osobą rozpoczynającą wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu w trakcie roku podatkowego jest ten, kto nie wykonywał tych czynności w poprzednim roku podatkowym (art. 113 ust. 9 w zw. z ust. 1 ustawy o VAT)". Oznacza to, że ponownie rozpoczynając w 2015 r. działalność gospodarczą, może pan skorzystać ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 113 ust. 9 ustawy o VAT. Warunkiem skorzystania ze zwolnienia (a w konsekwencji wyłączenia z obowiązku rejestracji jako podatnik VAT) będzie, aby przewidywana przez pana wartość sprzedaży, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w 2015 r., nie przekraczała 150 000 zł.
Jednocześnie należy wyjaśnić, że na potrzeby przepisów określających zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania przyjmuje się, że osoba fizyczna ponownie rozpoczynająca działalność gospodarczą jest podatnikiem kontynuującym uprzednio prowadzoną działalność gospodarczą (zob. przykładowo interpretację Izby Skarbowej w Katowicach z 20 lutego 2009 r., IBPP4/443-192/08/EJ, czy wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 3 listopada 2010 r., I FSK 1277/10).
Jeszcze w 2014 roku wszystko było jasne...
Do końca 2014 r. powodowało to, że podatnicy, którzy w trakcie zlikwidowanej później działalności gospodarczej stali się obowiązani do stosowania kas rejestrujących, nie mogli w związku z ponownie rozpoczynaną działalnością gospodarczą korzystać ze zwolnienia podmiotowego z obowiązku ewidencjonowania przysługującego ze względu na kwotę obrotu realizowanego na rzecz osób prywatnych. Obowiązujące wówczas rozporządzenia określające zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania wyłączały bowiem stosowanie tego zwolnienia wobec podatników, którzy w przeszłości utracili prawo do tego zwolnienia (zob. przykładowo § 7 ust. 5 rozporządzenia ministra finansów w sprawie zwolnień z obowiązku ewidencjonowania obowiązującego w latach 2013–2014).
...ale przepisy się zmieniły
Należy jednak zauważyć, że obowiązujące od 1 stycznia 2015 r. rozporządzenie ministra finansów z 4 listopada 2014 r. w sprawie zwolnień z obowiązku ewidencjonowania nie zawiera takiego przepisu. Jest w nim jedynie regulacja stanowiąca, że zwolnienia, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 1 tego rozporządzenia (tj. zwolnienia podmiotowego z obowiązku ewidencjonowania przysługującego ze względu na kwotę obrotu realizowanego na rzecz osób prywatnych), nie stosuje się do podatników, którzy w poprzednim roku podatkowym byli obowiązani do ewidencjonowania lub przestali spełniać warunki do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania (zob. § 3 ust. 2 obecnego rozporządzenia w sprawie zwolnień z obowiązku ewidencjonowania).
Zmianę tę z jednej strony można interpretować jako zgodę ministra finansów na powrót do korzystania ze zwolnienia podmiotowego z obowiązku ewidencjonowania przysługującego ze względu na kwotę obrotu realizowanego na rzecz osób prywatnych przez podatników, o których mowa. Przyjęcie takiego stanowiska byłoby jednak bardzo ryzykowne. W grę bowiem wchodzi również przyjęcie, iż brak wskazanego przepisu wynika z tego, że był on w istocie zbędny. W świetle stanowiska, że na potrzeby przepisów określających zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania osoby fizyczne ponownie rozpoczynające działalność gospodarczą są podatnikami kontynuującymi uprzednio prowadzoną działalność gospodarczą, możliwe jest bowiem uznanie, że osoby te są podatnikami, którzy w poprzednim roku podatkowym byli obowiązani do ewidencjonowania.
Lepiej jednak kupić i używać
Zdecydowanie bezpieczniej byłoby, aby kasę rejestrującą posiadał pan od dnia, w którym wystąpi u pana pierwsza sprzedaż na rzecz osoby prywatnej (osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej lub rolnika ryczałtowego), która sprzedaż nie będzie przedmiotowo zwolniona z obowiązku ewidencjonowania.
Za wnioskiem takim przemawia również to, że zgodnie z dotychczas obowiązującymi przepisami organy podatkowe wymagały w tego typu przypadkach stosowania kas rejestrujących od początku, a sądy administracyjne prawidłowość tego stanowiska potwierdzały. Jak orzekł w podobnej sprawie (chodziło o podatniczkę, która zlikwidowała działalność w 2001 r. i ponownie ją rozpoczęła w 2006 r.) Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 3 listopada 2010 r. (I FSK 1277/10), „podatnik ponownie rozpoczynający działalność gospodarczą w tej samej formie jest faktycznie podmiotem kontynuującym uprzednio prowadzoną działalność gospodarczą. W tym stanie rzeczy organy słusznie uznały, że brak było podstaw do skorzystania przez podatniczkę ze zwolnienia z obowiązku prowadzenia ewidencji za pomocą kasy rejestrującej po ponownym rozpoczęciu działalności gospodarczej, skoro uprawnienie to utraciła już wcześniej".
Autor jest doradcą podatkowym
