Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT ze zwolnienia korzystają usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, oraz dostawa towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, świadczone na rzecz zakładów opieki zdrowotnej na ich terenie.
Kilka warunków do spełnienia
Regulacja ta weszła w życie od 1 kwietnia 2011. Przepisy przejściowe dają jednak prawo do korzystania z tego zwolnienia także przez pierwszy kwartał 2011.
Wskazany przepis obejmuje zwolnieniem niektóre usługi outsourcingowe świadczone na rzecz zakładów opieki zdrowotnej. Zwolnienie przysługuje jednak tylko po spełnieniu kilku warunków.
Po pierwsze, objęte są nim usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia.
Po drugie, dotyczy tylko usług nabywanych przez zakłady opieki zdrowotnej. Jeśli nabywcą jest inny podmiot, to zwolnienie nie przysługuje.
Po trzecie, usługa ma być świadczona (faktycznie wykonywana) na terenie zakładu opieki zdrowotnej. Uznać przy tym należy, że zwolnienie przysługuje, jeśli dane usługi są wykonywane na rzecz danego zakładu opieki zdrowotnej na terenie tego właśnie zakładu (a nie jakiegokolwiek innego).
Zwolnieniem są objęte przede wszystkim usługi tego rodzaju w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia. Ze zwolnienia korzystają także dostawa towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami w zakresie ochrony zdrowia związane.
Ten sam świadczeniodawca
Podkreślić jednak należy, że te usługi dodatkowe bądź dostawy towarów mają być wykonywane przez ten sam podmiot, który świadczy usługę podstawową w zakresie opieki medycznej. Warunek ten wynika z obowiązującego od 1 kwietnia tego roku art. 43 ust. 17a ustawy o VAT.
Kto nie skorzysta
Ze zwolnienia nie korzystają więc podmioty świadczące tylko usługi dodatkowe (związane z usługami opieki medycznej). Jednym z jego warunków jest bowiem wykonywanie przez usługodawcę usług związanych z ochroną zdrowia.
Oznacza to, że np. firma wykonująca dla zakładu opieki zdrowotnej tylko usługi sprzątania z tego zwolnienia nie skorzysta. Zwolnienie przysługiwałoby jej wtedy, gdyby wykonywała na rzecz ZOZ jeszcze jakieś inne usługi medyczne (z zakresu ochrony zdrowia).
Dlatego trudno w praktyce znaleźć sytuacje, kiedy będzie ono przysługiwało. Kontrowersyjny jest nawet wskazany w wyjaśnieniach Ministerstwa Finansów przykład usług salowych. Można bowiem mieć wątpliwości, czy są to usługi z zakresu opieki medycznej.
Usługi salowych zwolnione z podatku
Zgodnie z obowiązującym od 1 stycznia 2011 art. 43 ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT zwolnione z tego podatku są usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, oraz dostawa towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, świadczone na rzecz zakładów opieki zdrowotnej na ich terenie. Czytelnicy pytali, jak rozumieć ostatnią część tego przepisu?
Czy to znaczy, że np. wykonana przez zewnętrzną firmę usługa pralnicza dla szpitala w jego budynku jest zwolniona, a taka sama usługa świadczona w pralni, która nie mieści się w budynkach szpitalnych, będzie obciążona VAT?
Problem jeszcze bardziej skomplikował się od 1 kwietnia tego roku. Wtedy wszedł bowiem z życie art. 43 ust. 17a ustawy o VAT. Przepis ten mówi, że zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 18a, 23, 26, 28, 29 i 33 lit. a, mają zastosowanie do dostawy towarów lub świadczenia usług ściśle związanych z usługami podstawowymi, dokonywanych przez podmioty świadczące usługi podstawowe. Pojawiają się więc pytania. Po pierwsze, czy np. firma wykonująca tylko usługi pralnicze (nawet na terenie szpitala) nie skorzysta ze zwolnienia ze względu na art. 43 ust. 17a ustawy o VAT? A jeśli rzeczywiście wyklucza on w takich sytuacjach zwolnienie, to czy w praktyce istnieją sytuacje, kiedy usługi ściśle z związane z usługami w zakresie opieki medycznej nie będą obciążone VAT? Zadaliśmy je Ministerstwu Finansów.
Wyjaśniło ono, że podstawą do wprowadzenia zmian w zakresie stosowania zwolnienia od podatku w odniesieniu do usług opieki medycznej (świadczonej w szpitalach) był art. 132 ust. 1 lit. b dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej oraz orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE.
Zgodnie z tym przepisem państwa członkowskie zwalniają od podatku opiekę szpitalną i medyczną oraz ściśle z nimi związane czynności podejmowane przez podmioty prawa publicznego lub, na warunkach socjalnych porównywalnych do stosowanych w odniesieniu do instytucji prawa publicznego, przez szpitale, ośrodki medyczne i diagnostyczne oraz inne odpowiednio uznane placówki o podobnym charakterze.
MF podkreśla, że już z literalnego brzmienia tego przepisu wynika jednoznacznie, że zwolnieniu mogą podlegać wyłącznie te usługi, które są świadczone przez podmioty prawa publicznego lub inne odpowiednio uznane placówki o podobnym charakterze. Dotyczy to zarówno usługi głównej, jak i usług ściśle z nią związanych. Co za tym idzie, usługa pralnicza, wykonana dla szpitala przez firmę zewnętrzną (pralnię), nie będzie zwolniona od podatku od towarów i usług – niezależnie od tego czy wykonana będzie na terenie szpitala czy poza nim.
MF wyjaśniło, że zakres zwolnienia określony w art. 43 ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT został „wprowadzony w trakcie prac nad nowelizacją ustawy o podatku od towarów i usług z inicjatywy poselskiej (ustawa z 18 marca 2011 o zmianie ustawy o podatku od towarów usług oraz ustawy Prawo o miarach – DzU nr 64, poz. 332).
Ratio legis wprowadzenia tego przepisu było objęcie zwolnieniem od podatku VAT nabywanych przez zakłady opieki zdrowotnej usług z zakresu opieki medycznej od podmiotów nieposiadających statusu zakładu opieki zdrowotnej – czyli np. usługi przy łóżku chorego – usługi salowych. Wykonywanie tego typu usługi bywa bowiem zlecane przez zakłady opieki zdrowotnej podmiotom zewnętrznym".
kpt.
Warto odwołać się choćby do art. 3 i 4 ustawy z 30 sierpnia 1991 o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jedn. DzU z 2007 r. nr 14, poz. 89).
Zgodnie z nimi świadczeniem zdrowotnym są działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania, w szczególności związane z:
- badaniem i poradą lekarską,
- leczeniem,
- badaniem i terapią psychologiczną,
- rehabilitacją leczniczą,
- opieką nad kobietą ciężarną i jej płodem, porodem, połogiem oraz nad noworodkiem,
- opieką nad zdrowym dzieckiem,
- badaniem diagnostycznym, w tym z analityką medyczną,
- pielęgnacją chorych,
- pielęgnacją niepełnosprawnych i opieką nad nimi,
- opieką paliatywno-hospicyjną,
- orzekaniem i opiniowaniem o stanie zdrowia,
- zapobieganiem powstawaniu urazów i chorób poprzez działania profilaktyczne oraz szczepienia ochronne,
- czynnościami technicznymi z zakresu protetyki i ortodoncji,
- czynnościami z zakresu zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze.
Świadczenia zdrowotne mogą być udzielane przez zakłady opieki zdrowotnej oraz przez osoby fizyczne wykonujące zawód medyczny lub przez grupową praktykę lekarską, grupową praktykę pielęgniarek, położnych na zasadach określonych w odrębnych przepisach.
Czynności salowych, aczkolwiek niezbędne i konieczne w szpitalach, same w sobie nie są świadczeniami zdrowotnymi. Utrzymywanie czystości w pomieszczeniach szpitalnych nie jest świadczeniem zdrowotnym.
Autor jest doktorem nauk prawnych, wspólnikiem w EOL kancelaria doradztwa podatkowego
Czytaj też:
Zobacz więcej
» Podatki i księgi » VAT » Co i jak podlega opodatkowaniu » Usługi medyczne i dentystyczne
» Podatki i księgi » VAT » Zwolnienia z VAT » Zwolnienia przedmiotowe z VAT
Zobacz cały poradnik:
