Na mój rachunek bankowy 30 kwietnia wpłynęła zaliczka od odbiorcy wyrobów. Fakturę wystawiłem 5 maja, towary wydam pod koniec miesiąca. Kiedy wykazać te zdarzenia w ewidencji VAT i w podatkowej księdze przychodów i rozchodów?
– pyta czytelnik Dobrej Firmy.
W tym wypadku podatnik będzie musiał rozliczyć się w różnych miesiącach. Tak wynika z przepisów mówiących o momencie powstania obowiązku podatkowego w VAT i podatku dochodowym.
Zgodnie z zasadą ogólną z ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi. Jeżeli te czynności powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w siódmym dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.
Jednak w przypadku otrzymania zaliczki moment powstania obowiązku podatkowego określony został w sposób szczególny w art. 19 ust. 11 ustawy o VAT. Przepis ten stanowi, że jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części. O możliwości „przesunięcia” powstania obowiązku w związku z wystawianiem faktury w ustawie o VAT nie ma ani słowa.
O tym, kiedy przy otrzymaniu zaliczki należy wystawić fakturę, mówi rozporządzenie ministra finansów z 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (DzU nr 95, poz. 798 ze zm.). W § 14 zapisano, że jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część lub całość należności, w szczególności przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, fakturę wystawia się nie później niż siódmego dnia od dnia, w którym otrzymano część lub całość należności od nabywcy. Fakturę wystawia się również nie później niż siódmego dnia od dnia, w którym pobrano przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi każdą kolejną część należności (zaliczkę, przedpłatę, zadatek lub ratę).
Rozporządzenie w żaden sposób nie zmienia i nie wyznacza momentu powstania obowiązku podatkowego. Dotyczy jedynie techniki wystawiania faktur w przypadku otrzymania zaliczki. Jedynym więc wyznacznikiem momentu powstania obowiązku podatkowego w tym wypadku jest zapis w ustawie. Skoro tak, to obowiązek ten powstaje w dniu wpływu na rachunek bankowy kwoty zaliczki. W omawianym przykładzie jest to 30 kwietnia. Mimo więc wystawienia faktury w maju, otrzymaną zaliczkę należy uwzględnić w ewidencji VAT i deklaracji za kwiecień.
Natomiast z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT) wynika, że zaliczka otrzymana na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych, nie powoduje powstania przychodu z działalności gospodarczej. Mówi o tym art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy o PIT. Zaliczka może być wpisana do podatkowej księgi przychodów i rozchodów, ale jedynie informacyjnie w kolumnie 16 (uwagi). Obowiązek podatkowy w podatku dochodowym powstanie w omawianym przypadku z chwilą wydania kontrahentowi wyrobów, nie później niż w dniu wystawienia faktury ostatecznej, o której mowa w § 14 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego do ustawy o VAT z 25 maja 2005 r.
Otrzymana przez podatnika w kwietniu zaliczka zwiększa więc jedynie jego obrót i podatek należny VAT w rozliczeniu za ten miesiąc.
Autor jest doradcą podatkowym w kancelarii Tax s.c. w Lublinie
