Kłopotów nie było, gdy obowiązywała ustawa z 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym. Jej przepisy zmieniły się w 2004 r. (zaczęła wtedy obowiązywać nowa ustawa o VAT). Miało to określone skutki. Zmieniła się bowiem sytuacja firm prowadzących działalność w zakresie organizacji targów i imprez wystawienniczych.
Ustawa z 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym nie określała miejsca świadczenia usług (z pewnymi wyjątkami). Organy podatkowe twierdziły wtedy, że opodatkowane w Polsce są usługi fizycznie wykonane na terytorium naszego kraju.
Targi lub wystawy organizowane w Polsce podlegały zatem opodatkowaniu 22-proc. stawką VAT, a podobne imprezy organizowane poza jej granicami były wyłączone spod zakresu obowiązywania ustawy. Zgodnie z rozporządzeniem z 22 marca 2002 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym wynajem powierzchni wystawienniczej, w związku ze świadczeniem usług związanych z organizacją wystaw i targów na rzecz nierezydentów, niebędących zarejestrowanymi w Polsce podatnikami VAT, był opodatkowany obniżoną stawką 0 proc. Zastosowanie tej stawki eliminowało po stronie zagranicznego nabywcy usług dodatkowy koszt imprezy w postaci 22 proc. VAT.
Od momentu wejścia w życie ustawy o VAT z 2004 r. przestała obowiązywać stawka 0 proc. dla wynajmu powierzchni wystawienniczej na rzecz podmiotów zagranicznych. Jednocześnie ustawa wprowadziła przepisy definiujące miejsce świadczenia usług. Są one jednak źródłem licznych wątpliwości co do tego, jak określić miejsce świadczenia przy usługach polegających na organizacji wystaw i targów. Trudność we właściwym zakwalifikowaniu usługi polega na tym, że często ma ona charakter kompleksowy i obejmuje, poza udostępnieniem powierzchni wystawienniczej, dodatkowe czynności (m.in. zabudowę stoiska wystawienniczego, doprowadzenie mediów, rozreklamowanie imprezy, zapewnienie kateringu i obsługi stoiska, druk materiałów informacyjnych itp.).
Ten złożony charakter sprawiał, że nie było jasne, do której kategorii usług wymienionych w art. 27 ustawy o VAT trzeba je zakwalifikować. Podatnicy, występując z pytaniami do urzędów skarbowych, na ogół przyjmowali, że usługa:
- ma charakter usługi reklamowej, a więc do ustalenia miejsca świadczenia znajduje zastosowanie art. 27 ust. 4 pkt 2 ustawy o VAT,
- dotyczy nieruchomości, a więc do ustalenia miejsca świadczenia znajduje zastosowanie art. 27 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT,
- nie jest opodatkowana na zasadach szczególnych i tym samym miejsce jej świadczenia trzeba ustalić zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy o VAT.
Jeśli przyjmiemy, że usługi organizacji targów i wystaw są usługami reklamowymi, do ustalenia miejsca ich świadczenia znajdzie zastosowanie art. 27 ust. 3 ustawy o VAT. Przepis ten mówi, że w przypadku usług świadczonych na rzecz:
- osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, posiadających siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium państwa trzeciego, lub
- podatników mających siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Wspólnoty, ale w kraju innym niż kraj świadczącego usługę
– miejscem świadczenia tych usług jest miejsce, gdzie nabywca usługi posiada siedzibę, stałe miejsce prowadzenia działalności, dla którego dana usługa jest świadczona, a w razie braku stałego miejsca prowadzenia działalności – stały adres lub miejsce zamieszkania.
Jeśli przyjmujemy, że usługi organizacji targów i wystaw są usługami związanymi z nieruchomościami, miejscem ich świadczenia będzie miejsce położenia nieruchomości. Przyjęcie trzeciej interpretacji prowadzi do wniosku, że miejscem świadczenia usług polegających na organizacji targów i wystaw jest miejsce, gdzie świadczący usługę posiada siedzibę, a w przypadku posiadania stałego miejsca prowadzenia działalności, z którego świadczy usługi – miejsce, gdzie świadczący usługę posiada stałe miejsce prowadzenia działalności; w razie braku takiej siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności – miejsce stałego zamieszkania.
Organy podatkowe nie mają wątpliwości. Twierdzą zgodnie, że usługi organizacji wystaw i targów, mimo ich złożonego charakteru, należy kwalifikować jako związane z nieruchomościami. Wynika tak m.in. z interpretacji [b]Izby Skarbowej w Katowicach z 12 lutego 2008 r. (IBPP2/443-280/07/WN/ KAN -2070/11/07 > patrz ramka) oraz Izby Skarbowej w Warszawie z 11 sierpnia 2006 r. (1401/VO/4407/14-153/05/ HT)[/b].
Podobne stanowiska zajmowały również m.in. [b]Pierwszy Wielkopolski Urząd Skarbowy w Poznaniu w interpretacji z 22 czerwca 2007 r. (ZP/443-53/ 1/07), Urząd Skarbowy w Nysie (interpretacja z 12 lutego 2007 r., PP/443-45/06/HM), a także Pierwszy Śląski Urząd Skarbowy w Sosnowcu (interpretacja z 1 marca 2006 r., PSUS/PP OIO/ 443/440-1/05/ŁG) i Urząd Skarbowy Kraków-Krowodrza (pismo z 8 marca 2005 r., PP1-443/8/ 05)[/b].
O ile stanowisko fiskusa dotyczące miejsca świadczenia usług polegających na wynajmie powierzchni wystawienniczej wydaje się ugruntowane, o tyle wciąż niejasne jest, jak zakwalifikować usługi ograniczające się do przygotowania (montażu i zabudowy) stoisk wystawienniczych.
Organy podatkowe nie mogą się zdecydować. Część twierdzi, że w takim wypadku miejsce świadczenia usług należy określać zgodnie z zasadą ogólną określoną w art. 27 ust. 1 ustawy o VAT (tak np. [b]Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 17 grudnia 2007 r., ILPP2/443-28/07-2/ ISN[/b]).
Inne traktują takie czynności jako usługi na rzeczowym majątku ruchomym, gdzie miejscem świadczenia jest miejsce faktycznego wykonania usługi (tak np. ta sama izba skarbowa [b]w interpretacji z 27 listopada 2007 r., ILPP2/443-20/07-2/IM[/b]).
Jest też grupa organów podatkowych, które przyjmują, że zabudowa i montaż stoiska na targach stanowi usługę związaną z nieruchomościami (tak np. [b]Pierwszy Urząd Skarbowy Łódź-Górna w interpretacji z 21 maja 2007 r., III/443-6/07MC[/b]). Naszym zdaniem na aprobatę zasługuje pierwszy z wymienionych poglądów (zgodnie z nim miejsce świadczenia usług powinniśmy określać w myśl art. 27 ust. 1 ustawy o VAT).
Przyjęcie, że usługi polegające na wynajmie powierzchni wystawienniczej i organizacji targów są usługami związanymi z nieruchomościami, ma również znaczenie dla określania momentu powstania obowiązku podatkowego. Zakładając, że głównym składnikiem usługi jest wynajem powierzchni wystawienniczej, organy podatkowe konsekwentnie twierdzą, iż obowiązek podatkowy w tym wypadku powstaje zgodnie z art. 19 ust. 13 pkt 4 ustawy o VAT, a więc w momencie otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż z upływem terminu płatności określonego w umowie lub fakturze.
Zgodnie z art. 19 ust. 15 ustawy otrzymanie części zapłaty (ceny) powoduje powstanie obowiązku podatkowego w tej części. Wynika tak m.in. z [b]interpretacji Drugiego Urzędu Skarbowego w Kielcach (z 25 kwietnia 2005 r., OG-005/30/PP-2/443/13/ 05) oraz Pierwszego Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego w Poznaniu (z 22 czerwca 2007 r., ZP/443-53/1/07). [/b]
[ramka][b]Świadczenia kompleksowe[/b]
„W przypadku świadczenia usług podstawowe znaczenie dla prawidłowego rozliczenia podatku (...) ma określenie miejsca świadczenia danej usługi. Zgodnie z ogólną zasadą zawartą w art. 27 ust. 1 w przypadku świadczenia usług miejscem świadczenia jest miejsce, gdzie świadczący usługę posiada siedzibę, a w przypadku posiadania stałego miejsca prowadzenia działalności, z którego świadczy usługi – miejsce, gdzie świadczący usługę posiada stałe miejsce prowadzenia działalności; w przypadku braku takiej siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności – miejsce stałego zamieszkania. Od powyższej zasady przewidziano jednak szereg odstępstw, w zależności od rodzaju wykonywanej usługi. Takim odstępstwem jest m.in. przyjęcie, zgodnie z art. 27 ust. 2 pkt 1, iż w przypadku świadczenia usług związanych z nieruchomościami, w tym usług świadczonych przez rzeczoznawców majątkowych i pośredników w obrocie nieruchomościami oraz usług przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego – miejscem świadczenia usług jest miejsce położenia nieruchomości. (…) Wyjątek określony w art. 27 ust. 2 pkt 1 ma zastosowanie w przypadku, gdy świadczona usługa ma charakter usługi kompleksowej i obejmuje swoim zakresem wynajem powierzchni wystawienniczej. Kompleksowość usługi oznacza bowiem, że obejmuje ona swoim zakresem usługę główną, tj. w przedmiotowej sprawie wynajem powierzchni wystawienniczej, a także pewne usługi powiązane – w przedmiotowej sprawie powiązane z wynajmem tej powierzchni.
Wynajem powierzchni wystawienniczej polega na udostępnieniu rzeczy – części powierzchni nieruchomości, na terenie której mają odbyć się międzynarodowe targi. Wynajem powierzchni wystawienniczej w świetle ww. przepisu jest usługą związaną z nieruchomością. W takich właśnie okolicznościach, w celu określenia miejsca świadczenia, usługi dodatkowe mogą być traktowane jako usługi związane z usługą główną. Oznacza to, iż miejscem świadczenia ww. usług jest miejsce położenia nieruchomości, bez względu na rzecz jakiego podmiotu gospodarczego będą świadczone” – [b]interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 12 lutego 2008 r. (IBPP2/443-280/07/WN/KAN-2070/11/07)[/b]. [/ramka]
[i]Autorzy są doradcami podatkowymi w J.Pustuł, M.Przywara Doradztwo Podatkowe[/i]