- Małżonkowie posiadają nieruchomość (lokal użytkowy) należącą do ich majątku wspólnego. Żadne z małżonków nie ma zarejestrowanej działalności gospodarczej. Planują wynająć nieruchomość osobie trzeciej w ramach tzw. najmu prywatnego. Umowa najmu zostanie podpisana tylko przez męża. Czy z tytułu umowy najmu lub dzierżawy podpisanej przez męża żona osiąga obrót opodatkowany VAT? – pyta czytelnik.

Opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju (zob. art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT). Przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie jest dostawą towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT (zob. art. 8 ust. 1 in principio ustawy o VAT). Umowy najmu nieruchomości w rozumieniu przepisów o VAT są usługami.

Należy jednak pamiętać, że dana czynność podlega opodatkowaniu, jeżeli jest wykonana przez osobę działającą w charakterze podatnika VAT.

Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności (art. 15 ust. 1 ustawy o VAT).

Najem to usługa

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ustawy o VAT).

Definicję umowy najmu zawiera art. 659 § 1 kodeksu cywilnego. Na jej podstawie wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Najem jest umową dwustronnie obowiązującą i wzajemną - odpowiednikiem świadczenia wynajmującego, polegającego na oddaniu rzeczy do używania, jest świadczenie najemcy, polegające na płaceniu umówionego czynszu. Najem jako usługa wypełnia więc określoną w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT definicję działalności gospodarczej, jeżeli wykonywana jest w sposób ciągły dla celów zarobkowych (zawierane umowy najmu mają zazwyczaj długotrwały charakter, a uzyskiwane korzyści z tego tytułu są w zasadzie stałe), bez względu na to, czy najem będzie prowadzony w działalności gospodarczej, czy jako odrębne źródło przychodu w rozumieniu ustawy o PIT. Oznacza to, że najem lokalu jest odpłatnym świadczeniem usług i podlega opodatkowaniu VAT.

Małżeństwo (małżonkowie) nie należy do żadnej kategorii podmiotów wymienionych w art. 15 ust. 1 ustawy o VAT.

Kto wykonał czynność

Organy podatkowe przyjmują, że podatnikiem VAT jest ten z małżonków, który wykonał czynność podlegającą opodatkowaniu. Wobec tego podmiot świadczący usługę najmu będzie podatnikiem podatku od towarów i usług wówczas, gdy najem ten będzie wykonywał we własnym imieniu i na własny rachunek. Jeżeli przedmiotem najmu jest rzecz stanowiąca majątek wspólny małżonków, to podatnikiem VAT, w okolicznościach wskazanych w art. 15 ustawy o VAT, będzie ten małżonek, który wykonał czynność podlegającą opodatkowaniu, czyli ten, który prowadzi wynajem we własnym imieniu (jest stroną czynności prawnej). Natomiast jeżeli małżonkowie wykonali czynność wspólnie, to każdy z nich z osobna jest podatnikiem VAT (interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 31 października 2016 r., 1462-IPPP2.4512.762. 2016.1.MAO; interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 26 listopada 2015 r., IPPP2/4512-971/15-2/IŻ; interpretacja Izby Skarbowej w Łodzi z 18 listopada 2013 r., IPTPP2/443-665/13-6/PR).

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że to mąż zawrze (podpisze) umowę najmu nieruchomości stanowiącej majątek wspólny małżonków. Skoro umowa najmu będzie zawarta przez męża, to podatnikiem VAT z tytułu tej umowy będzie mąż. Zatem z tytułu zawartej umowy najmu żona nie będzie uzyskiwała obrotu podlegającego opodatkowaniu VAT.

Autor jest doradcą podatkowym

podstawa prawna: ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 710 ze zm.)

podstawa prawna: ustawa z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 380 ze zm.)

podstawa prawna: ustawa z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 2082 ze zm.)

Na czym polega wspólność ustawowa

Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków (art. 31 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Istotą wspólności majątkowej małżeńskiej, zarówno ustawowej, jak i umownej, jest to, że każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (bezudziałowej).

Oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny (art. 36 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy poniższe stanowią inaczej. Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku (art. 36 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym (art. 43 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).