Informacje o sytuacji majątkowej podatników pozyskiwane są przez organy podatkowe z szerokiego katalogu źródeł i nierzadko są przyczyną zainicjowania wobec podatnika postępowania, które kończy się wydaniem decyzji ustalającej podatek w wysokości 75 proc.

Jednym z najważniejszych źródeł informacji dla urzędu skarbowego są sami podatnicy, którzy są zobowiązani do informowania o czynnościach podlegających opodatkowaniu. Informacje te dotyczą zarówno osiągniętego dochodu (i są przekazywane w deklaracjach PIT), jak również poniesionych wydatków. Te są ujawniane w deklaracjach podatkowych od czynności cywilnoprawnych, w których podatnik informuje, np. o wartości nabytego pojazdu. Już tak podstawowe informacje pozwalają urzędnikom na weryfikację, czy poniesione wydatki znajdują pokrycie w majątku podatnika.

Kopalnia wiedzy

Do ujawnienia informacji o sytuacji majątkowej podatnika dochodzi również w trakcie postępowań dotyczących udzielenia ulgi w spłacie zaległości podatkowych. Aby uzyskać możliwość ratalnej spłaty zaległości, podatnik musi złożyć oświadczenie, w którym wykaże osiągane dochody i wydatki ponoszone na utrzymanie siebie i rodziny.

Źródłem informacji o ponoszonych przez podatnika wydatkach są również notariusze. Mają oni obowiązek informować administrację podatkową o zdarzeniach prawnych, które mogą spowodować powstanie zobowiązania podatkowego. Przykładem takiego zdarzenia jest nabycie mieszkania, które wiąże się z obowiązkiem przekazania do urzędu pobranego podatku od czynności cywilnoprawnych, wraz z aktem notarialnym dokumentującym sprzedaż nieruchomości.

Co ujawniają banki

Do przekazywania informacji organom administracji podatkowej zobligowane są również banki. W toku prowadzonego postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej urząd, po spełnieniu przesłanek przewidzianych w ordynacji podatkowej, może zwrócić się do banku z wnioskiem o udostępnienie informacji, m.in. o posiadanych rachunkach bankowych i oszczędnościowych, a także o obrotach i stanach finansowych. Informacje takie pozwalają dokładnie zweryfikować wartość oszczędności zgromadzonych na rachunku i ich pochodzenie, jak również wydatków, które podatnik ponosił za pośrednictwem banku.

Obowiązek udostępniania informacji objętych tajemnicą bankową nakłada na instytucje finansowe również ustawa z 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Artykuł 8 ust. 1 tej ustawy przewiduje, że banki mają obowiązek przekazywać Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej informacje o wszystkich transakcjach, których wartość przekracza 15 tys. euro. Informacje te GIIG może następnie udostępnić na uzasadniony wniosek organom kontroli skarbowej, które wykorzystają je np. w postępowaniach dotyczących dochodów nieujawnionych.

Zakup drogiego samochodu i domu

Do przekazywania informacji podatkowych zobowiązane są również niektóre organy administracji publicznej, np. urzędy rejestrujące pojazdy. Przekazują one do urzędu skarbowego informacje o zarejestrowanych i wyrejestrowanych pojazdach, obejmujące swoim zakresem m.in. dane personalne zbywcy oraz markę, typ i model, rok produkcji, numer rejestracyjny, numer identyfikacyjny VIN lub numer nadwozia (podwozia) i pojemność silnika pojazdu. Organy rejestrujące pojazdy nie są zobligowane do przekazywania informacji o cenie pojazdu. Nie ulega jednak wątpliwości, że pozostałe dane pozwalają na określenie orientacyjnej wartości środka transportu, co może stanowić sygnał dla organu podatkowego o wydatku, który nie znajduje pokrycia w majątku nabywcy, możliwym do zgromadzenia.

Do przekazywania informacji są zobligowane również organy administracji architektoniczno-budowlanej, które przekazują właściwym urzędom podatkowym kopie wydawanych przez siebie decyzji o pozwoleniu na budowę. Informacja o planowanej budowie domu może być podstawą do weryfikacji, czy podatnik mógł zaoszczędzić pieniądze na nabycie nieruchomości i  inwestycję budowlaną.

Sprawniejsze działania skarbówki

Proces gromadzenia informacji podatkowych z roku na rok staje się coraz bardziej zaawansowany. 15 czerwca br. minister finansów podpisał akt założycielski spółki powołanej do celów informatyzacji służb skarbowych. Spółka będzie działać pod nazwą Aplikacje Krytyczne sp. z o.o. i zajmie się przygotowaniem aplikacji teleinformatycznych, które gromadząc dane podatnika zwiększą efektywność działania administracji skarbowej. Aplikacje mają pomóc, przede wszystkim, w identyfikacji podatników uczestniczących w wyłudzeniach VAT, jednak nie można wykluczyć, że weryfikowane będą również dane o potencjalnych stronach postępowań dotyczących dochodów nieujawnionych.

Ponadto, trwają prace nad wdrożeniem w ramach sytemu e-podatki platformy Gentax, która zastąpi wykorzystywany obecnie system Poltax. Gentax połączy w sobie wszystkie bazy danych administracji podatkowej i umożliwi szybszą wymianę informacji pomiędzy urzędami. Planowane zmiany z pewnością przyspieszą sprawność działania administracji podatkowej, pozwalając na łatwiejszą weryfikację podatników, w tym również potencjalnych stron postępowań dotyczących dochodów nieujawnionych.

—Kacper Sołoniewicz, doradca podatkowy w Kancelarii Prawno-Podatkowej Mariański Group