(Nie)obecność biegłych w postępowaniu podatkowym

W dyskusjach nad zmianami w prawie podatkowym i kształtem przyszłych regulacji, w tym przede wszystkim ordynacji podatkowej, nie może zabraknąć refleksji nad instytucją biegłego: jego pozycji w postępowaniu podatkowym, charakteru i mocy jego opinii czy też obowiązku/prawa do korzystania z tego środka dowodowego przez organy podatkowe i podatników.

W kwietniu 2014 r. opublikowany został raport „Biegli sądowi w Polsce" autorstwa B. Grabowskiej, A. Pietryki i M. Wolnego. Celem tego raportu, przygotowanego w ramach współpracy Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka oraz Polskiej Rady Biznesu, była analiza zagadnienia, jakim jest funkcjonowanie biegłych sądowych w systemie polskiego prawa. W ocenie autorów raportu, problematyka biegłych, czyli osób posiadających określone wiadomości specjalistyczne, powoływanych w postępowaniu (sądowym, administracyjnym etc.) w celu przedstawiania fachowej opinii o okolicznościach mających znaczenie dla wyniku danej sprawy, jest niezwykle ważna z punktu widzenia interesów społeczeństwa, w szczególności z perspektywy prawa do rzetelnego procesu. Podsumowaniem prac nad raportem było postawienie kilku niezbyt optymistycznych diagnoz dotyczących biegłych sądowych i instytucji specjalistycznych. Wśród nich na uwagę zasługują: niedoregulowanie instytucji biegłego, niefunkcjonalność systemu wyłaniania podmiotów opiniujących, szczególny charakter dowodowy opinii biegłych niezależnie od ich poziomu merytorycznego. Pozwoliło to na postawienie kilku postulatów de lege ferenda, w tym konieczność zmian niekorzystnych nawyków organów procesowych w zakresie doboru biegłych poprzez wzmocnienie kontradyktoryjności w tym zakresie. Postulaty te nie zostały jednak dotychczas zrealizowane.