Podatnik VAT może zmienić swój status i wybrać zwolnienie

Przedsiębiorcy, którzy są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni mogą uzyskać zwolnienie podmiotowe. Nie muszą wtedy wystawiać faktur, prowadzić szczegółowej ewidencji dla celów VAT oraz składać deklaracji dla celów tego podatku.

Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie podatnikom świadczącym usługi możliwości skorzystania z trybu zwolnienia podmiotowego oraz z korekty VAT naliczonego.

Dla kogo taka opcja

Podatnik VAT nie ma obowiązku posiadania statusu podatnika VAT „czynnego" przez cały okres prowadzenia działalności gospodarczej. Ustawodawca przyznał bowiem podatnikom możliwość wyboru tzw. zwolnienia podmiotowego. Wybór takiego zwolnienia wiąże się z brakiem konieczności wystawiania faktur VAT, prowadzenia ewidencji sprzedaży i zakupu, oraz składania deklaracji podatkowych.

Należy jednak pamiętać, że wybór takiego statusu nie dotyczy każdego podatnika i że jest uzależniony od spełnienia warunku prowadzenia działalności opodatkowanej VAT z zachowaniem statusu podatnika „czynnego" przez pewien okres poprzedzający wybór zwolnienia.

Wybór tego rozwiązania może być szczególnie korzystny dla osób, które nie mają istotnych kwot podatku naliczonego do odliczenia. W takim przypadku, niewielka kwota VAT z faktur zakupowych stanowiłaby przy wyborze zwolnienia podmiotowego koszt uzyskania przychodów w podatku dochodowym, przy jednoczesnym braku obowiązków sprawozdawczych w zakresie podatku należnego.

Nie dla wszystkich

Jak przewidują postanowienia ustawy o VAT oraz rozporządzenia wykonawczego do niej, możliwości wyboru zwolnienia podmiotowego nie mają podatnicy prowadzący działalność w zakresie sprzedaży wyrobów z metali szlachetnych lub z udziałem tych metali, towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym (z wyłączeniem energii elektrycznej) i wyrobów tytoniowych, nowych środków transportu, jak również terenów budowlanych oraz terenów przeznaczonych pod zabudowę.

Ograniczenia te mają zastosowanie również do podatników świadczących usługi prawnicze oraz usługi w zakresie doradztwa, usługi jubilerskie oraz do podmiotów nieposiadających siedziby działalności gospodarczej na terenie Polski.

Szczegółowy wykaz czynności uniemożliwiający wybór zwolnienia podmiotowego jest wskazany w rozporządzeniu ministra finansów z 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (DzU nr 68, poz. 360).

Wybór zwolnienia podmiotowego w VAT jest możliwy wyłącznie od stycznia każdego roku podatkowego, a nie w dowolnym miesiącu

Ograniczenia te dotyczą wszystkich podatników prowadzących działalność w tym zakresie, niezależnie od faktu nieprzekroczenia limitu sprzedaży w wysokości 150 000 zł.

Dodatkowo należy podkreślić, że na mocy art. 113 ust. 11 ustawy o VAT, podatnik który utracił prawo do zwolnienia podmiotowego lub zrezygnował z tego zwolnienia, może nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia, ponownie wybrać zwolnienie podmiotowe.

W praktyce ustawa nie wprowadza dodatkowego warunku do zwolnienia z VAT. Jedynym obowiązkiem, podatnika jest uprzednie rozliczanie VAT przez okres co najmniej jednego roku, licząc od końca roku, w którym rozpoczął on rozliczanie tego podatku.

Przepisy nie uzależniają też możliwości wyboru zwolnienia podmiotowego od dodatkowego wniosku podatnika. Wystarczające w tym przypadku będzie złożenie aktualizacji zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R.

Przykład

Jan Kowalski świadczący usługi rzeczoznawcze prowadzi działalność opodatkowaną VAT od czerwca 2006 r. Z uwagi na niewielką kwotę podatku naliczonego, Jan Kowalski rozważa możliwość skorzystania ze zwolnienia podmiotowego w VAT.

Będzie mógł skorzystać z takiej opcji począwszy od stycznia 2013 r. Jest bowiem spełniony wymóg uprzedniego posiadania statusu podatnika VAT czynnego przez okres jednego roku, licząc od końca roku, w którym podatnik zrezygnował z tego zwolnienia.

Można zacząć od stycznia

W praktyce fiskalnej podkreśla się, że wybór zwolnienia podmiotowego w VAT jest możliwy wyłącznie od stycznia każdego roku podatkowego, a nie w dowolnym miesiącu roku podatkowego.

Poprzednio obowiązujące przepisy (do końca 2008 r.) umożliwiały powrót do zwolnienia podmiotowego w trakcie roku podatkowego (z zachowaniem co najmniej 3-letniego pozostawania czynnym podatnikiem VAT). W interpretacjach organów podatkowych podkreśla się, że: „(...)

W świetle powołanych wyżej przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, podatnik może skorzystać z ponownego zwolnienia od podatku w sytuacji, gdy spełnione zostaną następujące warunki:

- od chwili utraty prawa do zwolnienia lub rezygnacji z niego, musi upłynąć okres jednego roku, licząc od końca roku, w którym podatnik utracił prawo do zwolnienia lub z niego zrezygnował,

- podatnik w poprzednim roku podatkowym nie przekroczył określonej wartości sprzedaży, definiowanej zapisem art. 113 ust. 1 ustawy,

- podatnik nie wykonuje czynności wymienionych w art. 113 ust. 13 ustawy.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że jest Pani czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług, gdyż przed kilkoma laty wykonywała czynności opodatkowane.

Od trzech lat prowadzi sprzedaż wyłącznie zwolnioną, polegającą na świadczeniu usług pośrednictwa ubezpieczeniowego osobiście oraz poprzez subagentów. Biorąc pod uwagę powyższe oraz powołane regulacje prawne należy stwierdzić, iż prawo do ponownego skorzystania ze zwolnienia od podatku od towarów i usług będzie Pani przysługiwało nie wcześniej, niż od 1 stycznia 2012 r., pod warunkiem, że wartość sprzedaży opodatkowanej (bez podatku) nie przekroczy w roku podatkowym 2011 kwoty określonej w art. 113 ust. 1 ustawy oraz że nie będzie Pani wykonywała czynności, o których mowa w ust. 13 tego artykułu.

Podkreślić należy, że prawo do ponownego korzystania ze zwolnienia od podatku od towarów i usług przysługuje wyłącznie od początku danego roku podatkowego, tj. od 1 stycznia. Na powyższe wskazuje zapis w art. 113 ust. 11 ustawy: „po upływie roku, licząc od końca roku". Zatem nie jest możliwy wybór zwolnienia od początku dowolnego miesiąca w danym roku podatkowym" (interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 1 sierpnia 2011 r., ITPP2/443-702c/11/AP).

„(...) Odnosząc przedstawione okoliczności do obowiązujących przepisów zauważyć należy, że to z art. 113 ust. 11 ustawy o VAT wynika wprost, iż podatnik może powrócić do zwolnienia określonego w ust. 1 najwcześniej po upływie roku, licząc od końca roku, w którym stał się czynnym podatnikiem VAT, tj. utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia, ale pod warunkiem, że wartość sprzedaży opodatkowanej (bez podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym kwoty określonej w art. 113 ust. 1 ustawy.

Tak więc zwolnienie podmiotowe jest określane na cały rok. Oznacza to, iż powrót do zwolnienia z opodatkowania VAT jest możliwy wyłącznie od początku danego roku podatkowego, tj. od dnia 1 stycznia, tym samym nie jest możliwy wybór zwolnienia, od dowolnego miesiąca w danym roku podatkowym" (interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 9 sierpnia 2012 r., IPPP2/443-481/12-2/KOM).

Biznes z podmiotami zagranicznymi

Wybór zwolnienia podmiotowego z VAT nie zwalnia podatników będących nabywcami od rozliczenia podatku z tytułu transakcji z podmiotami zagranicznymi. Jak wskazuje bowiem art. 113 ust. 13 ustawy, zwolnień z VAT nie stosuje się do:

- importu towarów,

- importu usług,

- wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów,

- dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca,

- świadczenia usług, dla których zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy podatnikiem jest ich usługobiorca.

W praktyce oznacza to, że podatnik zwolniony podmiotowo z VAT nabywając ww. świadczenia, ma obowiązek złożyć odpowiednią deklarację VAT (VAT-9M lub VAT-8) i zapłacić kwotę należnego podatku do urzędu skarbowego.

Deklarację oraz podatek składa się w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Przykład

Firma ALFA prowadząca działalność w sektorze szkoleniowym korzysta ze zwolnienia podmiotowego w VAT. Dla celów prowadzonej działalności, firma ALFA dokonuje zakupu usług informatycznych z zagranicy polegających na dostępie do platform e-learningowych.

ALFA nabyła prawo dostępu do platformy do dnia 31 października 2012 r. Obowiązek podatkowy powstał z dniem wykonania usługi (tj. 31 października). Pomimo zwolnienia z VAT, ma ona obowiązek dokonać rozliczenia VAT z tytułu importu usług na druku VAT-9M. Deklarację podatkową firma ALFA musi złożyć w terminie do 25 dnia miesiąca po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Tym samym, ALFA ma obowiązek złożenia deklaracji podatkowej i wpłaty podatku do 25.listopada 2012 r.