Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów pomiędzy kontrahentami z terytorium Unii Europejskiej jest odpowiednikiem dawnego eksportu towarów. Wraz ze zniesieniem barier celnych w ramach Wspólnoty wprowadzono instytucję, która w założeniu miała uprościć obrót towarami pomiędzy krajami UE. Zgodnie z ustawą o VAT, przez wewnątrzwspólnotową dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do dysponowania tymi towarami na kontrahenta z UE połączoną z ich wywozem z Polski na terytorium innego kraju członkowskiego.

Odpowiednikiem wskazanej czynności po stronie nabywcy jest wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów. Dla dokonującego dostawy transakcja ta opodatkowana jest stawką 0 proc. pod warunkiem spełnienia licznych wymogów.

Kiedy można zastosować stawkę 0 proc.

Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów podlega opodatkowaniu według stawki VAT w wysokości 0 proc., pod warunkiem że:

1) podatnik dokonał dostawy na rzecz nabywcy posiadającego właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych, nadany przez państwo członkowskie właściwe dla nabywcy, zawierający dwuliterowy kod stosowany dla podatku od wartości dodanej, i podał ten numer oraz swój numer, o którym mowa w art. 97 ust. 10 ustawy VAT, na fakturze stwierdzającej dostawę towarów;

2) podatnik przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy posiada w swojej dokumentacji dowody, że towary będące przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju.

Należy pamiętać, że wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów może być dokonywana wyłącznie na rzecz podatników podatku od wartości dodanej, mających swoją siedzibę na terytorium państwa członkowskiego. Gdy sprzedaż dokonywana jest na rzecz osób niebędących takimi podatnikami, wówczas jest to „klasyczna” dostawa towarów, opodatkowana według zasad ogólnych.

Poza klasycznymi przykładami korzystania z wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów przez dużych producentów instytucja ta wykorzystywana jest również przez drobnych wytwórców, np. podbijających zagraniczne rynki za pośrednictwem Internetu. Wspólny rynek oraz zniesienie barier celnych ułatwiły drobnym przedsiębiorcom oferującym towary niszowe dotarcie do kontrahentów z terenu Unii Europejskiej.

Bez konieczności otwierania swoich przedstawicielstw za granicą mogą oni, za pośrednictwem sieci, zdobywać klientów na terytorium Wspólnoty. Niższa cena oferowanych produktów może być jednak niwelowana wysokimi kosztami transportu towarów do poszczególnych odbiorców. Wyjściem z takiej sytuacji może być organizowanie transportów zbiorowych. Należy jednak w takim przypadku pamiętać o kilku istotnych czynnikach.

Ważne miejsce opodatkowania

Wewnątrzwspólnotowa dostawa (i odpowiednio wewnątrzwspólnotowe nabycie) towarów stanowi wyłom w klasycznym sposobie ustalenia miejsca opodatkowania na gruncie ustawy o VAT.

Zasadą jest, że w odniesieniu do towarów wysyłanych lub transportowanych przez dokonującego ich dostawy, ich nabywcę lub przez osobę trzecią – uznaje się, że miejscem dokonania dostawy jest terytorium, gdzie towary znajdują się w momencie rozpoczęcia wysyłki lub transportu do nabywcy.

Przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów świadczenie uznaje się za dokonane na terytorium państwa członkowskiego, na którym towary znajdują się w momencie zakończenia ich wysyłki lub transportu.

Trzeba wyraźnie porozdzielać

Transport zbiorowy do kilku kontrahentów można zorganizować pod warunkiem, że towary przeznaczone dla każdego z tych klientów będą od siebie wyraźnie odseparowane, tak by była możliwa ich fizyczna identyfikacja. Problem ten praktycznie nie występuje w sytuacji, gdy dokonujący dostawy korzysta z usług profesjonalnej firmy spedycyjnej. Wówczas na każdą partię wysyłanego towaru otrzymuje on list przewozowy, a rolą firmy spedycyjnej jest właściwe oddzielenie od siebie transportowanych produktów.

Sytuacja komplikuje się, gdy podatnik korzysta z własnego środka transportu. W takim przypadku musi on spełnić dodatkowe wymogi, a przede wszystkim w sposób wyraźny oddzielić od siebie poszczególne partie towarów. Może być to dokonane np. w ten sposób, że towary będą przewożone na osobnych paletach bądź opakowania przeznaczone dla poszczególnych klientów zostaną osobno zafoliowane.

Co mówi przepis

Zgodnie z art. 42 ust. 4 ustawy VAT, w przypadku wywozu towarów będących przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów bezpośrednio przez podatnika dokonującego takiej dostawy  lub przez jego nabywcę, przy użyciu własnego środka transportu podatnika lub nabywcy, podatnik oprócz dokumentów, o których mowa w ust. 3 pkt 2 i 3 (czyli kopii faktury i specyfikacji poszczególnych sztuk ładunku), powinien posiadać dokument zawierający co najmniej:

1) imię i nazwisko lub nazwę oraz adres siedziby działalności gospodarczej lub miejsca zamieszkania podatnika dokonującego wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz nabywcy tych towarów;

2) adres, pod który są przewożone towary, w przypadku
gdy jest inny niż adres siedziby działalności gospodarczej
lub miejsca zamieszkania nabywcy;

3) określenie towarów i ich ilości;

4) potwierdzenie przyjęcia towarów przez nabywcę do miejsca,
o którym mowa w pkt 1 lub 2, znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego innym niż Polska;

5) rodzaj oraz numer rejestracyjny środka transportu,
którym są wywożone towary, lub numer lotu – w przypadku
gdy towary przewożone są środkami transportu lotniczego.

Przykład

Producent specjalistycznych sterowników do maszyn budowlanych dokonuje dostawy tych produktów do odbiorców w Hiszpanii i Francji za pomocą należącego do niego samochodu dostawczego.

Ponieważ jednym transportem będą wiezione towary dla kilku różnych odbiorców, poszczególne sterowniki powinny być zapakowane w osobne paczki z przypiętymi do nich informacjami o odbiorcach oraz specyfikacją przewożonych w nich ładunków.

Można skorzystać z sortowni…

Kolejny problem, jaki napotykają dostawcy, to konieczność przetransportowania towaru do wielu małych odbiorców np. prowadzących własne punkty detaliczne, do których nie jest możliwe dotarcie z wykorzystaniem dużych pojazdów ciężarowych. Z drugiej strony nieopłacalne byłoby wysyłanie małych ilości towarów za pomocą mniejszych samochodów dostawczych.

Przedsiębiorcy mogą także korzystać z własnych sortowni ulokowanych na terytorium państwa, do którego dokonywana jest dostawa towarów. W takim przypadku mogą oni jednym transportem zbiorczym wysłać towary przeznaczone dla wielu odbiorców na danym obszarze, a następnie w sortowni podzielić je na mniejsze transporty i w ten sposób dostarczyć towary do finalnych odbiorców.

Ważne jest, aby zachować przy tym wskazane powyżej wymogi dotyczące wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów. Należy również pamiętać, że sortownia, z usług której będzie korzystać podatnik, powinna wykonywać wyłącznie czynności techniczne polegające na rozładowaniu dostawy zbiorczej oraz przepakowaniu towarów do mniejszych środków transportu.

Taki sposób postępowania został zaakceptowany przez organy podatkowe (np. interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 8 grudnia 2011 r., IBPP3/443- -1035/11/KO).

…ale nie z przedstawicielstwa

Podatnicy, którzy chcą prowadzić działalność gospodarczą wyłącznie na terytorium Polski, muszą uważać, by ich sortownia nie została uznana za przedstawicielstwo. Może to spowodować konieczność dokonania rejestracji w odpowiednim urzędzie państwa, na którego terenie znajduje się ich magazyn.

Organy podatkowe tego kraju mogą bowiem ustalić, że podatnik prowadzi działalność gospodarczą na ich terenie, co może wiązać się z koniecznością zapłaty podatku od wartości dodanej (a dodatkowo zapewne jeszcze podatku dochodowego) według stawek obowiązujących w tym państwie członkowskim.

Dlatego pomieszczenie przeznaczone na sortownię musi służyć wyłącznie fizycznemu przeładunkowi produktów, które mają dotrzeć do finalnego odbiorcy w ramach wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.

Autor jest prawnikiem, pracuje w Kancelarii Perfect z siedzibą w Sosnowcu