- Spółka z o.o. zamierza w ramach darowizny przekazać fundacji kupiony w 2006 r. samochód osobowy (zaliczony do  środków trwałych). Przy jego nabyciu spółce przysługiwało częściowe odliczenie VAT. Fundacja prowadzi działalność w zakresie upowszechniania kultury fizycznej.

Czy spółka może odliczyć od dochodu jego aktualną wartość rynkową, pomimo że samochód ten jest całkowicie zamortyzowany? Czy w takiej sytuacji trzeba korygować odpisy amortyzacyjne o odliczoną od dochodu wartość samochodu? Jak udokumentować taką darowiznę?

– pyta czytelnik.

Całkowite zamortyzowanie środka trwałego nie oznacza, że nie ma on żadnej wartości rynkowej. Tę drugą można odliczyć od dochodu, jeśli samochód zostanie przekazany organizacji non profit na jeden z preferowanych celów. Nie spowoduje to konieczności korygowania odpisów amortyzacyjnych. Oprócz umowy darowizny i oświadczenia o jej przyjęciu przez fundację, spółka powinna wystawić fakturę wewnętrzną.

Trzeba spełnić warunki

Zgodnie z art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT od podstawy opodatkowania spółka z o.o. może odliczyć darowizny przekazane na cele określone w art. 4 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (tj. DzU z 2010 r. nr 234 poz. 1536 z późn. zm.) organizacjom, o którym mowa w art. 3 ust. 2 i 3 tej ustawy.

Odliczyć można również darowizny dla równoważnych organizacji, określonych w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego, obowiązujących w innym niż Polska państwie Unii Europejskiej albo innym kraju należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Trzeba jednak pamiętać o  dwóch warunkach. Po pierwsze odliczyć można kwoty lub majątek przekazany organizacjom prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, które realizują określone cele. Po drugie łączna wysokość odliczenia nie może przekroczyć 10 proc. dochodu.

Jednym z celów uprawniających do odliczenia darowizny jest przeznaczenie jej na wspieranie i upowszechnianie kultury fizycznej (art. 4 ust. 1 pkt 17 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie).

Natomiast zgodnie z art. 3 ust. 2 tej ustawy organizacjami pozarządowymi są, niebędące jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia.

Ile można odliczyć

Jeśli przedmiotem darowizny są towary opodatkowane VAT, to za kwotę darowizny uważa się wartość towaru wraz z tym podatkiem, w części przekraczającej kwotę podatku naliczonego, którą podatnik ma prawo odliczyć z tytułu dokonania tej darowizny. Tak wynika z art. 18 ust. 1b ustawy o CIT.

Przy określaniu wartości tych darowizn stosuje się zaś odpowiednio art. 14 ustawy o CIT. Zgodnie z nim przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. Jeżeli jednak cena bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej.

Wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z  uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia.

Jeżeli wartość wyrażona w cenie określonej w umowie znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, organ podatkowy wezwie strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej.

W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej, organ podatkowy określi wartość z uwzględnieniem opinii biegłego lub biegłych. Jeżeli wartość określona w ten sposób odbiega co najmniej o 33 proc. od wartości wyrażonej w cenie, koszty opinii biegłego lub biegłych ponosi zbywający.

W praktyce oznacza to, że w umowie darowizny powinna być wykazana wartość darowanego samochodu wyceniona według jego aktualnej wartości rynkowej. Dla odliczenia tej darowizny nie ma zatem znaczenia, że samochód został w spółce całkowicie zamortyzowany.

Czy wykazać koszty

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 48 ustawy o CIT nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów odpisów z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dokonywanych, według zasad określonych w  art. 16a–16m, od tej części ich wartości, która odpowiada poniesionym wydatkom na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie tych środków lub wartości niematerialnych i prawnych, odliczonym od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym albo zwróconym podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

W przypadku darowizny odliczenie od podstawy opodatkowania nie dotyczy jednak wydatków na nabycie samochodu ani nie ma tu miejsca ich zwrot w jakiekolwiek formie. Przepis ten nie ma więc zastosowania do opisanej w pytaniu sytuacji. Nie trzeba więc korygować wcześniej dokonanych odpisów amortyzacyjnych o odliczenie od dochodu wartości darowizny środka trwałego.

Trzeba natomiast pamiętać o art. 16 ust. 1 pkt 14 ustawy o CIT. Mówi on, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów darowizn i ofiar wszelkiego rodzaju. Ten przepis miałby jednak znaczenie, gdy samochód nie został całkowicie zamortyzowany. Nieumorzona część wartości początkowej nie mogłaby zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów.

W opisanej w pytaniu sytuacji ten przepis również nie wpłynie jednak na rozliczenia podatkowe. Dokonane przed darowizną odpisy amortyzacyjne wynikały bowiem z użytkowania samochodu w działalności gospodarczej. To wyłączenie z kosztów również nie będzie więc miało zastosowania. Potwierdza to interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 8 marca 2011 r. (ITPB3/423-680/10/MK).

Izba uznała w niej za prawidłowe stanowisko spółki, że może ona odliczyć od podstawy opodatkowania CIT darowiznę środka trwałego według jego wartości rynkowej, przekazaną dla organizacji pożytku publicznego w sytuacji, gdy ten środek trwały jest w 100 proc. zamortyzowany. Ponadto stwierdziła, że spółka nie będzie miała obowiązku korekty kosztów uzyskania przychodów o zaliczone do nich wcześniej odpisy amortyzacyjne.

Trzeba odpowiednio udokumentować

Z art. 18 ust. 1c ustawy o CIT wynika, że darowiznę można odliczyć, jeżeli jej wysokość jest udokumentowana dowodem wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego, a w przypadku darowizny innej niż pieniężna – dokumentem, z którego wynika wartość tej darowizny, oraz oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu. W praktyce dokumentem tym będzie umowa darowizny oraz faktura wewnętrzna.

Warto też zachować materiały, na podstawie których spółka ustaliła wartość rynkową samochodu, np. wydrukowane z Internetu oferty dotyczące sprzedaży samochodów o podobnych parametrach, ewentualną wycenę rzeczoznawcy itp.

Faktury

Jak wygląda ewidencja VAT

Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT przez dostawę towarów rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

- przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

- wszelkie inne darowizny

– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów.

Podstawą opodatkowania jest cena nabycia towarów (bez VAT), określona w momencie dostawy towaru, czyli wartość rynkowa samochodu w momencie jego darowizny. Wynika to z art. 29 ust. 10 ustawy o VAT.

Jeżeli jednak od tego samochodu osobowego przysługiwało częściowe odliczenie, to jego darowizna będzie zwolniona z VAT na podstawie § 13 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia ministra finansów z 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (DzU nr 73, poz. 392).

W myśl tego przepisu zwolniona z VAT jest dostawa samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych, przez podatników, którym przy nabyciu tych samochodów i pojazdów przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w wysokości 50 proc. lub 60 proc. kwoty podatku:

- określonej w fakturze lub

- wynikającej z dokumentu celnego, z uwzględnieniem kwot wynikających z decyzji celnej, lub

- należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, lub

- należnego od dostawy towarów, dla której podatnikiem jest nabywca

– nie więcej jednak niż odpowiednio 5000 zł lub 6000 zł, jeżeli te samochody i pojazdy są towarami używanymi w rozumieniu art. 43 ust. 2 ustawy (tj. okres używania przez podatnika dokonującego ich dostawy wyniósł co najmniej pół roku po nabyciu prawa do rozporządzania tymi towarami jak właściciel).

Pomimo tego zwolnienia spółka powinna wystawić fakturę wewnętrzną. Zgodnie bowiem z art. 106 ust. 7 ustawy o VAT w przypadku czynności wymienionych w art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2 ustawy o VAT wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca, oraz świadczenia usług, dla którego podatnikiem jest ich usługobiorca, są wystawiane faktury wewnętrzne. Za dany okres rozliczeniowy podatnik może wystawić jedną fakturę dokumentującą te czynności dokonane w tym okresie.

Nie wystąpi natomiast obowiązek korekty w związku ze zmianą przeznaczenia samochodu (dla czynności zwolnionej). Wynika to stąd, że od samochodu oddanego do użytkowania w spółce w 2006 r. (tj. licząc od roku, w którym został oddany do użytkowania) minął już 5-letni przewidziany dla tego środka trwałego termin korekty (wynika to z art. 91 ust. 2 i ust. 6 pkt 2 ustawy o VAT). -

Umowa darowizny

Zgodnie z art. 888 kodeksu cywilnego przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Istotą darowizny jest zatem jej bezpłatność.

W myśl zaś art. 890 tego kodeksu oświadczenie darczyńcy o przekazaniu darowizny powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się jednak ważna, jeżeli świadczenie zostało spełnione.

W przypadku darowizny nieruchomości konieczne jest zachowanie formy aktu notarialnego.