Artykuł 113 ust. 13 ustawy o VAT wskazuje, kiedy podatnik nie może skorzystać ze zwolnienia podmiotowego, mimo że jego przychody nie przekraczają 150 tys. zł.

Nie ma ono zastosowania do importu towarów i usług, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca, świadczenia usług, dla których zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 8 podatnikiem jest ich usługobiorca (chodzi o usługi w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji do powietrza gazów cieplarnianych).

Bez względu na wysokość obrotów deklaracje VAT muszą też składać podatnicy dokonujący dostaw:

• wyrobów z metali szlachetnych lub z udziałem tych metali,

• towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, z wyjątkiem energii elektrycznej (PKWiU 35.11.10.0) i wyrobów tytoniowych w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym,

• nowych środków transportu,

• terenów budowlanych oraz przeznaczonych pod zabudowę.

Zwolnienie nie ma również zastosowania do podatników świadczących usługi: prawnicze, w zakresie doradztwa oraz jubilerskie. Nie mają też do niego prawa podatnicy nieposiadający siedziby działalności gospodarczej w Polsce.

Co rozumieć pod pojęciem doradztwo

Z art. 113 ust. 13 pkt 2 ustawy o VAT wynika, że zwolnienia podmiotowego nie stosuje się do świadczących usługi prawnicze oraz usługi w zakresie doradztwa. Przepis ten budzi wiele wątpliwości, o czym świadczą liczne pytania podatników.

Z interpretacji Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 5 lipca 2011 r. (ITPP1/443-531/11/TS)wynika, że podatniczka prowadząca biuro rachunkowe (usługi finansowo-księgowe według Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług zakwalifikowane do grupowania 74.12.20) może „korzystać ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie cytowanego art. 113 ust. 1 w powiązaniu z art. 113 ust. 9 ustawy o VAT, o ile przewidywana (...) wartość świadczonych usług w proporcji do okresu prowadzonej działalności w 2011 r. nie przekroczy kwoty 150 tys. zł, przy założeniu, że nie są to usługi w zakresie doradztwa, w tym doradztwa podatkowego oraz nie będzie (...) podpisywać w imieniu klientów deklaracji podatkowych”.

W odpowiedzi z 30 września 2011 r. (ITPP1/443-926/11/IK) Izby Skarbowa w Bydgoszczy wyjaśniła, że ze zwolnienia podmiotowego może skorzystać przedsiębiorca, który „wykonuje w ramach prowadzonej działalności gospodarczej czynności polegające wyłącznie na projektowaniu, wykonywaniu nadzoru inwestorskiego, ekspertyz technicznych obiektów oraz (...) nie wykonuje czynności, których istotą jest jakiegokolwiek rodzaju doradztwo (inżynieryjne, techniczne czy też inne)”.

We wniosku o interpretację podatnik zaznaczył jednak, że „nie prowadzi usług związanych z »doradztwem technicznym«, jak również nie świadczy usług w zakresie porad, opinii lub wyjaśnień w zakresie inżynierii, umożliwiających osobom podjęcie ostatecznej decyzji w sprawie planowanych inwestycji”.

W interpretacji z 2 września 2011 r. (ILPP1/443-823/11-2/BD) Izba Skarbowa w Poznaniu uznała, że ze zwolnienia podmiotowego może skorzystać mediator, który działa na podstawie postanowienia sądu karnego lub cywilnego. Wyjaśniła, że mediacja to dobrowolny i poufny proces dochodzenia do rozwiązania sporu, prowadzony w obecności osoby neutralnej i bezstronnej – mediatora.

Izba uznała, że „świadczenie usług mediacji, czyli pośredniczenie w sporze mające na celu ułatwienie stronom dojście do porozumienia, nie stanowi usług doradztwa, ani usług prawniczych, bowiem mediator nie doradza stronom konfliktu, lecz pomaga zwaśnionym stronom w dobrowolnym osiągnięciu ich własnego, wzajemnie akceptowanego porozumienia w spornych kwestiach”.

Zwolnienia podmiotowego nie jest również pozbawiony biegły sądowy. W interpretacji z 18 lipca 2011 r. (ITPP1/443-663/11/BK) Izba Skarbowa w Bydgoszczy uznała, że osoba przygotowująca dla sądu opinie w zakresie kryminalistycznych badań elektronicznych i pożarnictwa nie wykonuje usług doradztwa.

To dlatego, że nie udziela ona porad czy zaleceń. Zadaniem rzeczoznawcy jest wydawanie orzeczeń czy opinii w sprawach spornych wchodzących w zakres jego kwalifikacji zawodowych. Izba wyjaśnia, że „jeżeli zatem usługi świadczone przez biegłego sądowego nie stanowią doradztwa, lecz tworzą jeden z dowodów mających istotne znaczenie w postępowaniu, należy uznać, że biegły może korzystać ze zwolnienia podmiotowego, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT”.

Podatnicy, którzy dokonują dostawy wyrobów z metali szlachetnych lub z udziałem tych metali, powinni sięgnąć do załącznika do rozporządzenia ministra finansów z 28 marca 2011 r. (DzU nr 68, poz. 360). Zawiera ono bowiem katalog towarów, przy dostawie których nie stosuje się zwolnienia.

Ponadto z rozporządzenia tego wynika, że doradztwo rolnicze związane z uprawą roślin i hodowlą zwierząt, a także związane ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego nie wyklucza zwolnienia podmiotowego. •