Tak wynika z ustaleń „Rzeczpospolitej”.
Przypomnijmy, że w połowie stycznia br. na stronie Rządowego Centrum Legislacji został opublikowany projekt ustawy mający w końcu uregulować kwestię sygnalistów w naszym porządku prawnym. Polskę do działań w tym zakresie obligują przepisy unijnej dyrektywy 2019/1937 z 23 października 2019 r. Powinna ona zostać implementowana do 17 grudnia 2021 r. Do tej pory tak się jednak nie stało, chociaż próby były podejmowane jeszcze przez poprzedni rząd. Spełzły jednak na niczym.
- Z naszych rozmów z przedstawicielami rządu wynika, że kary pieniężne za brak terminowej implementacji dyrektywy są już naliczane, a wyrok TSUE w sprawie przeciwko Polsce może zapaść jeszcze w pierwszym kwartale tego roku - tłumaczy dr Anna Hlebicka-Józefowicz, partner w Kancelarii DZP i współautorka społecznego projektu ustawy o ochronie sygnalistów.
Jak zaznacza, tłumaczy to, dlaczego dalsze prace legislacyjne trzeba przeprowadzić możliwie pilnie.
To częściowo wyjaśnia też dlaczego propozycja nowego rządu to ten sam projekt ustawy, który opracowała poprzednia ekipa, z nielicznymi, punktowymi zmianami. Co krytycznie oceniali eksperci.
- Pierwotnie zakładano też, że będzie on procedowany w trybie odrębnym i trafi prosto na Stały Komitet Rady Ministrów, z pominięciem etapu konsultacji publicznych, uzgodnień i opiniowania - przypomina ekspertka.
Okazuje się jednak, że choć czas nagli, rząd postanowił zrewidować to założenie. Efekt?
- Dzięki temu do projektu rządowego będzie można wprowadzić ewentualne wnioski z analizy propozycji strony społecznej. A jest ona syntezą najlepszych rozwiązań zawartych w opublikowanych dotychczas projektach – efektem wieloletnich prac i konsultacji koordynowanych przez Fundację Batorego - uważa dr Anna Hlebicka-Józefowicz.
Zmiany w projekcie ustawy ws. sygnalistów
Spotkanie w tej sprawie odbyło się w środę w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Z naszych ustaleń wynika, że organizacje popierające projekt mogły zaprezentować na nim swoje stanowisko i omówić zawarte w nim rozwiązania.
- Niewykluczone też, że propozycja rządowa zostanie jeszcze poddana konsultacjom po jego wniesieniu do Sejmu – wyjaśnia ekspertka.
Jakie zmiany w pierwotnym projekcie rozważa resort?
- Z naszych rozmów wynika, że vacatio legis najprawdopodobniej zostanie wydłużone. Propozycja strony społecznej zakłada sześciomiesięczny okres dostosowawczy. Uważamy, że trzeba zapewnić przedsiębiorcom i stronie publicznej czas na odpowiednie przygotowanie się do nowych obowiązków – wskazuje dr Anna Hlebicka-Józefowicz.
Ekspertka wskazuje, że rozważane jest też rozszerzenie katalogu naruszeń, które mogą być przedmiotem zgłoszenia sygnalisty.
- Możliwe są dwa warianty. Pierwszy – przewidziany w projekcie społecznym – polega na otwarciu katalogu naruszeń, które może zgłosić sygnalista i podlegać ochronie. Nie byłyby to więc tylko przypadki wyczerpująco wyliczone w ustawie. Dzięki temu sygnalista nie musiałby przed podjęciem działań dokonywać szczegółowej analizy pod tym kątem. A w obecnym brzmieniu projektu rządowego zgłoszenie naruszenia przepisów spoza katalogu nie gwarantuje mu takiej ochrony. Drugi wariant polega na pozostawieniu katalogu zamkniętego, ale rozszerzeniu go o wybrane regulacje ponad te wymienione w dyrektywie – wyjaśnia mecenas.
Ekspertka zwraca też uwagę, że przedstawiciele rządu i strony społecznej zgadzają się w kwestii organu właściwego do przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych. Oba projekty – rządowy i społeczny – przewidują, że będzie to rzecznik praw obywatelskich.
- Do przemyślenia pozostaje to, jak ułatwić sygnalistom i samemu RPO ustalenie organu właściwego do rozpatrzenia zgłoszenia zewnętrznego. Projekt społeczny zakłada stworzenie listy takich organów, co jest zgodne z postulatami zgłaszanymi przez Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich. Trzeba też stworzyć rozwiązanie, które pozwoli wiążąco rozstrzygać ewentualne wątpliwości co do właściwości. Tak, aby każde zgłoszenie zewnętrzne zostało rozpatrzone sprawnie i przez najbardziej właściwy organ – wyjaśnia.
I dodaje, że z dużą przychylnością rządu spotkał się także postulat dotyczący objęcia ochroną sygnalisty już od momentu zgłoszenia.
Etap legislacyjny: Stały Komitet Rady Ministrów
Czytaj więcej:
