- Obowiązuje mnie wiek ochronny. Czy po tym czteroletnim okresie – zakładając, że jestem zdrowa i mogę nadal pracować – zakład pracy może mnie zmusić do odejścia na emeryturę, czy sama mogę zadeklarować chęć odejścia z pracy w wyznaczonym przez siebie terminie? Czy w okresie ochronnym pracodawca może zmienić mi zakres obowiązków, tzw. zakres czynności? – pyta czytelniczka.
Pracownik, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, objęty jest szczególną ochroną przed zwolnieniem. Pracodawca, co do zasady, nie może mu w tym czasie wypowiedzieć umowy o pracę.
Możliwość zwolnienia...
Ochrona przedemerytalna została określona w art. 39 kodeksu pracy. Przepis ten uniemożliwia pracodawcy wypowiedzenie umowy o pracę osobie, której brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego. Oznacza to, że w tym okresie umowa o pracę może ulec rozwiązaniu wyłącznie na podstawie:
- porozumienia stron,
- rozwiązania umowy za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia przez pracownika,
- rozwiązania umowy bez wypowiedzenia przez pracodawcę z winy (art. 52 k.p.) lub bez winy (art. 53 k.p.) pracownika.
Ponadto w okresie takiej ochrony pracodawca może zwolnić podwładnego:
- za wypowiedzeniem w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji firmy (art. 411 k.p.),
- gdy pracownik uzyska prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (art. 40 k.p.).
...lub wprowadzenia zmian
Co do zasady w okresie ochronnym pracodawca nie może wręczyć pracownikowi wypowiedzenia zmieniającego (art. 42 k.p.). Zmiana warunków pracy i płacy może jednak nastąpić w określonych, wyjątkowych sytuacjach. Pracodawca może wypowiedzieć warunki pracy lub płacy pracownikowi w okresie ochronnym, jeżeli wypowiedzenie stało się konieczne ze względu na:
- wprowadzenie nowych zasad wynagradzania dotyczących ogółu pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy lub tej ich grupy, do której pracownik należy,
- stwierdzoną orzeczeniem lekarskim utratę zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy albo niezawinioną przez pracownika utratę uprawnień koniecznych do jej wykonywania.
Pracodawca może również złożyć pracownikowi w wieku przedemerytalnym wypowiedzenie zmieniające warunki pracy i płacy w przypadku, gdy w firmie są przeprowadzane tzw. zwolnienia grupowe, czyli redukcja etatów na podstawie ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU z 2016 r., poz. 1474). Gdyby jednak z tego powodu wynagrodzenie chronionego pracownika uległo obniżeniu, to do końca okresu, w którym korzysta on z ochrony przedemerytalnej, przysługuje mu stosowny dodatek wyrównawczy. Celem jego wypłaty jest wyrównanie do wysokości pensji sprzed zmiany.
Kontynuowanie pracy
Po upływie 4-letniego okresu ochronnego, pracodawca nie może zmusić pracownika do odejścia z pracy. Podwładny może więc kontynuować zatrudnienie po uzyskaniu uprawnień emerytalnych, ale korzysta już wtedy z ochrony standardowej, tj. powszechnej ochrony trwałości stosunku pracy określonej w art. 45 k.p.
