Przedsiębiorcy telekomunikacyjni muszą przygotować się na nowe przepisy wprowadzone przez Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2366 z 25 listopada 2015 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego, zmieniającą dyrektywy 2002/65/WE, 2009/110/WE, 2013/36/UE i rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 oraz uchylającą dyrektywę 2007/64/WE ("PSD2"). Co do zasady PSD2 reguluje transakcje płatnicze przeprowadzane przez instytucje finansowe, ale jej zakres obejmuje również tzw. podmioty niebankowe, w tym operatorów telekomunikacyjnych. Poprzednia wersja dyrektywy wprowadziła tzw. "zwolnienie telekomunikacyjne" (ang. telecom exemption), które umożliwiało operatorom telekomunikacyjnym, w dużym uproszczeniu, sprzedawać dzwonki, tapety, gry i podobne treści cyfrowe na telefony komórkowe bez wpadania w reżim regulacyjny właściwy dla usług płatniczych. Zgodnie z PSD2 powyższe zwolnienie zostanie bardziej dookreślone i jednocześnie zawężone.
PSD2 dokonuje zmiany tzw. zwolnienia telekomunikacyjnego przez ograniczenie go głównie do mikro-płatności za usługi cyfrowe. W skrócie, będzie ono obejmowało płatności dokonywane poprzez operatorów telekomunikacyjnych w celu zakupu usług cyfrowych (np. muzyka, dzwonki na telefon, gry czy e-gazety), które są pobierane na urządzenie cyfrowe, a także biletów elektronicznych. Nowością jest również to, że tylko płatności poniżej określonych progów są wyłączone spod reżimu regulacyjnego (tj. 50 euro za transakcję lub 300 euro za miesiąc rozliczeniowy). Operatorzy telekomunikacyjni będą musieli corocznie powiadamiać właściwe organy, że mieszczą się w powyższych progach kwotowych. Działalność objęta tzw. zwolnieniem telekomunikacyjnym będzie również odnotowana w rejestrach publicznych zarówno na poziomie krajowym, jak i europejskim.
Wdrożenie nowych przepisów wynikających z PSD2 do krajowych porządków prawnych państw członkowskich powinno nastąpić do 13 stycznia 2018 roku. W tym celu ustawodawca opublikował projekt ustawy z 28 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy o usługach płatniczych oraz niektórych innych ustaw ("projekt ustawy wdrażającej") wdrażający postanowienia PSD2 do polskiego porządku prawnego.
Korzystają ze zwolnienia
Zgodnie z projektem ustawy wdrażającej reżim ustawy o usługach płatniczych nie ma zastosowania do transakcji płatniczych, które kumulatywnie spełniają następujące trzy kryteria.
Po pierwsze, zmieniona ustawa o usługach płatniczych nie będzie miała zastosowania do transakcji płatniczych przeprowadzanych przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego świadczonych – obok usług telekomunikacyjnych – na rzecz abonenta, jeżeli przedsiębiorca telekomunikacyjny otrzymuje należność z tytułu nabycia łącznie z należnością za usługi telekomunikacyjne. Definicja legalna przedsiębiorcy telekomunikacyjnego występuje w ustawie z 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne.
Pierwsze kryterium w praktyce oznacza, że ze zwolnienia telekomunikacyjnego korzystać będą głównie operatorzy telefonii komórkowych. W szczególności wyłączenie to obejmuje dokonywanie przez abonenta zakupów poprzez telefon komórkowy, za które opłaty są pobierane przez operatora lub wykazywane na rachunku telefonicznym obok podstawowych usług łączności elektronicznej.
Po drugie, zmieniona ustawa o usługach płatniczych nie będzie miała zastosowania do transakcji płatniczych:
- dokonywanych w celu nabycia treści cyfrowych lub usług głosowych, niezależnie od urządzenia stosowanego do nabycia lub wykorzystania treści cyfrowych lub
- wykonywanych urządzeniem elektronicznym lub z jego użyciem, jeżeli transakcja jest przeprowadzana w celu wsparcia działalności charytatywnej lub zakupu biletów.
Treści cyfrowe i usługi głosowe wskazane w drugim kryterium obejmują między innymi usługi rozrywkowe, takie jak czaty, pliki do pobierania zawierające np. filmy, muzykę i gry, usługi informacyjne, takie jak informacje o pogodzie, aktualności, informacje sportowe, giełdowe, informacje o numerach telefonów, usługi dla telewidzów i radiosłuchaczy, takie jak udział w głosowaniach, zgłaszanie do konkursów oraz publikowanie relacji na żywo. Same treści cyfrowe definiowane są przez projekt ustawy wdrażającej jako towary lub usługi wytwarzane i dostarczane w formie cyfrowej, które mogą zostać użyte lub z których można skorzystać wyłącznie za pomocą urządzenia technicznego, z wyłączeniem użycia i konsumpcji fizycznych towarów lub usług. Z kolei zakup biletów obejmuje transport, rozrywkę, usługi parkingowe czy wstęp do obiektów sportowych.
Po trzecie, zmieniona ustawa o usługach płatniczych stanowi, że wartość pojedynczej transakcji płatniczej nie może przekraczać równowartości w walucie polskiej 50 euro, obliczonej przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez NBP, obowiązującego w ostatnim dniu miesiąca poprzedzającego miesiąc kalendarzowy, w którym rozpoczął się dla abonenta miesięczny okres rozliczeniowy. Ponadto łączna wartość transakcji płatniczych dotyczących jednego abonenta nie może przekraczać równowartości w walucie polskiej 300 euro miesięcznie, obliczonej przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez NBP, obowiązującego w ostatnim dniu miesiąca poprzedzającego miesiąc kalendarzowy, w którym rozpoczął się dla abonenta miesięczny okres rozliczeniowy (tj. przypadek postpaid), lub w przypadku gdy abonent opłaca z góry należność za usługi telekomunikacyjne – łączna wartość transakcji płatniczych dotyczących tego abonenta nie może przekraczać równowartości w walucie polskiej 300 euro miesięcznie, obliczonej przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez NBP, obowiązującego w ostatnim dniu miesiąca poprzedzającego miesiąc kalendarzowy, w którym rozpoczął się dla abonenta miesięczny okres rozliczeniowy (tj. przypadek prepaid).
Obowiązek powiadomienia
Podobnie jak PSD2, projekt ustawy wdrażającej przewiduje, że podmiot prowadzący działalność w ramach której korzysta z tzw. zwolnienia telekomunikacyjnego jest obowiązany przekazać Komisji Nadzoru Finansowego powiadomienie zawierające opis oferowanych usług oraz roczną opinię pokontrolną, poświadczającą, że działalność pozostaje zgodna z progami kwotowymi określonymi w ramach zwolnienia telekomunikacyjnego.
Nie jest do końca jasne co należy rozumieć poprzez roczną opinię pokontrolną i wydaje się, że w tym zakresie polski ustawodawca poszedł na skróty opierając się na literalnym tekście polskiego tłumaczenia PSD2 bez uwzględnienia specyfiki polskiego porządku prawnego. Wystarczająca powinna być opinia niezależnego biegłego rewidenta, ale w zakresie szczegółowej procedury realizacji omawianego obowiązku pomocne byłyby oficjalne wytyczne wydane przez Komisję Nadzoru Finansowego.
Opis działalności podmiotów korzystających z tzw. zwolnienia telekomunikacyjnego, który jest przedmiotem powiadomień kierowanych do właściwych organów (tj. Komisji Nadzoru Finansowego) jest również podawany do wiadomości publicznej w centralnym rejestrze prowadzonym przez Europejski Urząd Nadzoru Bankowego.
Zdaniem autora
Adam Łukaszewski, prawnik w zespole bankowości i finansów kancelarii Bird & Bird
Z praktycznego punktu widzenia nadchodzące zmiany mogą wpłynąć na codzienną działalność biznesową operatorów telefonii komórkowych. Będą nimi również zainteresowani dostawcy rozwiązań IT w obszarze płatności mobilnych.
Najbardziej uciążliwym obowiązkiem wydaje się być konieczność monitorowania czy transakcje płatnicze w ramach tzw. zwolnienia telekomunikacyjnego nie przekraczają określonych przez projekt ustawy wdrażającej progów kwotowych. Progi te kształtowane są poprzez odwołanie się do równowartości w walucie polskiej, co w praktyce ze względu na wahania kursowe będzie wymagało od podmiotów korzystających ze zwolnienia telekomunikacyjnego przeprowadzania ich cyklicznej aktualizacji. Dodajmy, że transakcje o wartości przekraczającej ww. progi kwotowe byłyby traktowane jako transakcje płatnicze podlegające reżimowi ustawy o usługach płatniczych.
Bardzo ogólnie opisany jest również obowiązek przedstawiania Komisji Nadzoru Finansowego rocznej opinii pokontrolnej poświadczającej, że dany rodzaj działalności jest zgodny z progami kwotowymi obowiązującymi dla tzw. zwolnienia telekomunikacyjnego. Z pewnością pomocne i wskazane byłoby wydanie w tym zakresie szczegółowych wytycznych przez Komisję Nadzoru Finansowego.