Niedozwolone praktyki przedsiębiorców, polegające np. na zawieraniu niedozwolonych porozumień lub nierównym traktowaniu stron, negatywnie wpływają na stan gospodarki i szkodzą konsumentom. Dlatego, działając w interesie publicznym, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów prowadzi postępowania i wydaje decyzje nakazujące zmianę kwestionowanych działań.

Ponadto wiele z nich kończy się sankcjami finansowymi (maksymalnie 10 proc. przychodów firmy). Jednak czasem w przypadku praktyk ograniczających konkurencję albo naruszających zbiorowe interesy konsumentów urząd ma możliwość wydania tzw. decyzji zobowiązującej. Oznacza to przyjęcie zobowiązania zaproponowanego przez samego przedsiębiorcę, którego wykonanie eliminuje niedozwolone praktyki lub ich skutki.

To korzystne rozwiązanie dla firm, ponieważ wiąże się z całkowitym zwolnieniem z kary finansowej. Zobowiązanie jest zawsze adekwatne do zarzucanego naruszenia. To szybsze i tańsze rozwiązanie zarówno z punktu wiedzenia interesu publicznego, jak i łamiącego prawo. Szybko kończy postępowanie, nie wymaga angażowania prawników po stronie firmy i toczenia batalii w sądzie.

Dlatego przedsiębiorcy coraz częściej sami dobrowolnie zobowiązują się do zmiany kwestionowanych praktyk. Warto podkreślić, że w ubiegłym roku co trzecia decyzja wydana w sprawach antymonopolowych oraz naruszających zbiorowe interesy konsumentów kończyła się właśnie takim rozstrzygnięciem. Samą możliwość wydania takiej decyzji dają przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (DzU z 2007r. nr 50, poz. 331 ze zm.).

Teraz, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom rynku, UOKiK przygotował dokument pt. „Wyjaśnienia w sprawie wydania decyzji zobowiązującej”. Pozwala on lepiej zrozumieć te przepisy i zapoznać się ze sposobem ich interpretacji przez tę instytucję.

Treść przepisów

Same przepisy rzeczywiście kwestię tę regulują w sposób dość ogólny. Mianowicie art. 12 ustawy wskazuje, że jeżeli w toku postępowania antymonopolowego zostanie uprawdopodobnione (jeszcze nie udowodnione!), że został naruszony zakaz, o którym mowa a art 6 (zakaz zawierania porozumień ograniczających konkurencję) lub art. 9 (zakaz nadużywania pozycji dominującej) ustawy, a przedsiębiorca, któremu jest zarzucane naruszenie tego zakazu, zobowiąże się do podjęcia lub zaniechania określonych działań, zmierzających do zapobieżenia tym naruszeniom, UOKiK może, w drodze decyzji, zobowiązać firmę do wykonania tych zobowiązań.

Właściwie analogiczne jest brzmienie art. 28, tyle że odnosi się on do postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, czyli sytuacji, w których przedsiębiorcy zarzuca się naruszenie art. 24 ustawy (zakaz stosowania praktyk naruszających takie interesy).

Dalej przepisy te wskazują m.in. na to, że decyzja zobowiązująca powinna zawierać określenie terminu jej wykonania, nakładać na przedsiębiorcę obowiązek składania odpowiednich sprawozdań o stopniu realizacji zobowiązań. Wymieniają one także sytuacje, w których UOKiK może uchylić taką decyzję i w konsekwencji orzekać co do istoty sprawy.

Wytyczne pomogą

Trudno zatem z samego brzmienia tych przepisów wyczytać, na czym konkretnie powinno polegać zachowanie przedsiębiorcy, jak powinna być skonstruowana forma jego zobowiązania, co powinno być w niej zawarte. I wreszcie, kiedy w praktyce UOKiK takie zobowiązanie przyjmie.

Warto bowiem zwrócić uwagę, że oba artykuły, tj. zarówno 12, jak 28 wskazują, że urząd może, ale nie musi wydać decyzję zobowiązującą, czyli przystać na propozycję przedsiębiorcy. I właśnie wyjaśnienia przynoszą odpowiedzi na te pytania. Cały dokument można pobrać ze strony UOKiK (www.uokik.gov.pl). Liczy on sobie 10 stron i składa się z następujących części:

- wprowadzenie,

- przesłanki wydania decyzji zobowiązującej na podstawie art 12 i art 28 ustawy,

- uprawdopodobnienie stosowania praktyk,

- zobowiązanie przedsiębiorcy do podjęcia lub zaniechania określonych działań zmierzających do zapobieżenia naruszeniom,

- wydanie decyzji zobowiązującej w odniesieniu do porozumień ograniczających konkurencję,

- treść zobowiązań przedsiębiorcy,

- elementy decyzji zobowiązującej,

- niewykonanie decyzji zobowiązującej.

Reguły procedury w pigułce

- Po pierwsze – kto?

Zobowiązanie do zaniechania niedozwolonych działań składa przedsiębiorca. Może ono dotyczyć zarówno praktyk stosowanych, jak i tych, które zostały zaniechane przed lub w trakcie prowadzonego przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów postępowania. Urząd ten, analizując każdy przypadek, decyduje o polubownym zakończeniu sprawy, a w konsekwencji wydaniu decyzji zobowiązującej.

- Po drugie – kiedy?

Przedsiębiorca powinien złożyć zobowiązanie zaraz po wszczęciu postępowania administracyjnego. Ma to uprzedzić kroki UOKiK podejmowane w celu zebrania dowodów, a tym samym skrócić czas prowadzonego postępowania. Przyjęcie deklaracji złożonej przez przedsiębiorcę na późniejszych etapach postępowania będzie możliwe tylko w wyjątkowych sytuacjach. Przedsiębiorca uzasadniając wniosek o wydanie decyzji zobowiązującej powinien wskazać, w jaki sposób wykonanie zobowiązania doprowadzi do wyeliminowania praktyki lub jej skutków.

- Po trzecie – jak?

Zobowiązanie powinno być sformułowane w sposób jasny i precyzyjny. Przedsiębiorca uzasadniając wniosek o wydanie decyzji zobowiązującej powinien wskazać, w jaki sposób wykonanie zobowiązania doprowadzi do wyeliminowania praktyki lub jej skutków. Zobowiązanie nie może ograniczać się jedynie do ogólnej deklaracji przedsiębiorcy niestosowania w przyszłości niedozwolonych praktyk. Powinno być bezpośrednio związane z kwestionowaną praktyką. Przykładowo – jeśli przedsiębiorca stosuje niedozwolone postanowienie umowne, zobowiązanie powinno polegać na wyeliminowaniu z umowy kwestionowanej klauzuli lub jej zmianie. Ponadto jeśli przedsiębiorca stosował kilka praktyk jednocześnie, wówczas składając zobowiązania, powinien określić je odrębnie w odniesieniu dla każdej z praktyk.

- Po czwarte – sankcje

Wykonanie zobowiązań przez przedsiębiorcę musi odbyć się w ustalonym terminie. Określa go urząd biorąc pod uwagę możliwości przedsiębiorcy, charakter praktyki oraz potrzebę szybkiego jej usunięcia. Ustalony zostaje również harmonogram i rodzaj składanych informacji o stopniu realizacji nałożonych zobowiązań. Jeśli przedsiębiorca nie wykona decyzji zobowiązującej UOKiK może ją uchylić albo nałożyć karę finansową w wysokości do 10 tys. euro za każdy dzień zwłoki w jej wykonaniu.

- Po piąte – pomoc

Wytyczne nie mają charakteru prawnie wiążącego, niemniej UOKiK  będzie je stosować, by zapewnić jasne i jednolite zasady postępowania. Przedsiębiorcy rozważający tę formę współpracy z urzędem mogą uzyskać szczegółowe informacje w departamentach lub delegaturach prowadzących postępowania. Ponadto na stronie www.uokik.gov.pl znajduje się aktualna baza decyzji wydanych przez UOKiK. Stanowi ona źródło informacji na temat dotychczasowych rozstrzygnięć i przykładów polubownego zakończenia postępowań.

źródło: www.uokik.gov.pl