Szef w razie niewywiązania się przez pracownika z obowiązku rozliczenia (np. na skutek uszkodzenia mienia, jego utraty lub tzw. manka) może ponieść znaczne straty finansowe, a odzyskanie od pracowników równowartości straconych towarów nie jest wcale prostą sprawą. Dzieje się tak dlatego, że postępowania sądowe o odszkodowanie zwykle ciągną się latami i łączą z dodatkowymi kosztami oraz ze stratą czasu.

Aby temu zapobiec, pracodawcy mogą zastosować weksle in blanco, które zabezpieczając ich roszczenia odszkodowawcze, działają zarazem prewencyjnie na pracowników. Ponadto umożliwiają znaczne przyśpieszenie i ułatwienie ewentualnego postępowania przed sądem.

[srodtytul]Dopuszczalność zastosowania weksli[/srodtytul]

Przepisy kodeksu pracy nie wyłączają możliwości wekslowego zabezpieczenia roszczeń pracodawcy w stosunku do swoich pracowników o naprawienie szkody powstałej w mieniu powierzonym z obowiązkiem zwrotu albo wyliczenia się i realizacji tych roszczeń w drodze postępowania nakazowego. Wskazał na to [b]Sąd Najwyższy w wyroku z 21 maja 1981 r. (IV PRN 6/81)[/b].

Do zabezpieczania należności pracodawców najlepiej nadają się weksle własne in blanco podpisywane przez pracowników. Jest to dokument, który nie zawiera wszystkich określonych w prawie wekslowym elementów treści weksla, zazwyczaj składając się jedynie z podpisu pracownika będącego wystawcą weksla złożonego na przedniej stronie niewypełnionego urzędowego blankietu.

Podpis ten musi dotyczyć całej treści weksla. Dlatego powinien być umieszczony poniżej całego tekstu, w lewym dolnym rogu. Podpis pracownika powinien obejmować jego nazwisko. Podanie imienia nie jest konieczne, choć na ogół stosowane. Niekiedy też żąda się podania adresu, choć to również nie jest niezbędne. Pracownik może nawet podpisać się w sposób nieczytelny, byleby tylko był to podpis zwykle przez niego używany. Najlepiej jednak żądać podpisu czytelnego, tak aby nie było później problemów z identyfikacją wystawcy.

Określenie okoliczności uprawniających pracodawcę do uzupełnienia weksla powinna zawierać umowa stron, przybierająca zazwyczaj postać odrębnego dokumentu, tzw. deklaracji wekslowej.

[srodtytul]Dochodzenie odszkodowania[/srodtytul]

W razie wystąpienia okoliczności uprawniających pracodawcę do wypełnienia weksla in blanco (np. po stwierdzeniu manka w sklepie prowadzonym przez pracownika, który podpisał weksel) może on to zrobić na sumę odpowiadającą ustalonej szkodzie oraz wpisać termin płatności weksla. Następnie zaś może wezwać pracownika do zapłaty tej kwoty w oznaczonym na wekslu terminie.

W razie odmowy pracownika zapłaty żądanej sumy pracodawca może skorzystać z uproszczonego postępowania nakazowego. Postępowanie to jest stosunkowo szybkim i tanim sposobem dochodzenia należności. Charakteryzuje się bowiem znacznie uproszczonym, zwłaszcza pod względem dowodowym, badaniem sprawy przed wydaniem nakazu zapłaty.

W ramach postępowania nakazowego sąd orzeka na podstawie przedstawionych mu dokumentów. Nie bada przy tym, czy weksel in blanco został wypełniony zgodnie z porozumieniem stron, gdyż ewentualne zastrzeżenia w tym zakresie pozwany pracownik może podnieść w zarzutach od nakazu zapłaty.

Sąd bada natomiast treść weksla, a więc to, czy posiada on elementy składowe określone w art. 101 prawa wekslowego. Brak któregoś z wymienionych tam elementów (jeżeli nie znajdują zastosowania normy art. 102 prawa wekslowego) powoduje nieważność weksla. Skutkuje to niemożnością wydania nakazu zapłaty. Jeżeli pozew odpowiada wymogom formalnym i został należycie opłacony oraz gdy dołączono do niego właściwie wypełniony weksel, sąd wyda nakaz zapłaty. Sąd orzeka, że pozwany pracownik ma w ciągu dwóch tygodni od doręczenia nakazu zapłaty dokonać zaspokojenia roszczenia pracodawcy wraz z kosztami albo wnieść w tym terminie zarzuty wobec wydanego nakazu.

[ramka][b]GPP>uwaga [/b]

Ważność weksla in blanco nie jest uzależniona od istnienia deklaracji wekslowej, która ma przede wszystkim znaczenie dowodowe. Ułatwia bowiem pracodawcy odparcie ewentualnych zarzutów pracownika, że weksel został uzupełniony niezgodnie z zawartym porozumieniem.[/ramka]

[i]Autor jest sędzią w Sądzie Okręgowym w Kielcach[/i]

[i]Podstawa prawna – art. 101 i 102[link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=70938] prawa wekslowego (DzU z 1936 r. nr 37, poz. 282 ze zm.)[/link][/i]