Według art. 182

3

§ 1 k.p. pracownik-ojciec wychowujący dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze 2 tygodni, nie dłużej jednak niż:

1) do ukończenia przez dziecko 24. miesiąca życia albo

2) do upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia (w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia).

Urlopu ojcowskiego udziela się na pisemny wniosek pracownika-ojca wychowującego dziecko, składany w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Pracodawca ma obowiązek go uwzględnić. Taki wniosek ma zatem charakter wiążący dla firmy.

Rodzic może wykorzystać urlop ojcowski jednorazowo albo nie więcej niż w dwóch częściach. Każda z nich ma trwać co najmniej tydzień.

Odpowiednie zastosowanie

Do urlopu ojcowskiego stosuje się odpowiednio m.in. art. 177 k.p. Jest to przepis ustanawiający szczególną ochronę pracownic w ciąży i na urlopie macierzyńskim. Przewiduje on, że pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w czasie urlopu macierzyńskiego, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownicy i reprezentująca ją zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę. Wypowiedzenie jest możliwe wyłącznie w sytuacji likwidacji firmy bądź ogłoszenia przez pracodawcę upadłości.

Warto też zauważyć, że ochrona pracowników korzystających z urlopu ojcowskiego ma zastosowanie także w razie zwolnień z przyczyn niedotyczących pracowników. Jak bowiem wynika z art. 5 ust. 5 pkt 1 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 1474) pracownikom korzystającym z urlopu ojcowskiego, w razie zwolnień grupowych, jak i indywidualnych pracodawca może jedynie wypowiedzieć warunki pracy i płacy, zaś wypowiedzenie definitywne nie jest tu dopuszczalne.

Należy też wyraźnie podkreślić, że pracodawca nie może odwołać pracownika z udzielonego mu urlopu ojcowskiego (np. w razie nagłej potrzeby). Nie przewidują tego obowiązuje przepisy.

Odpowiednie zastosowanie art. 177 k.p. do pracownika-ojca ubiegającego się o urlop ojcowski oznacza, że pracownik ten jest chroniony w czasie korzystania z urlopu ojcowskiego. W tym to okresie pracodawca nie może mu (co do zasady) wypowiedzieć umowy, ani rozwiązać z nim umowy bez wypowiedzenia (poza opisanymi sytuacjami).

Przepis ten nie chroni jednak rodzica już od chwili złożenia przez niego wniosku o udzielenie urlopu ojcowskiego. Pracodawca nie musi się więc przejmować takim podaniem złożonym z dużym wyprzedzeniem. Dopóki pracownik nie zacznie korzystać z tego urlopu, jego zatrudnienie nie podlega szczególnej ochronie.

W razie wypowiedzenia

Decydując się na rozwiązanie umowy zawartej na czas nieokreślony z pracownikiem, który złożył już wniosek o udzielenie urlopu ojcowskiego, firma musi podać w wypowiedzeniu przyczynę tej decyzji. Musi być ona prawdziwa, konkretna oraz zrozumiała dla pracownika.

Przy formułowaniu przyczyny warto dołożyć odpowiedniej staranności. W razie bowiem złożenia przez pracownika odwołania do sądu pracy, spór w sprawie będzie się koncentrował wokół niej, a na pracodawcy będzie spoczywał ciężar dowodu wykazania jej zasadności. Przyczyną taką nie może być sam zamiar skorzystania przez pracownika z urlopu ojcowskiego. Byłaby to bowiem przyczyna dyskryminująca pracownika zamierzającego skorzystać ze swego uprawnienia rodzicielskiego.

Przykład

Pracownik zatrudniony w firmie budowlanej złożył podanie o udzielenie mu urlopu ojcowskiego na trzy miesiące przed planowanym terminem rozpoczęcia korzystania z tego uprawnienia. Dwa tygodnie później firma złożyła mu wypowiedzenie umowy o pracę, wskazując jako przyczynę rozwiązania umowy niskie umiejętności oraz opieszałość w wykonywaniu powierzanych prac. Okres wypowiedzenia umowy wynosił miesiąc. Pracownik nie zgadzając się z tym wypowiedzeniem złożył odwołanie do sądu i domagał się zasądzenia odszkodowania. Twierdził, że firma naruszyła przepisy prawa pracy, gdyż nie mogła go zwolnić po tym, jak złożył wniosek o udzielenie urlopu ojcowskiego. Jednak sąd oddalił jego powództwo uznając, że firma mogła złożyć mu wypowiedzenie umowy o pracę. Byłby on w okresie chronionym dopiero od momentu udzielenia mu urlopu ojcowskiego.

Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach

Powrót do pracy z ułatwieniami

Przepisy prawa pracy zabezpieczają interesy pracownika także po jego powrocie do pracy po przerwie spowodowanej korzystaniem z urlopu ojcowskiego. Rodzic, który zdecyduje się skorzystać z tego urlopu, po jego zakończeniu ma bowiem zagwarantowany powrót na wcześniej zajmowane stanowisko, a jeśli nie jest to możliwe – na stanowisko równorzędne z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub inne, odpowiadające jego kwalifikacjom zawodowym. Ponadto ma prawo do niezmienionego wynagrodzenia za pracę. Może też wnioskować o udzielenie mu bezpośrednio po zakończeniu urlopu ojcowskiego przysługującego mu urlopu wypoczynkowego, a pracodawca nie może mu odmówić.